چگونه هر مشهدی می تواند تکه ای از هویت هزارتکه  گذشته اش را پیدا کند؟

تاریخ شفاهی به زبان ساده یعنی جمع آوری آن بخش از مطالب که در سایر روش‌های تاریخ نگاری ثبت و ضبط نشده اند و با توجه به اینکه ما معمولا در عکاسی یا گزارش نویسی یا مکاتبات اداری و رسمی و امثال این ها، تنبلی یا ملاحظه کاری می‌کنیم، معلوم است که تاریخ شفاهی چقدر برای جامعه‌ای مثل ایران مهم است و تا اطلاع ثانوی مهم خواهد بود. طبعا درباره شهری بزرگ و بااهمیت مثل مشهد، با آن سابقه پررنگ از حضور اندیشه‌های رنگارنگ فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی و با آن تجربه‌های تلخ و شیرین گذشته، سبکِ تاریخ شفاهی می‌تواند و باید به عنوان ابزاری مهم، گردآورنده تجربیات ارزشمند گذشتگان و چراغ راه ما و آیندگان باشد؛ که می‌فرماید: هرکه ناموخت از گذشت روزگار/ هیچ ناموزد ز هیچ آموزگار. در این میان، یکی از مزایای تاریخ شفاهی آن است که لازم نیست الزاما از سوی پژوهشکده‌های علمی و پژوهشگران باتجربه -ولی کم شمار- در حوزه‌های علوم انسانی انجام شود. این روز‌ها به لطف ارزانی، سادگی و همه گیرشدن فناوری‌های صوتی و تصویری کافی است که با همان گوشی معمولی که در صفحات مجازی وقت می‌گذرانیم و با کمی رعایت در برقراری سیر منطقی گفتگو‌ها و مبانی علمیِ این فن تازه، در هر فرصتی که مقدور شد درباره گذشته مان، از پدربزرگ و مادربزرگ گرفته تا کاسب قدیمی محله بپرسیم و مطمئن باشیم که هربار تکه کوچک و گمشده‌ای از هویت صدهزار تکه مان را می‌یابیم. صدالبته این جمع آوری مباحث، حتما باید، به خوبی حفظ و نگهداری شود و درنهایت با زحمات سایر هم ولایتی ها، به دقت مقایسه و ابهام زدایی شود. گرچه نباید خیلی نگران این موضوع باشیم. چنین اتفاقی دیر یا زود پیش می‌آید و تلاش‌های هرکدام از ما کم کم همدیگر را پیدا کرده و تکمیل می‌شوند. اما آنچه باید بیشتر به دلشوره مان بیندازد، گم شدن لالایی ها، لطیفه ها، شاه بیت ها، تکه کلام‌ها و مشاهدات و خاطرات و خطراتی است که، چون بیشتر سینه به سینه نقل شده است، بسیاری شان در گذر زمان، گم شده و می‌شوند و متأسفانه تبدیل به تجربه‌های ماندگار نمی‌شوند. صدالبته در شهر مقدس و معتبر مشهد، یکی از برکات میزبانی از حضرت امام رضا (ع)، این توفیق بوده است که نهادی ثروتمند و خدا کند دغدغه مند، مانند آستان قدس نیز، یاریگر قسمتی از کار‌های فرهنگی و از جمله ماجرای تاریخ شفاهی است که گویا حاصلش، گنجینه کم نظیرِ صد‌ها ساعت تاریخ نگاری از قول شاهدان و راویان است. صرف نظر از آنکه تاکنون چقدر از این زحمات، صرف جمع آوری تاریخ شفاهی خراسان شده است و تا چه اندازه یکدست و شفاف و همه جانبه نگر و علمی است، به هرحال باید آن‌ها را قدر شناخت و به مصداق آنچه از زکات علم شنیده ایم، هرچه زودتر و بیشتر، به نشر آن‌ها همت گماشت که این اطلاعات، همدیگر را پیدا کنند، نقاط مبهم هرچه زودتر آشکار شوند تا در مورد آن‌ها بپرسیم و با کمک یکدیگر، گذشته مان را تکمیل کنیم. به علاوه اهالی خوب خراسان باید هرچه زودتر و به طور وسیع‌تر و جدی‌تر فراخوانی اتخاذ کنند و از همه اهالی بخواهند که هر شهروندی، ولو به صورت غیرحرفه‌ای و شخصی و تجربی به سهم خود در این میانه نقشی برعهده بگیرد.