ساخت بزرگ‌ترین استودیوی تولید مجازی آسیا در ایران سید محمدرضا طاهری، شاگرد استاد شهریار، درگذشت (۱۵ آبان ۱۴۰۳) + علت بازگشت «سیدبشیر حسینی» به تلویزیون با «داستان شد» جایزه ادبی گنکور به «کمال داوود» نویسنده فرانسوی ـ الجزایری رسید تصاویر نعیمه نظام‌دوست در سریال «لالایی» در باب اهمیت شناسنامه هویتی خراسان رضوی صحبت‌های مدیر شبکه نسیم درباره بازدید میلیونی «بگو بخند» پخش فصل جدید «پانتولیگ» با اجرای محمدرضا گلزار اعلام زمان خاک‌سپاری «محمدحسین عطارچیان»، خوش‌نویس پیشکسوت بازیگران «گلادیاتور ۲» در ژاپن پژمان بازغی با «ترانه‌ای عاشقانه برایم بخوان» در موزه سینما دلیل خداحافظی جشنواره برلین از رسانه اجتماعی ایکس چیست؟ سرپرست معاونت فرهنگی، اجتماعی و زیارت استانداری خراسان رضوی: نفوذ فرهنگ بیگانه با ارتقای آگاهی‌های عمومی و ترویج اخلاق ایرانی‌اسلامی تدبیر می‌شود نبرد یک «سیاه‌ماهی» در دل میراثی کهن | درباره فیلم کوتاه مشهدی که به سومین جشنواره میراث فرهنگی شیراز راه یافته است بیش از ۲۹۰۰ اثر مستند متقاضی حضور در «سینماحقیقت» گرد پیری بر چهره «لگولاس» بازیگر ارباب حلقه‌ها + عکس
سرخط خبرها

«تفسیر نوین» و مکتب خراسان

  • کد خبر: ۲۴۲۹۹
  • ۳۱ فروردين ۱۳۹۹ - ۱۰:۳۱
«تفسیر نوین» و مکتب خراسان
مهران ارژنگ، از شاگردان استاد شریعتی
محمدتقی شریعتی برخلاف سنت متداول، نام فارسی «نوین» را برای فهم مفسرانه خویش از قرآن برگزید. استفاده وی از شاهنامه و تعابیر حکیم توس نیز که نشانه‌ای از علاقه و تبحر وی به ادبیات فارسی بود، شاید دربین تفاسیر دیگر فارسی، بی مانند باشد.

در مقدمه تفسیر نوین، آنجا که درباره انتخاب کلمات و الفاظ در قرآن بحث می‌کند، به جنگ رستم و اسفندیار اشاره کرده، می‌گوید: «فردوسی می‌خواهد بگوید ببینیم فردا اسب کدام یک از ما بی صاحب بازمی گردد، می‌گوید: ببینیم تا اسب اسفندیار/ سوی آخور آید همی بی سوار// و یا باره رستم جنگجوی/ به ایوان نهد بی خداوند روی. معنی در هر دو بیت یکی است، ولی، چون رستم، پهلوان داستان فردوسی است، هرچند طرف مقابلش شاهزاده دلیر و بزرگی است، ببینید چطور با انتخاب الفاظ متناسب، از رستم تجلیل و حریفش را تحقیر کرده است». (۱) در جای دیگری برای توضیح بیشتر آیه (فاذا فرغتَ فانصَب: پس هرگاه فارغ شدی [به کار دیگری]بکوش) و خالی از کار مفید مباش، می‌نویسد: «شاید فردوسی نیز نظر به این آیه و امثال آن داشته است که می‌گوید: تن آسانی و تنبلی دور کن/ بکوش و ز رنج تنت سور (آذوقه) کن/ که اندر جهان سود بی رنج نیست/ کسی را که کاهل بود، گنج نیست». (۲) در بیان مفهوم (رب) و ملزومات آن، استاد می‌نویسد: «یعنی ذات مقدسی که خرد‌ها در شناختنش حیران است و تنها او سزاوار پرستش است.» به هستیش باید که خستو (معترف) شوی/ ز گفتار بیکار یکسو شوی» (۳) و باز در بیان معرفی انسان از زبان حکیم توس می‌گوید: «ترا از دو گیتی برآورده اند/ به چندین میانجی بپرورده اند// نخستینِ فطرت، پسینِ شمار (۴) / تویی، خویشتن را به بازی مدار» (۵)

باز در تفسیر سوره کوثر، در بیان مژده نابود کینه توزان و فراموشی نام و یاد دشمنان و ارزشی که آن لحظات خواهد داشت، از کلام فردوسی می‌گوید: «دمی آب خوردن پس از بدسگال (۶) / به از عمر هفتاد و هشتاد سال. (۷). یا در ایمان به غیب و محدودیت تکیه به عقل، از حکیم توس نقل می‌کند که: «خرد گر سخن برگزیند همی / همان برگزیند که بیند همی/ بدین دانش و هوش و رای و توان/ ستود آفریننده را کی توان». (۸) آنچه در نگاه اندیشمندانی همچون استاد شفیعی کدکنی [در کتاب‌های «نوشته بر دریا»، «دفتر روشنایی» و «چشیدن طعم وقت»]و علی طهماسبی اسطوره شناس، عرفان خراسانی نامیده شده، به تدریج زبان و ادبیات خاص خود را یافته است و در تفسیر نوین استاد، رد پا‌هایی دارد.
 
خراسان بزرگ به دلایلی، چون دوری از مرکز خلافت، همواره مرکز عرفانی متفاوت از ابن عربی بوده است که شیعیان و معارضان سیاسی نیز به آن توجه داشته اند. عرفان و تصوفی که امروزه از آن یاد می‌شود، حاصل واکنش‌های مکتب خراسان دربرابر ابن عربی و شارحانش، چه در سلوک و چه در نظر (وحدت وجود) است. بارقه‌هایی از این تفکر در نظریات و اندیشه‌های گذشته و حالِ مشایخ خراسان مشهود بوده است. شاید بتوان تسلط استاد به شاهنامه حکیم توس [که نمونه دیگری درمیان مفسران قرآن ندارد]و دیگر اندیشه ورزان خراسان بزرگ همچون ناصرخسرو، ملای روم، اقبال، جامی، حاج میرزا حبیب خراسانی [سراینده شعر در میکده علمی است که در مدرسه‌ها نیست/ در مدرسه عٌجبی است که در میکده‌ها نیست]و... را نیز متاثر از همین فهم دانست و اینکه به دلیل هم مکتبی در عرفان خراسان، استاد آنان را با خود هم رای یافته و از زبانشان هم داستانی کرده است.

پانوشت:۱-تفسیر نوین- مقدمه ۵۱،
۲- صپ ۲۳۸،
۳- ص ۴۲۸،
۴- در سرشت اولین موجود و در شمارش آخرین آن‌ها
۵-ص ۴۲۹،
۶- فرصتی به اندازه آب نوشیدن پس از نابودی فرد بدمنش
۷-ص ۳۶۷،
۸- ص ۲۵۶
گزارش خطا
ارسال نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
پربازدید
{*Start Google Analytics Code*} <-- End Google Analytics Code -->