در محیط کار سمی رابطه افراد با هم و فضای کلی حاکم بر آن محیط به‌قدری منفی، بد و ناخوشایند است که نه افراد و نه سازمان، هیچ یک نتوانسته‌اند از رشد و پیشرفت کافی برخوردار باشند.
اگر هرروز صبح با‌یک دنیا انرژی مثبت سرکارتان حاضر می‌شوید و‌در‌پایان روز خسته و‌کلافه برمی‌گردید خانه، حتم بدانید‌این اتفاق از‌کار زیاد نیست. به‌احتمال زیاد چیزی یا‌کسی روانتان را‌می‌آزارد. آنچه ما به‌آن یک محیط کاری سمی می‌گوییم. سمی که‌قرار نیست شما را‌به‌یک‌باره از‌پا درآورد، بلکه ذره‌ذره آن‌قدر در‌روح و‌روانتان تزریق می‌شود که‌در‌درازمدت بی‌آنکه متوجه منشأ سم باشید، به‌یک معلول روحی تبدیل می‌شوید. اگر می‌خواهید نشانه‌های این محیط‌های‌کاری سمی را‌بشناسید و‌اینکه بدانید چگونه باید در‌این محیط‌ها و‌با این افراد برخورد کنید تا‌آسیب کمتری ببینید، حتما گزارش امروز ما را‌بخوانید.
محیط کار سمی چیست؟
منظور از‌یک محیط کاری سمی، محیطی است که‌در‌آن رابطه افراد باهم و‌فضای کلی حاکم بر آن محیط به‌قدری منفی، بد و‌ناخوشایند است که‌نه افراد و‌نه‌سازمان، هیچ یک نتوانسته‌اند از‌رشد و‌پیشرفت کافی برخوردار باشند. شما افراد سمی را‌در‌هر سمت و‌جایگاهی می‌توانید ببینید. آمار‌ها نشان می‌دهد که‌عامل ۶۱ درصد این مسمومیت‌ها در‌محیط‌های کاری مدیران، ۳۳ درصد همکاران هم‌رده و۶ درصد زیردستان و‌افراد در‌رده‌های شغلی پایین‌تر هستند.
نشانه‌های محیط‌های سمی
این افراد هستند که‌با رفتارهایشان محیط‌های کاری سمی را‌برای دیگران رقم می‌زنند، ولی گاهی این رفتار‌ها به‌قدری در‌یک سازمان توسعه یافته که‌همه فضای کاری مسموم شده‌است. اگر می‌خواهید بدانید که‌محیط کاری شما هم جزو این دسته هست یا‌نه، این ویژگی‌ها را‌در‌آن جست‌وجو کنید.
- مدیر یا‌مدیرانی ناکارآمد دارید که‌خودشیفته، مستبد و‌خودرأی هستند، قوانینی نابرابر وضع کرده‌اند، نسبت به‌کارکنان خود بی‌تفاوت‌اند و‌هرگونه انتقاد سازنده‌ای را‌رد می‌کنند.
- ارتباطات مثبت و‌دوستانه‌ای‌بین کارکنان با‌یکدیگر و‌کارکنان با‌مدیران وجود ندارد.
- بین کارکنان تفرقه و‌چنددستگی، شایعات، زیرآب‌زنی، غیبت و‌بدگویی به‌یک رسم و‌عادت کاری تبدیل شده‌است.
- مدام در‌آن سازمان کارمندان جابه‌جا می‌شوند یا‌استعفا می‌دهند.
- میزان مشارکت کاری و‌اشتیاق به‌کار و‌فعالیت‌های گروهی دربین کارکنان به‌پایین‌ترین سطح رسیده است.
- جمله‌هایی مانند «همینه که‌هست!»، «اگر کسی ناراضی است، می‌تواند برود!» و «شما نباشی هم، مشکلی برای شرکت پیش نمی‌آید!» زیاد در‌این محیط کاری‌شنیده می‌شود و‌کسی احساس قدردانی و‌ارزشمندی نمی‌کند.
- مرز مشخصی را‌نمی‌توان بین زندگی کاری و‌شخصی کارکنان آن تعیین کرد.
- احترامی بین کارکنان وجود ندارد و‌زنان در‌آن احساس راحتی و‌امنیت لازم نمی‌کنند.
- تبعیض‌های زیادی براساس جنسیت، نژاد، سن یا‌تجرد و‌تأهل در‌آن سازمان به‌چشم می‌خورد.
افراد سمی چه نشانه‌هایی دارند؟
بیشتر وقت‌ها این همکارانمان هستند که‌با رفتارهایشان محیط کاری را‌برای ما تحمل‌ناپذیر می‌کنند. معمولا هم درهر سازمانی دست‌کم یکی‌دو نفر با‌چنین ویژگی‌هایی پیدا می‌شوند که‌اگر برایشان فکر جدی نکنیم، مانند یک ویروس مسری همه سازمان را‌آلوده می‌کنند. تشخیص این افراد هم کار سختی نیست.
- این افراد انتقادپذیر نیستند و‌از‌پذیرفتن بازخورد‌ها و‌پیشنهاد‌های دیگر همکارانشان سرباز‌می‌زنند.
- کار را‌به‌همان شیوه‌ای که‌خودشان می‌خواهند، انجام می‌دهند، حتی اگر آن روش کیفیت لازم را‌نداشته باشد.
- کار‌های همکاران دیگر را‌به‌نام خودشان ثبت می‌کنند و‌قدرشناس هم نیستند.
- تکرو هستند. اصول کار گروهی را‌نمی‌دانند و‌با دیگران هم همکاری نمی‌کنند.
- اهل حاشیه‌اند. پشت‌سر همکارانشان غیبت می‌کنند و‌دائم مشغول شایعه‌پراکنی هستند.
- اگر کاری به‌آن‌ها مربوط نباشد، باز‌هم در‌آن دخالت می‌کنند و‌نظر می‌دهند.
- در‌برقراری ارتباط با‌دیگران مشکل دارند و‌دائم با‌همکارانشان درگیر می‌شوند و‌همیشه هم حق‌به‌جانب هستند.
- افراد بی‌انگیزه‌ای هستند و‌همکارانی را‌هم که‌خوب کار می‌کنند، مسخره و‌انگیزه‌شان را‌از‌بین می‌برند.
- از‌زیر کار درمی‌روند و‌مسئولیت‌هایشان را‌گردن دیگران می‌اندازند.
- با حرف‌ها و‌رفتارهایشان دیگران را‌ناراحت و‌معذب می‌کنند.
- به‌جای بازخورد مؤثر و‌سازنده، تند و‌تحقیرآمیز انتقاد و‌به‌شخصیت دیگران حمله می‌کنند.
- همیشه در‌حال غر زدن و‌شکایت کردن هستند.
همکاران سمی با‌ما چه‌می‌کنند؟
افراد سمی نه‌تن‌ها خودشان حال خوبی ندارند که‌این حال ناخوش را‌به‌دیگران هم منتقل می‌کنند و‌پس از‌مدتی چه‌بخواهید و‌چه نخواهید باید شاهد تغییراتی در‌محیط کارتان باشید.
- محیط کار پر از‌قضاوت‌های نابجا می‌شود و‌افراد از‌ترس این قضاوت‌ها تمایلی برای بیان ایده‌ها و‌انتقاد‌های سازنده‌شان ندارند.
- همیشه درگیر حاشیه‌اید و‌این درگیری‌ها بر درگیری‌های ذهنی مرتبط با‌کار می‌چربد.
- اعتماد و‌صداقت بین همکاران از‌بین می‌رود و‌کار گروهی سخت و‌ارزش‌هایی مانند مسئولیت‌پذیری بی‌اهمیت می‌شود.
- همکاران دائم باهم درگیر هستند و‌احترام متقابل را‌فراموش می‌کنند.
- میزان استرس دربین کارکنان افزایش می‌یابد و‌تحمل شرایط برای همکاران سالم و‌مفید سازمان غیرممکن می‌شود و‌استعفا می‌دهند.
- رضایت شغلی دربین همکاران به‌کمترین حد خودش می‌رسد.
چگونه از رشد این افراد جلوگیری کنیم؟
بدی افراد سمی این است که‌مانند یک ویروس مسری پس از‌مدتی همه را‌درگیر می‌کنند، یعنی حتی رها کردن این افراد به‌حال خودشان هم سبب آسیب به‌دیگران می‌شود و‌نمی‌توان و‌نباید برای همیشه نادیده‌شان گرفت، بنابراین لازم است که‌درباره این افراد تصمیم‌های جدی بگیرید.
- مستقیم با‌او صحبت و‌او را‌متوجه پیامد‌های رفتار و‌اخلاق ناپسندش کنید.
- از‌او فاصله بگیرید و‌اجازه ندهید حرف‌ها و‌رفتارهایش روی عملکرد شما و‌دیگران اثر منفی بگذارد.
- با نادیده گرفتنش او‌را متوجه بی‌علاقگی خود به‌رفتارش کنید. با‌این کار موضع صریح خود در‌برابر او‌را هم مشخص می‌کنید.
- در برابر هر رفتار منفی و‌سم‌پاشی که‌دارد، رفتار مثبتی از‌خود نشان بدهید و‌اثر رفتارش را‌تاحدی خنثی کنید.
- در جمعی که‌این افراد حضور دارند، درباره ایده‌ها و‌پیشنهاد‌های خود صحبت نکنید.
- درهر شرایطی به‌علت‌هایی مانند ناراحت نشدنش از‌همراهی‌او بپرهیزید.
- با دیگر همکارانتان دراین‌باره صحبت و‌تعداد بیشتری را‌برای مقابله با‌او همراه خودتان کنید.
- اگر فرد مسموم مدیرتان نیست، از‌قدرت او‌هم برای حل مسئله کمک بگیرید.
- اگر نمی‌توانید تغییری در‌شرایط ایجاد کنید، بهتر است به‌خاطر سلامت روان خودتان هم که‌شده، به‌فکر تغییر محیط کاری و‌حتی شغلی باشید.
توجه: اگر به‌هردلیلی مجبور به‌تحمل این محیط و‌شرایط هستید، در‌ساعت‌های غیرکاری به‌فعالیت‌های مفرح و‌انرژی‌بخش مانند ورزش بپردازید تا‌کمی از‌آثار مخرب محیط کاری را‌کم کنید. همچنین حدومرز مشخصی بین زندگی کاری و‌زندگی شخصی‌تان ایجاد کنید و‌به‌فکر اضافه‌کاری هم نباشید.
توجه: از‌همه ما گاهی رفتارهای ناخوشایند و‌مسموم سر می‌زند که‌باید مراقب باشیم ولی اگر احساس می‌کنیم یا‌از‌دیگران این بازخورد را‌دریافت کرده‌ایم که‌این رفتار‌ها در‌ما شایع است، به‌جای مقابله، بهتر است با‌کمک یک روان‌شناس متخصص به‌فکر درمان خود و‌رفع مشکل باشیم.