استادی - وندالها اقوامی اروپایی بودند که در قرن پنجم میلادی در حوالی آلمان کنونی زندگی میکردند و کارشان حمله به کشورها و سرزمینهای دور و اطرافشان و غارت آنها بود. ویژگی تهاجمی و خرابکارانه این گروه خشن و جنگ باعث شد تا همه رفتارهای خشونتبار عمدی که نتیجهشان تخریب اموال عمومی جامعه است با عنوان وندالیسم شناخته شود که برخی از روانشناسان و پژوهشگران علوم اجتماعی نام آن را بیماری قرن گذاشتهاند. بیماری صعبالعلاج یا لاعلاجی که این روزها سایه شوم آن بر سر منطقه ۱۰ سنگینی میکند و آدمهایی که به این مریضی دچار هستند، سالانه چندصد میلیارد تومان به اموال شهرداری آسیب میزنند و عدهای را از خدماتی که شهرداری میدهد محروم میکنند.
نیمکتهای پارکها را شهرداری بهار همین امسال رنگآمیزی کرده است و تمیز و سالم ماندنشان در این هشت، نه ماهی که از سال گذشته، انتظار بیجایی نیست. اما یکی از اولین اموالی که وندالها در منطقه ما به جان آنها میافتند صندلی و نیمکتهای پارکهاست. جماعتِ بیمار در بسیاری از پارکهای منطقه با کلید و چاقو یا هر شیء نوک تیزی که دمِ دستشان رسیده است، روی نیمکتها کندهکاری میکنند و خوششان میآید که رنگشان را از بین ببرند. یک عده هم به سبک قدیم و به جای در و دیوار توالت عمومی روی نیمکتها یک مشت خزعبلات، از شعرهای عشق و عاشقی گرفته تا فحش به این و آن، نوشتهاند که آن سنت را زنده نگه دارند. حالا برای رنگآمیزی همین نیمکتها دوباره باید چند میلیارد تومان بودجه تصویب شود. درحالی که اگر این اتفاق نیفتد، شهرداری میتواند همان بودجه را درجای دیگری خرج و مشکل و معضل دیگری را حل کند.
اما یکی دیگر از نمونههای عجیب تخریب اموال عمومی که بارها گزارشهایش به دست ما رسیده است، تخریب وسایل ورزشی و بازی پارکهاست. تخریبگران اموال عمومی هم با چاقو به جان رنگهای این وسایل میافتند و هم اینکه دستههای لاستیکی این وسایل را میکَنند و معدوم میکُنند. منصور رضایی که پایِ ثابت ورزش در یکی از بوستانهای منطقه است و بارها با این صحنه مواجه شده است به ما میگوید: «یک روز صبح دیدم یک جوانی چاقو دستش گرفته و مشغول خط کشیدن روی وسایل ورزشی است و همزمان با هزار زحمت دستههای لاستیکی این وسیلهها را هم درمیآورد. وقتی به او معترض شدم، با تندی گفت شهرداری پولدار است و دوباره درستش میکند. چند روز بعد گذرم به یکی دیگر از پارکهای منطقه افتاد و دیدم که همین اتفاق آنجا هم افتاده است.»
میزهای پینگپنگ شیشهای هم که در پارکها نصب شده است، از گزند و آسیب وندالها دور نماندهاند. یک روز به تور میز آسیب میرسانند. روز دیگر شیشه روی میز را میشکنند و کشیک میکشند تا ببینند شهرداری چه زمانی آن را تعویض میکند که دوباره همان کار را تکرار کنند. زمانی هم که شهرداری روی میز را به جای شیشه، سیمان میکند، با پتک و چکش به جان آن میافتند و تخریبش میکنند و دود این کارِ خلاف قانونشان به چشم مردم میرود. به تازگی در محله امام هادی (ع) و خیابان حشمتی شهرداری بعد از ترمیم و تعمیرهای متعدد میز پینگ پنگ و صرف هزینه زیاد برای این کار، احتمالاً تصمیم به جمعآوری این میزها بگیرد تا خیال خودش را راحت کند. اتفاقی که شاید برای وسایل بازی پارکها هم بیفتد. چون وندالیستها به جان آنها هم افتادهاند و از آنجا که تحریم هستیم و ورود قطعات پلیمری این وسیلهها به کشور مقدور نیست تنها راهی که پیش روی شهرداری قرارداد جمعآوری وسیلههای بازی از پارکهاست. معصومه شهدادی از شهروندان محله لشکر که چندباری شاهد صحنه تخریب وسایل بازی بوده است، میگوید: «پسر جوانی با وقاحت تمام وارد زمین بازی بچهها شد و با لگدی محکم به دیواره سرسره ضربه زد و آن را شکست و به سرعت رفت. اصلاً فرصت نشد که چهرهاش را ببینیم یا به او اعتراض کنیم.» به آتش کشیده شدن سطلهای گالوانیزه زباله هم از آن دست رفتارهای وندالیستی است که به وفور در منطقه ما مشاهده میشود که یک عده آن را میاندازند گردن زبالهگردها و میگویند وقتی که چیزی گیرشان نمیآید آن را آتش میزنند و عده دیگری هم سفت و محکم معتقد هستند که آتش زدن سطلهای زباله کارِ جماعتی است که به بیماری وندالیسم دچار هستند و میخواهند اینطور از شهرداری انتقام بگیرند. سامان یغمایی، جامعهشناس و پژوهشگر علوم اجتماعی در گفتگو باشهرآرامحله میگوید: «ماهیت رفتار وندالیستی کینهتوزانه است و وقتی یک فرد یا گروه در جامعه احساس کنند که جدی گرفته نمیشوند و نابرابری به حد اعلای خودش برسد و یک طبقه یا گروه دچار محرومیت نسبی شود، چنین رفتارهایی بروز پیدا میکند تا آن فرد یا گروه به جامعه بگوید که من هم هستم. البته وندالیسم مسئلهای چند وجهی است و میتواند عوامل مختلف دیگری هم داشته باشد. مثلاً جوانها و نوجوانها به علت تخلیه هیجانشان دست به این رفتار ضد اجتماعی میزنند.» وی ادامه میدهد: «یکی از راههای کنترل و شاید کاهش رفتارهای وندالیستی که مقابله با آنها، امنیت جامعه را به خطر میاندازند، این است که شهروندان را در امر تصمیمگیری برای شهر و محله دخیل کنیم و مشارکتشان را بالا ببریم، تا آنها مانع از این بشوند که وندالها به اموال عمومی آسیب بزنند.» سید محمود علوینژاد، کارشناس مسائل حقوقی هم میگوید که تخریب اموال عمومی جرمی عمدی است و ادامه میدهد: «براساس ماده ۶۷۷ قانون مجازات اسلامی هرکسی عمداً اشیای منقول یا غیرمنقول متعلق به دیگری را تخریب کند یا به هرنحو از کار بیندازد یا تلف کند به حبس از ۶ ماه تا یکسال محکوم خواهد شد.»