اگر نگاهی به روند طرح اکران آنلاین داشته باشیم می‌بینیم که سینماگران در روز‌های ابتدایی اجرای طرح، استقبال بیشتری از آن داشتند به طوری که در تابستان امسال تقریبا هفته‌ای یک فیلم جدید به صورت آنلاین اکران می‌شد، اما مدتی است که هیچ فیلم تازه‌ای به جمع آثار اکران اینترنتی اضافه نشده‌است.
شکیبا افخمی‌راد | شهرآرانیوز - طرح اکران آنلاین حدود ۸ ماه پیش در ایران کلید خورد. طرحی که در روز‌های بی‌رونقی سینما به کمک هنر هفتم آمد. ابراهیم‌حاتمی‌کیا نیز اولین کسی بود که برای اجرای این طرح پیش‌قدم شد. او آخرین ساخته‌اش «خروج» را از ۲۴ فروردین به صورت آنلاین اکران کرد. بعد از آن نیز فیلم‌های دیگری از جمله «طلا»، «خوب بد جلف ۲»، «هفت و نیم»، «لتیان»، «پسرکشی» اعلام آمادگی کردند و به صورت مجازی در پلتفرم‌های موجود به نمایش درآمدند.
اگر نگاهی به روند طرح اکران آنلاین داشته باشیم می‌بینیم که سینماگران در روز‌های ابتدایی اجرای طرح، استقبال بیشتری از آن داشتند به طوری که در تابستان امسال تقریبا هفته‌ای یک فیلم جدید به صورت آنلاین اکران می‌شد، اما مدتی است که هیچ فیلم تازه‌ای به جمع آثار اکران اینترنتی اضافه نشده‌است. این درحالی است که به نظر می‌رسد با ادامه‌دار شدن وضعیت نیمه تعطیل سینما‌های سراسر کشور، نمایش اینترنتی تنها راه مؤثر برای ادامه حیات هنر هفتم خواهد بود. در این نوشتار نگاهی داریم به وضعیت اکران آنلاین از ابتدا تا به امروز.
از کدام فیلم‌ها استقبال شد
هرچند که آمار تفکیک‌شده و فهرست مرتبی درباره میزان فروش اکران آنلاین نیست، اما براساس اخبار که به صورت پراکنده منتشر شده‌اند می‌توان گفت فیلم‌های «زن‌ها فرشته اند۲» اثر آرش معیریان، «خوب، بد، جلف ۲» ساخته پیمان قاسم‌خانی، «
خروج» به کارگردانی
ابراهیم حاتمی‌کیا، «
زیر نظر» به کارگردانی مجید صالحی، «
طلا» اثر پرویز شهبازی و «لتیان» ساخته علی تیموری در میان بیش از ۲۰ فیلم اکران آنلاین، پرفروش‌ترین‌ها بوده‌اند که به فروشی بالاتر از یک میلیارد تومان دست پیدا کرده‌اند.
درباره فیلم‌های «
خروج» و «
طلا» که دو فیلم سینمایی اول و دوم اکران آنلاین بودند، آمار شفافی وجود ندارد و فروش این دو به صورت مشترک اعلام شده‌است. این آثار با پشت سر گذاشتن ۳۰ روز از نمایش بیش از ۲۸۱ هزار و ۵۶۰ بلیت فروختند و روی هم رفته بیش از ۴ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان فروش داشتند. «
خوب، بد، جلف ۲» از آثار رونمایی شده در سی‌و‌هشتمین دوره جشنواره فیلم فجر، دیگر فیلمی است که در اکران آنلاین با استقبال روبه‌رو شد.
این فیلم در ابتدا در سینما‌ها به نمایش درآمد، اما با توجه به نبود استقبال چندان در روز‌های کرونایی، اکرانش را به صورت اینترنتی ادامه داد. از فروش دقیق این اثر در اکران آنلاین هم خبری منتشر نشده، اما براساس اعلام خبرگزاری ایسنا، «خوب، بد، جلف ۲» در میان ۵ فیلم پرفروش اکران آنلاین قرار می‌گیرد. «زیرنظر» نیز که دی سال گذشته روی پرده رفته‌بود، در دوران کرونایی به صورت اینترنتی هم به نمایش درآمد. این اثر که از حضور بازیگرانی، چون رضا عطاران و امیر جعفری بهره گرفته با استقبال خوبی در اکران آنلاین روبه‌رو شد و مجموع فروشش برابر با ۱۴۳ هزار و ۷۲۲ بلیت بود.
فیلم سینمایی «
لتیان» با مجموع فروش ۵۴ هزار و ۹۱۱ بلیت و «
زن‌ها فرشته اند ٢» با فروش ٧٨ هزار و٣٨٢ بلیت دو اثر دیگری هستند که در طرح اکران آنلاین بیش از یک میلیارد تومان فروختند. البته فیلم‌هایی هم بودند که در این طرح آنچنان که باید دیده نشدند به طور مثال «
حکایت دریا» اثر بهمن فرمان‌آرا که از حضور بازیگران مطرحی، چون علی نصیریان، فاطمه معتمدآریا و لیلا حاتمی بهره گرفته بود تنها توانست نیم میلیارد بفروشد. «
تیغ و ترمه»، «
مهمان‌خانه ماه نو» و «
بهت» نیز دیگر آثاری هستند که با استقبال کمی روبه‌رو شدند.
روند نزولی اکران آنلاین
این روز‌ها تب اکران آنلاین فروکش کرده است، به طوری که اگر سری به پلتفرم‌های اینترنتی بزنیم تنها نام فیلم «ساز‌های ناکوک» را در بخش اکران آنلاین می‌بینیم. شاید مهم‌ترین دلیل این اتفاق موضوع همیشگی قاچاق آثار باشد. تصور کنید هنوز ۲۴ ساعت از اکران آنلاین یک فیلم نگذشته که این اثر در تمام سایت‌های غیرقانونی به صورت رایگان در دسترس است در این شرایط کمتر کسی رغبت می‌کند تا فیلمش را به صورت اینترنتی به نمایش بگذارد.
هرچند از ابتدای اکران آنلاین وعده‌هایی از سوی مسئولان داده شد و کار‌های اندکی نیز در برخورد با برخی سایت‌ها صورت گرفت، اما این فعالیت‌ها کافی نبوده و چندان موثر واقع نشده است. برای مردم نیز فرهنگ‌سازی نشده که تماشای یک فیلم به صورت غیر قانونی مانند دزدی است. از این‌رو نیز بسیاری ترجیح می‌دهند بدون پرداخت هزینه یک فیلم را ببینند. علت دیگر بی‌رغبتی سینماگران به نبود تبلیغات برمی‌گردد. درحالی که تلویزیون می‌تواند در این زمینه بسیار مؤثر باشد و مردم را تشویق به تماشای فیلم‌های ایرانی در خانه‌هاشان بکند، از این کار سر باز می‌زند.
در زمانی که اکران فیلم «خروج» آغاز شده بود سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر «ساترا» اطلاعیه‌ای درباره دلایل پخش نشدن تیزر‌هایی تبلیغاتی برای این فیلم منتشر کرد و آن را به دلیل انحصاری بودن عرضه این فیلم فقط در ۲ وی‌اودی، دانست. از دیگر وعده‌هایی که در زمان شروع اکران آنلاین داده می‌شد، تشکیل شورای صنفی برای آن بود که این اتفاق نیز تا این لحظه رخ نداده‌است. نبود مرجعی مشخص برای سروسامان دادن به این حوزه شاید یکی از دلایل دیگر افول اکران آنلاین در این روز‌ها باشد. برنامه‌ریزی برای ترتیب نمایش فیلم‌ها، نظارت بر قرارداد‌های میان سامانه‌ها و سرمایه‌گذاران فیلم‌ها و ارائه آمار شفاف از میزان فروش آثار تنها بخشی از فعالیت‌هایی است که با تشکیل یک انجمن صنفی انجام می‌شود و می‌تواند به بهبود وضعیت اکران اینترنتی کمک کند.
شروعی دوباره با نمایش فیلم‌های مخاطب‌پسند
با نگاهی به وضعیت سینما‌ها در دوران شیوع کرونا می‌بینیم که همچنان یکی از گزینه‌های پیش رو سینماگران و مسئولان برای زنده نگه داشتن حیات هنر هفتم، استفاده از ظرفیت اکران آنلاین است. اما برای آنکه این طرح موفق باشد نیازمند برنامه‌ریزی هستیم. اول آنکه اعتماد سینماگران باید جلب شود تا آثارشان را ارائه کنند و دوم اینکه برای جذب مخاطب بیشتر و ترغیب مردم به تماشای قانونی فیلم‌ها، آثار باکیفیت بهتری در این مدیوم ارائه شود. در میان فیلم‌هایی که در سی‌و‌هشتمین دوره جشنواره فیلم فجر رونمایی شدند آثار بسیاری وجود دارد که بسیاری از تماشاگران منتظر اکران آن‌ها هستند.
آثاری که با روند شیوع کرونا معلوم نیست چه زمانی در سینما‌ها به نمایش دربیایند، اما می‌توانند رونق‌بخش اکران اینترنتی باشند. به ویژه که از زمان رونمایی این فیلم‌ها در جشنواره هنوز زمان زیادی نگذشته است و نام آن‌ها و داستان‌هایشان برای علاقه‌مندان به سینما تازه است. اما با گذشت زمان و تولید آثار جدیدی در سینما شاید شانسشان در جذب مخاطب کمتر شود. فیلم «تومان» به کارگردانی مرتضی فرشباف یکی از آثار رونمایی شده در جشنواره فیلم فجر سال گذشته است که چندی است برای اکران آنلاین اعلام آمادگی کرده است، ولی همچنان وضعیت نامشخصی دارد. درکنار فیلم‌های جشنواره آثاری کمدی داریم که امسال و سال گذشته تولید شده‌اند و پیش از این قرار بوده به صورت عمومی اکران شوند.
«نارگیل»، «دینامیت» و «انفرادی» سه فیلم کمدی هستند که می‌توانند در جذب مخاطب موفق عمل کنند. فراهم کردن شرایطی برای اکران آنلاین «
رستاخیز» نیز می‌تواند قدم مثبتی در توسعه این حوزه باشد. فیلمی که مدتی در گنجه سازمان سینمایی خاک خورده، اما بنا به گفته سازمان سینمایی مشکلی برای اکران آنلاین آن وجود ندارد. فیلم جنجالی و سیاسی «
دیدن این فیلم جرم است» به کارگردانی و نویسندگی رضا زهتابچیان چندی است با گرفتن پروانه نمایش دنبال نمایش در سینماهاست. این فیلم نیز می‌تواند به صورت هم‌زمان در اکران آنلاین هم حضور داشته باشد و فضای سوت و کور اکران‌های اینترنتی را بشکند.
فیلم‌های دیگری که بخت نمایش مجازی را دارند
اگر نگاهی به آثار تولید سینمای ایران در سال‌ها اخیر داشته باشیم، می‌توانیم فیلم‌هایی را پیدا کنیم که بعد از گذشت مدت زمان زیادی هنوز فرصت اکران در سینما‌ها را پیدا نکرده‌اند و نمایش اینترنتی می‌تواند گزینه مناسبی برای آن‌ها باشد. فیلم «ناگهان درخت» به نویسندگی و کارگردانی صفی یزدانیان که در بخش سودای سیمرغ سی‌و‌هفتمین دوره جشنواره فیلم فجر حضور داشت، یکی از این آثار است. فیلمی که از حضور بازیگرانی، چون پیمان معادی، مهناز افشار و شقایق دهقان بهره گرفته است و می‌تواند مخاطبان خاصی را با خود همراه کند. «زعفرانیه ۱۴ تیر» نیز نام نخستین فیلم سیدعلی هاشمی در مقام کارگردانی است که از زمان رونمایی در بخش بازار سی‌و‌هفتمین جشنواره جهانی فیلم فجر هنوز فرصت اکران پیدا نکرده است. این فیلم یک درام اجتماعی است که مهدی هاشمی، نازنین بیاتی و هنگامه قاضیانی در آن به ایفای نقش پرداخته‌اند.
فیلم سینمایی «پالتو شتری» اولین ساخته مهدی علی میرزایی نیز که فضایی درام و کمدی دارد می‌تواند در این‌روز‌ها مخاطبان بسیاری را در اکران آنلاین با خود همراه کند. این فیلم هم محصول سال ۱۳۹۷ است. فیلم‌سینمایی «لابی» به کارگردانی محمد پرویزی را شاید بتوان یکی از بهترین گزینه‌ها برای شروع دوباره اکران آنلاین دانست. فیلمی که از حضور بازیگران قدرتمندی، چون شهاب حسینی، مصطفی زمانی، ساره بیات، سحر دولتشاهی، بهنوش طباطبایی و پگاه آهنگرانی بهره گرفته‌است که هرکدام طرف‌داران خاص خودشان را دارند و بی‌تردید می‌توانند تعداد مخاطبان این اثر را بالا ببرند. «لابی» محصول سال ۹۵ است و پروانه نمایشش نیز صادر شده، اما همچنان وضعیت اکرانش نامشخص است.
«
کامیون» اثر کامبوزیا پرتوی که جایزه بهترین فیلم‌نامه را سه سال پیش از سی‌و‌ششمین دوره جشنواره فیلم فجر دریافت کرد یکی از گزینه‌هایی است که در این دوران می‌تواند به صورت آنلاین اکران شود. فیلمی که بعید است در وضعیت این روز‌های سینما‌ها مخاطب زیادی را باخود همراه کند و بهترین گزینه برای آن شاید همین اکران آنلاین باشد. «
امپراتور جهنم» ساخته پرویز شیخ طادی، «
خون خدا» به کارگردانی مرتضی‌علی عباس میرزایی و «
جمشیدیه» ساخته یلدا جبلی نیز از دیگر آثار رونمایی شده در دوره‌های قبلی جشنواره هستند که هنوز به صورت عمومی به نمایش درنیامده‌اند و می‌توانند شانسشان را در اکران آنلاین امتحان کنند.
«
سراسرشب» ساخته فرزاد موتمن نیز چندی است آمادگی‌اش را برای نمایش اینترنتی اعلام کرده، اما هربار اکران آن به عقب می‌افتد. حضور سینا حجازی، خواننده در این اثر می‌تواند تماشاگران را ترغیب به دیدن آن کند. «
شنای پروانه»، «یلدا»، «
آقای سانسور» نیز فیلم‌هایی هستند که در سینما اکران شدند و می‌توانند نمایششان را در فضای اینترنت دنبال کنند. اما درکنار این آثار تولید فیلم‌هایی که مختص نمایش در اکران آنلاین باشند هم می‌تواند کمک کننده توسعه این فضا باشد. اتفاقی که پیش از این در دنیا امتحان شده و جواب خوبی‌هم به ویژه در روز‌های کرونایی گرفته است.