به گزارش شهرآرانیوز، پژوهشگران و متخصصان حوزه تغذیه، در سال ۱۹۸۹ چاقی را به عنوان یک بیماری معرفی کردند و حال آنکه تا پیش از آن چنین نگاهی بدان وجود نداشت اما اکنون چاقی همانند مشکلات بینایی، شنوایی، تروما و غیره یک بیماری است و افراد دارای اضافه وزن باید بدون آنکه مورد سرزنش واقع شوند، تحت درمان قرار بگیرند.
سبک زندگی ناسالم، نداشتن رژیم غذایی مناسب، کم خوابی، کم تحرکی و عدم انجام فعالیتهای ورزشی، میزان ابتلا به چاقی را در میان افراد جامعه به ویژه کودکان افزایش داده است.
علاوه بر آن امروزه بسیاری از افراد چاق و دارای اضافه وزن برای کاهش وزن خود به روشهای غیراصولی و نامتعارف همچون اعمال جراحی، رژیم غذایی پرخطر، تمرینات و ورزش‌های غیراصولی، عدم مراجعه به پزشک متخصص تغذیه و مراجعه به افراد فاقد صلاحیت روی می‌آورند که خود سبب به خطر افتادن سلامت آنان می‌شود.
به گفته پزشکان و متخصصان حوزه سلامت، چاقی و اضافه وزن خطر ابتلا به دیابت و فشار خون را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد لذا پیشگیری، کنترل و کاهش آن به صورت اصولی امری بسیار ضروری در راستای حفظ سلامت افراد است.
عمده اضافه وزن‌ها در بازه زمانی اردیبهشت تا شهریور رخ می‌دهد
عضو هیات علمی گروه تغذیه دانشگاه علوم پزشکی مشهد به خبرنگار ایرنا گفت: چاقی یک بیماری مزمن و مرموز است و عمده اضافه وزن‌ها، به خصوص در مورد کودکان، در بازه زمانی پنج ماهه اردیبهشت تا شهریور رخ می دهد که آنان معمولا هر روزه بستنی چرب و شیرین مصرف می کنند.
دکتر محسن نعمتی افزود: ریزه‌خواری آشکار و پنهان در طول روز در گروه‌های مختلف جامعه دیده می‌شود که یک نمونه آن افراد در آستانه کنکور هستند که به دلیل استرس وارد آمده از ناحیه خانواده، دچار چاقی و اضافه وزن می شوند و تصور بر این است که برای تقویت خود و بالا بردن میزان یادگیری، باید مدام بخورند تا حافظه قوی داشته باشند.
وی ادامه داد: یکی از دیگر عوامل چاقی در خردسالان، مدارس و مهدهای کودک هستند، چرا که بچه‌ها را مجبور به آوردن کیک و ساندیس می‌کنند که خود موجب افزایش وزنی حدود ۱.۵ کیلوگرم در ماه می‌شود.
این فوق تخصص تغذیه عنوان کرد: عوارض ناشی از چاقی به سه دسته مکانیکی (حجم زیاد چربی در شکم به میزان هفت تا ۳۰ کیلوگرم)، عوارض پشت صحنه متابولیک (فشارخون، چربی خون و قند خون) و عوارض سایکولوژیک (افسردگی، روحی و روانی) تقسیم می‌شود.
دکتر نعمتی افزود: بیماری قلبی نخستین عامل مرگ و میر است که این بیماری با تغذیه سالم و وزن مناسب، تا ۷۰ درصد قابل پیشگیری است.
وی ادامه داد: سرطان‌ها دومین عامل مرگ و میر به شمار می‌روند که ترک سیگار، تغذیه سالم و کاهش وزن تا ۸۰ درصد در پیشگیری از ابتلا به این بیماری موثر است.
چاقی حدود ۴۰ درصد از جمعیت خراسان رضوی
معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: هم اکنون به طور میانگین حدود ۴۰ درصد از جمعیت نوجوان، جوان، میانسال و سالمند خراسان رضوی در مناطق زیر پوشش این دانشگاه دچار اضافه وزن و چاقی هستند.
دکتر سیدجواد حسینی افزود: اکنون ۱۲.۴ درصد از نوجوانان، ۳۷.۳ درصد از جوانان، ۶۳.۳ درصد از میانسالان و ۴۳.۳ درصد سالمندان در مناطق زیر پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد دچار چاقی و یا اضافه وزن هستند.
افزایش ۴ درصدی شاخص توده بدنی بالای ۲۵ در افراد بالای ۱۸ سال خراسان رضوی
رییس گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد اظهار داشت: شاخص توده بدنی (بی ام آی) بالای ۲۵ در افراد بالای ۱۸ سال خراسان رضوی در پنج سال اخیر حدود چهار درصد افزایش داشته است.
دکتر زهرا اباصلتی افزود: همچنین در این بازه زمانی فعالیت بدنی در جمعیت کشور حدود پنج درصد و در جمعیت استان خراسان رضوی یک درصد کاهش یافته است.
وی با بیان اینکه میزان مصرف نمک نیز در همین مدت حدود ۲ درصد افزایش یافته است، ادامه داد: امروزه مصرف نامطلوب میوه، لبنیات، نمک و روغن ۴۰ تا ۵۰ درصد بیشتر از حد معمول است و حال آنکه افراد باید بدانند چه مصرف کنند، چه مقدار و چگونه مصرف کنند.
چاقی ۶۲ درصد از گروه سنی بالای ۱۸ استان
رییس گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: هم اکنون در گروه بالای ۱۸ سال کشور، ۶۳ درصد، در استان خراسان رضوی ۶۲ درصد و مناطق زیر پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد ۵۰ درصد گرفتار چاقی و اضافه وزن هستند.
دکتر اباصلتی افزود: در حال حاضر ۵۲ درصد از جمعیت کشور و استان خراسان رضوی فعالیت بدنی مناسب ندارند.
۶۰ درصد مشکلات حوزه سلامت، ناشی از چاقی است
معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان اینکه موارد چاقی، فعالیت بدنی، فرهنگ پیاده‌روی، جوانی جمعیت، سلامت زنان و سبک زندگی از جمله موضوعات مورد تاکید حوزه سلامت است، اظهار داشت: ۶۰ درصد از مشکلات حوزه سلامت افراد، ناشی از چاقی و اضافه وزن بوده است.
دکتر حسینی افزود: دریافت کالری کافی، تحرک بدنی مناسب و مصرف غذاهای سالم، نقش موثری در سلامت گروه‌های مختلف جامعه دارد.
وی ادامه داد: کم تحرکی نقش منفی در انباشت مواد غذایی و ایجاد التهاب در بدن دارد و باید در کنار تغذیه سالم به موضوع تحرک بدنی مناسب نیز توجه شود.
معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد اظهار داشت: هزار و ۲۶۱ واحد سلامت در مناطق زیر پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد فعال است که در قالب مراکز، خانه‌ها و پایگاه‌ها فعال هستند و در این واحدها، خدمات متعددی در حوزه‌های مختلف از جمله موضوع تغذیه ارائه می‌شود.
ابتلا به دیابت در خراسان رضوی کمتر از میانگین کشوری است
مدیر گروه پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های واگیر و غیرواگیر دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز با بیان اینکه چاقی و اضافه وزن تاثیرات منفی بر روی سلامت می‌گذارد، گفت: چاقی خطر ابتلا به دیابت و فشار خون را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد که این شرایط با بیماری قلبی همراه است و گرچه ۲ عارضه چاقی و دیابت همواره در کنار هم ذکر شده‌اند، اما هرکدام تاثیرات متفاوتی بر روی بدن می‌گذارند.
دکتر ناصر امینی افزود: هم اینک ۱۴ درصد افراد بالای ۲۵ سال در کشور دیابت دارند که این عدد در استان خراسان رضوی ۱۲.۵ درصد است و حال آنکه ۳۰ تا ۵۰ درصد از این بیماران از بیماری خود خبر ندارند.
وی ادامه داد: همچنین ۳۲ درصد از جمعیت کشور مبتلا به فشار خون هستند که این عدد در استان خراسان رضوی ۲۹ درصد است.
مدیر گروه پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های واگیر و غیرواگیر دانشگاه علوم پزشکی مشهد اظهار داشت: همچنین میزان لاغری و کم وزنی در کودکان در این استان ۳.۳ درصد، معادل ۳۹ نفر در هر ۱۰۰ هزار است و با توجه به اینکه این گروه سنی در سن رشد هستند، این مساله از اهمیت بالایی برخوردار است.
دکتر امینی افزود: در طرح "بسیج ملی تغذیه" باید به موارد کم وزنی و اضافه وزن، که از آن به عنوان لاغری و چاقی نام برده می‌شود، توجه شود.
وی ادامه داد: دیابت و چربی خون ارتباط مستقیمی با چاقی دارد که منجر به سکته‌های قلبی و مغزی و ایجاد و تجمع چربی در کبد و کیسه صفرا می‌شود.
وی بیان کرد: برخی از سرطان‌ها در افراد چاق شایع‌تر است که نمونه بارز آن در زنان سرطان پستان و در مردان سرطان کولون، رکتوم و پروستات است.
اجرای طرح بسیج ملی آموزش تغذیه در خراسان رضوی
معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: در موضوع چاقی و سایر موارد حوزه سلامت، نخستین چیز مورد تاکید سواد سلامت است و حال آنکه ما به اندازه ای که روی مواردی مانند سواد کامپیوتر کار کرده‌ایم در خصوص سواد سلامت کار نکرده‌ایم.
دکتر حسینی افزود: مهمترین نکته در بحث سواد سلامت، خودمراقبتی و مراجعه به‌هنگام است و باید بیش از پیش به این موضوع توجه شود تا انسان سالم به آسیب دیده، بیمار و نیازمند به خدمات توانبخشی تبدیل نشود.
وی ادامه داد: بنابراین در راستای مقابله با اضافه وزن و چاقی، سیزدهمین دوره طرح بسیج ملی آموزش تغذیه از ۲۴ دیماه آغاز شده که تا هفتم ماه جاری - بهمن - به مدت ۱۴ روز با شعار "حال خوب با وزن مناسب" ادامه دارد.
معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد بیان کرد: همکاری آموزش و پرورش، رسانه‌ها، نیروهای نظامی و انتظامی و دیگر گروه‌های جامعه نقش موثری در اجرای هرچه بهتر طرح بسیج ملی آموزش تغذیه دارد.
غربالگری سلامت، موثر در پیشگیری و کنترل بیماری
رییس گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد اظهار داشت: یکی از اهداف مهم نظام سلامت، شناسایی موارد مشکل‌دار است تا در زمان موردنیاز مداخلات لازم صورت پذیرد لذا از شهروندان انتظار داریم با مراجعه به نزدیکترین مرکز بهداشت برای انجام غربالگری سلامت اقدام کنند تا در صورت نیاز توصیه‌های لازم انجام شده و اقدامات موثر صورت گیرد.
دکتر اباصلتی، داشتن تغذیه سالم و مناسب را لازمه داشتن جسمی سالم دانست و افزود: مصرف میوه و سبزی در سلامت، وزن مناسب، کاهش کلسترول و قندخون و عدم ابتلا به مشکلات دیابت و فشارخون موثر است.
وی ادامه داد: در کنار تغذیه، بحث تحرک و فعالیت بدنی هم بسیار حائز اهمیت است که متاسفانه میزان تحرک به خصوص در جوانان روز به روز کاهش یافته و به جای آن بخش زیادی از وقت آنان در فضای مجازی می گذرد.
وی ادامه داد: در علم پزشکی ماهانه مجاز به کاهش وزن به میزان ۲ تا چهار کیلوگرم هستیم و حال آنکه برخی ۲ تا سه برابر این میزان وزن کم می کنند که این امر منجر به آب شدن ماهیچه‌ها، ریزش مو و آسیب به کیسه صفرا، کبد و دیگر نقاط بدن آنان می شود که عمده این مشکلات و ۵۰ درصد آسیب‌های تغذیه‌ای ریشه در راهنمایی های نادرست فضای مجازی و عطاری‌ها دارد.
نقش ورزش و تغذیه در پیشگیری و کاهش چاقی
عضو هیات علمی گروه تغذیه دانشگاه علوم پزشکی مشهد اظهار داشت: ورزش، راه کنترل وزن و پیشگیری از اضافه وزن است اما راه کاهش آن نیست و اگر فردی می‌خواهد که با ورزش وزن کم کند باید ۲.۵ ساعت در روز ورزش کرده و برای سوزاندن کالری‌های اضافی بدن روزانه ۱۴ ساعت پیاده‌روی کند که بسیار سخت است، اما می‌توان با کنترل وزن و رعایت نکات تغذیه‌ای از آسیب‌های ناشی از چاقی و اضافه وزن جلوگیری کرد.
دکتر نعمتی افزود: مصرف نامتعارف گوشت قرمز مشکلات زیادی در چاقی و اضافه وزن ایجاد می‌کند و بهتر است گوشت مرغ، ماهی، بوقلمون، بلدرچین و شتر مرغ جایگزین آن شود.
وی ادامه داد: مشکل دیگر در بحث مصرف زیاد روغن است که روزانه ۲۰ گرم روغن اضافی مصرف می‌شود و همین امر ماهانه منجر به افزایش نیم کیلو در وزن می‌شود و بهترین روغن‌ها برای سلامت بدن زیتون و کلزا، کنجد، ذرت و آفتابگردان، زرد، دنبه و شلحه است، اما مصرف روغن نباتی توصیه نمی‌شود.
وی بیان کرد: مصرف متفورمین برای کاهش وزن اثبات شده نیست، اما برای دیابتی‌هایی که انسولین تزریق می‌کنند، می‌تواند موثر باشد.
ضرورت تغذیه سالم، تحرک بدنی و خواب مناسب
مسوول تربیت بدنی دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: تغذیه سالم، تحرک بدنی کافی و خواب مناسب از عوامل مهم و تاثیرگذار بر کنترل چاقی است که هر سه آنها در داشتن بدن و زندگی سالم موثرند.
دکتر مهدی عجمی‌نژاد افزود: متاسفانه امروزه به دلیل داشتن سبک زندگی ناسالم، بچه‌ها و بزرگترها در ساعتی که باید خواب باشد بیدار هستند که این کم خوابی سبب نداشتن انرژی کافی در طول روز و در زمان انجام فعالیتهای روزانه می‌شود.
وی ادامه داد: برخی به اشتباه بر این باورند که صرف داشتن تغذیه سالم، بدون توجه به فعالیت و تحرک بدنی، مانع از چاقی و اضافه وزن خواهد شد در حالی که داشتن تغذیه سالم، بدون داشتن فعالیت بدنی کافی نیز سبب ایجاد مشکلات چاقی و اضافه وزن می شود.
این مسوول بیان کرد: والدین باید فرزندان خود را از سنین کودکی به ورزش کردن تشویق کنند تا در بزرگسالی با مشکلات چاقی، دردهای استخوانی، آسیب‌های سر، گردن و ستون فقرات و غیره مواجه نشوند که در این خصوص در کنار نقش کلیدی والدین، ارائه آموزش‌های لازم در مورد تحرک و فعالیت بدنی کافی دانش آموزان در مدارس نیز موثر و مورد تاکید است.
روزانه ۶۰ دقیقه پیاده روی برای سلامتی
مسوول تربیت بدنی دانشگاه علوم پزشکی مشهد اظهار داشت: سازمان بهداشت جهانی معتقد است که برای سالم ماندن باید روزانه ۳۰ تا ۶۰ دقیقه و به‌طور متوسط سه تا پنج جلسه در هفته ورزش کرد که این میزان بسته به نوع کار و فعالیت افراد دارد که این اقدام برای فعالیت مفید در هشت ساعت کاری و دوری از دارو و بیماری بسیار موثر است.
دکتر عجمی‌نژاد افزود: فعالیتهای هوازی و تمرینات با وزنه نیز در این زمینه موثر است و معتقدیم که ورزش بهترین راه برای داشتن بدن و زندگی سالم و باکیفیت است.
وی ادامه داد: نکته بسیار مهم دیگر در خصوص افرادی است که دچار معلولیت هستند و این افراد هم باید متناسب با نوع وضعیتشان تحرک و فعالیت بدنی داشته باشند تا به واسطه عدم تحرک و ورزش دچار مشکلات چاقی، اضافه وزن، دیابت و غیره نشوند چرا که معتقدیم معلولیت محدودیت نیست.
مسوول تربیت بدنی دانشگاه علوم پزشکی مشهد بیان کرد: در زمان ورزش کردن باید به داشتن کفش مناسب، پوشش ایمنی استاندارد و نوشیدن ۱۲۶ تا ۲۲۴ میلی‌لیتر آب در هر ۱۰ تا ۱۵ دقیقه توجه کرد تا فعالیت بدنی سالم و مفیدی صورت گیرد.