منظور از بورس یا بهابازار، بازاری است که وظیفه قیمت‌گذاری و خرید و فروش کالا و اوراق بهادار را برعهده دارد. بورس به 2نوع بورس کالا و بورس اوراق بهادار طبقه‌بندی می‌شود که در بورس کالا، کالا و در بورس اوراق بهادار، سهام و اوراق قرضه معامله می‌شود. هرچند کلمه بورس عموما در معنی بورس اوراق بهادار به کار گرفته می‌شود.

واژه بورس برگرفته از نام‌خانوادگی شخصی به‌نام «فندر بورس» است که در اوایل قرن پانزدهم میلادی در شهر بروژ بلژیک زندگی می‌کرد و صرافان شهر در مقابل خانه او گردهم می‌آمدند و به دادوستد کالا، پول و اوراق بهادار می‌پرداختند. این رویه سبب شد این نام بعد‌ها به همه اماکنی اطلاق شود که محل دادوستد پول، کالا و اسناد مالی و تجاری بوده ‌است.

تاریخچه بورس در ایران و جهان

اولین بازار بورس جهان در سال ۱۴۶۰میلادی در شهر «انورس» بلژیک تأسیس شد، اما رسمیت بورس اوراق بهادار با انتشار سهام شرکت هند شرقی هلند در سال ۱۶۰۲میلادی در بورس آمستردام شکل گرفت. در همین چهارچوب بورس اوراق بهادار تهران در سال۱۳۴۶ و فرابورس ایران نیز در ۱۹آبان۱۳۸۷ افتتاح شد.

از آنجا که بورس اوراق بهادار یک بازار متشکل سرمایه است که در آن سهام شرکت‌های خصوصی و دولتی طبق قانون خاصی خرید و فروش می‌شود و از سویی محلی برای جمع‌آوری پس‌انداز و نقدینگی بخش خصوصی به‌منظور انجام پروژه‌های سرمایه‌گذاری بلندمدت است، این بازار مرجعی است برای مردم که وجوه مازاد خود را برای سرمایه‌گذاری در شرکت‌ها به کار انداخته‌اند و از سود آن برخوردار می‌شوند.
بورس این وظیفه را برعهده دارد که بین عرضه‌کنندگان و تقاضاکنندگان سرمایه ارتباط برقرار و معاملات بازار سرمایه را تنظیم کند. همچنین با قیمت‌گذاری سهام و اوراق بهادار تا حدودی از نوسان شدید قیمت‌ها جلوگیری می‌کند.

کارکردهای بورس

ازجمله کارکرد‌های بورس می‌توان به این مهم اشاره کرد که بورس مردم را به پس‌انداز تشویق می‌کند و بدین وسیله باعث به‌کارگیری پس‌انداز مردم در فعالیت‌های اقتصادی می‌شود. بورس همچنین سرمایه لازم برای اجرای پروژه‌های دولتی و خصوصی را فراهم می‌کند. طبق آمار شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه (سمات) تعداد افرادی که در ایران کد سهام‌داری (کدمعاملاتی) دریافت کرده‌اند، از ۹/۶میلیون نفر فراتر رفته است.

نحوه معامله در بورس

برای معامله در بازار بورس، هر شخص حقیقی یا حقوقی به یک کارگزار رسمی و کد معاملاتی نیاز دارد. کارگزار درواقع واسط بین معامله‌گر و بازار بورس است. افراد عادی جامعه نیز می‌توانند با دریافت کد معاملاتی از کارگزاری‌های رسمی، سهام و اوراق‌بهادار را در بورس خرید و فروش کنند.

باید توجه داشت که علاوه بر خرید مستقیم می‌توان با روش‌های غیرمستقیم مانند صندوق‌های مشترک سرمایه‌گذاری یا صندوق‌های قابل معامله در بورس یا قرارداد‌های سبدگردانی نیز در بازار سرمایه ایران سهام خرید و فروش کرد.

نبود قطعیت در بازار اصل مهمی است که می‌باید در هر شرایطی مدنظر سهام‌داران قرار گیرد. دیده شده است که افراد فقط به صرف بازدهی گذشته یک شرکت یا شاخص‌های بورس اوراق بهادار به این بازار روی آورده‌اند و با ذهنیت تداوم روند گذشته انتظار کسب سود داشته‌اند.

تالار شیشه‌ای

درحالی‌که بورس اوراق بهادار به «تالار شیشه‌ای» معروف است و با هر تلنگری فرومی‌ریزد و تَرَک برمی‌دارد، پس همواره باید در نظر داشت که وضعیت (مثبت و منفی) یک دوره بورس اوراق بهادار را نمی‌توان به زمان‌های آینده تعمیم داد. به عبارت دیگر، در این بازار اصل «یگانه عنصر» ثابت جهان تغییر است، مصداق کاملی دارد.