نوروزی: برگزاری نشست علما در کابل بی‌اعتمادی به طالبان را حل نمی‌‌کند

محمد زمان حسینی | شهرآرانیوز؛ در روزهای اخیر کابل شاهد برگزاری نشست بزرگ علما بود، نشستی که با یک روز تاخیر آغاز شد و در دو روز اول برگزاری توسط افراد مسلح هدف حمله قرار گرفت. طالبان علت برگزاري اين نشست را تلاش برای حل مشکلات کشور، خروج از وضعیت بد اقتصادی و جلب نظر عالمان دین در مورد شیوه حکومت داری اعلام کرده‌اند. از سوی دیگر گفته می‌شود که طالبان با برگزاری این نشست سعی در جذب مشروعیت و توجه جامعه بین المللی و کشورهای منطقه دارند.

در همین رابطه شهرآرانیوز در گفت‌وگو با با «دکتر مجتبی نوروزی» کارشناس مسائل افغانستان و معاون سابق رایزنی فرهنگی ایران در کابل جنبه‌های مختلف این نشست را بررسی کرده است.

این نشست سیاست کشورهای منطقه درباره طالبان را تغییر نخواهد داد

-نشستی که طالبان تحت عنوان عالمان بزرگ کشور یا به تعبیر برخی لویه جرگه برگزار کرده‌اند، چه میزان به کسب مشروعیت بین المللی آنها کمک خواهد کرد؟

محتوای نشستی که طالبان در حال برگزاری آن هستند، سیاست کشورهای منطقه را در قبال آنها تغییر نخواهد داد. زیرا سياست کشورها نسبت به طالبان مبتنی بر دو دسته است. دسته اول موضوعات سلبی و تعهداتی که طالبان باید بدهند، مثل اینکه باید تعهد بدهند از خاک افغانستان خطری متوجه جهان یا کشورهای منطقه خواهد بود. مسئله دوم هم مباحث ایجابی است، یعنی منافعی که کشورها برای خودشان متصور هستند و یا منافعی که آنها برای گروه‌های افغانستانی هم‌سو با خود قائل هستند.

به‌نظر می‌رسد، طالبان در این نشست چندان این موضوعات را مورد توجه قرار نخواهد داد. آن چیزی که در واقع سياست کشورها را نسبت به حاکمان افغانستان یا حاکمان هرکشور دیگری مشخص می‌کند، نوع و میزان اعتماد به قول و بیان حاکمان آن کشورها است. با این حال به نظر می‌رسد، مسئله‌ای که مانع به رسمیت شناختن طالبان در ماه‌های اخیر شده، عدم اعتماد به قول‌ها و وعده‌های این گروه در اعلام و عمل به آنها است که تفاوت و فاصله عمیقی با واقعیت دارد و به نظر می‌رسد، این بی‌اعتمادی هنوز رفع نشده و بعید به نظر می‌رسد که این نشست کمک چندانی به رفع بی‌اعتمادی کند.

در نشست علما اتفاق خاصی نفیتاده است

-آیا برگزاری بزرگترین نشست علما در افغانستان تغییری در سیاست کشورهاي منطقه نسبت به موضع‌شان در قبال طالبان ایجاد خواهد کرد؟

کشورها در برخورد با طالبان دو دسته هستند، در رابطه با موضوع مشروعیت بخشی به طالبان به نظر می‌رسد که یک عده تصمیم خود را برای مشروعیت بخشی گرفته‌اند و تنها منتظر بهانه‌ای‌ هستند تا این مشروعیت بخشی را علنی و رسمی کنند. ممکن است، برای این دسته از کشورها برگزاری این نشست و ادعای کسب مشروعیت داخلی فضایی را برای به رسمیت شناختن فراهم کند.

اما دسته دیگری از کشورها که تعداد آنها کم نیست، شروطی برای به رسمیت شناختن طالبان به عنوان حاکمان بین‌المللی افغانستان در سطح بین‌المللی در نظر گرفته‌اند که به هیچ عنوان این نشست، واجد شرایط کشورها نیست که عموما حول محور فراگیری دولت افغانستان می‌باشد. در این نشست نه به لحاظ قومی، نه به لحاظ پوشش گروه‌های مختلف اجتماعی و نه به لحاظ پاسخگویی به درخواست گروه‌های اجتماعی و سیاسی در افغانستان اتفاقی خاصی نیفتاده، لذا این نشست نمی‌تواند نه به مشروعیت داخلی و نه به مشروعيت بین المللی طالبان منجر شود. به طورکلی این نشست منجر به مشروعیت بخشی به طالبان در سطح بین‌المللی نخواهد شد.

خواست ایران از حاکمان فعلی افغانستان مشخص است

-توقع و خواسته کشورهای منطقه و مشخصا جمهوری اسلامی ایران از طالبان در مورد این نشست چیست؟

خواست جمهوری اسلامی از حاکمان فعلی افغانستان از ابتدا مشخص بوده، عدم تهدید از خاک افغانستان نسبت به جمهوری اسلامی ایران، امنیت مرزها، جلوگیری از قاچاق مواد مخدر، رسیدگی به مسئله مهاجرين که عمدتا ریشه داخلی دارد و به وضعیت افغانستان و فراهم آوردن‌ شرایط مناسب باز می‌گردد تا مانع ایجاد موج‌های جدید مهاجرت بشوند و در آخر تشکیل دولتی فراگیر با حضور همه گروه‌های قومی، مذهبی‌ و زبانی. از سوی دیگر نگاه جمهوری اسلامی به افغانستان نگاه تمدنی است. طالبان در بخش‌های مهمی از این خواسته‌ها اقدام فعال و مؤثری انجام نداده است.

گروه‌های مختلف افغانستان از نوع دعوت در نشست علما ناراضی هستند

-موضع جریان‌های مخالف طالبان در مورد این نشست چیست؟

چهارچوب امارت سیستمی نیست که پاسخگوی این مطالبه(مشارکت همه گروه‌های سیاسی در حکومت) باشد. زیرا ظرفیت و توان این را ندارند که به همه‌ی گروه‌ها و جریان‌ها اجازه بدهد که در صحنه سیاسی افغانستان فعالیت و حضور موثر داشته باشند. با این حال این گروه‌ها از نوع دعوت طالبان در نشست علما ناراضی هستند و همین رفتار طالبان بیانگر این است که آنها قائل به حضور سایر گروه‌های سیاسی و اجتماعی خارج از دایره امارت و تعریف طالبان در عرصه سیاسی افغانستان نیستند و این مسئله تثبیت مخالفت سایر گروه‌ها را به همراه دارد.