مدیرکل بازرسی شهرداری مشهد رئیس کارگروه نظارت عمران و حمل و نقل استان‌ها شد اکران دیوارنگاره میدان شهدا مشهد در واکنش به جنایات رژیم صهیونیستی + عکس مدیرکل دفتر مدیریت عملکرد استانداری: همه دستگاه‌های خدمت‌رسان خراسان‌رضوی در آمادگی کامل باشند استاندار خراسان‌رضوی: هم‌افزایی دستگاه‌ها و مردم به مدیریت بحران منجر می‌شود وزارت بهداشت خبر داد: حفظ آمادگی بیمارستان‌ها برای خدمت‌رسانی وزیر علوم: دانشگاه‌ها ملزم به تامین اسکان استادان هستند پیشرفت ۲۲ درصدی باغ رویش در مشهد | ۳ هکتار فضای سبز تا شهریور ۱۴۰۴ افتتاح خواهد شد مصاحبه داخلی آزمون اعزام فرهنگیان به خارج از کشور لغو شد رئیس شورای عالی استان‌ها: پاسخ اسرائیل را به‌گونه‌ای خواهیم داد که در تاریخ ثبت و ضبط شود عضو شورای اسلامی شهر مشهد: مهم‌تر از موشک، داشتن این ملت است رئیس شورای اسلامی شهر مشهد: روزی که ملت ایران به پا خیزد، اثری از رژیم صهیونیستی باقی نخواهد ماند رئیس شورای اسلامی شهر مشهد: همه ظرفیت‌های شهرداری مشهد برای مقابله با تهدیدات احتمالی فعال شوند قیمت جهانی نفت امروز (دوشنبه، ۲۶ خرداد ۱۴۰۴) اعلام شد | برنت ۷۴ دلار و ۹۴ سنت شد تعطیلی موقت پارکینگ‌های حرم مطهر رضوی (۲۵ خرداد ۱۴۰۴) ترافیک در جاده‌های خراسان رضوی سنگین و پرحجم است (۲۵ خرداد ۱۴۰۴) برگی از تاریخ مقاومت مشهدی‌ها در برابر هجوم بیگانگان در سال ۹۱۴ خورشیدی | بیگانگان و حسرت عبور از دروازه‌های مشهد شایعه حمله هوایی به سبزوار کذب است فرماندار مشهد: سفر‌های زمینی به مشهد افزایش یافته است | مشکلی بابت اسکان مسافران نداریم بازدید سرزده استاندار خراسان رضوی از فرودگاه بین‌المللی مشهد (۲۵ خرداد ۱۴۰۴)
سرخط خبرها

پرنده‌ها با لهجه مشهدی

  • کد خبر: ۱۱۹۲۳۴
  • ۰۸ مرداد ۱۴۰۱ - ۱۲:۰۲
پرنده‌ها با لهجه مشهدی
محمود ناظران‌پور - مشهد پژوه

خروس دو بار می‌خواند. یکی در وقت سحر؛ یعنی همان موقعی که ما در ماه رمضان، سحری می‌خوریم؛ که به آن خروس‌خوان اول می‌گویند. به کسی که خیلی سحرخیز بود و صبح زود به سر کارش می‌رفت، می‌گفتند خروس‌خوان اول از خانه بیرون می‌رود.

این همان وقتی است که شعاع کم‌رنگی از خورشید تا میانه آسمان می‌آید و آدم‌های خبره می‌توانند آن را ببینند؛ البته آن دیدن هم فقط در تاریکی شب‌های قدیم اتفاق می‌افتاد و‌گرنه الان که این همه نور و روشنایی شهر هست، شب‌ها ستاره‌ها هم دیده نمی‌شوند، چه برسد به شعاع خورشید...

وقت دومی که خروس می‌خواند، وقتی است که هوا روشن شده است و آفتاب می‌خواهد دربیاید. به این موقع می‌گویند خروس‌خوان دوم و همان وقتی است که نماز در‌حال قضا‌شدن است.

در قدیم، هر خانه‌ای مرغ و خروس داشت. صبح سحر صدای خروس‌ها می‌آمد و بعد از آن، صدای مرغ‌ها که تخم می‌گذاشتند و پس از تخم‌گذاشتن، سر‌وصدا می‌کردند. در قدیم می‌گفتند صدای مرغ‌ها تداعی‌کننده این عبارت است: «قدقدقدااااا، بچه‌ای دارم بی‌دست‌وپا.»

بعد‌از‌ظهر‌ها و عصر‌ها هم که معمولا مرغ و خروس‌ها ساکت بودند، نوبت قمری‌ها بود که بخوانند.

مشهدی‌ها به قمری می‌گویند «موسی کوتقی»؛ خیلی‌ها هم که می‌خواهند به لهجه مشهدی اشاره کنند، یکی از اشاره‌هایشان همین اسم است. موسی‌کوتقی‌ها، پرنده‌های بی‌آزاری هستند و گوشه‌وکنار خانه‌ها لانه می‌کنند.

پرنده‌های دیگری هم هستند مانند جغد‌ها که معمولا در ویرانه‌ها لانه می‌کنند و به‌ویژه شب‌ها غو می‌کشند؛ یعنی هر‌چند‌دقیقه یک‌بار، صدای یکنواخت غو‌مانندی از خود تولید می‌کنند. در قدیم این پرنده را خوش‌یمن نمی‌دانستند و اگر جایی در خانه‌ای لانه می‌کرد، لانه‌اش را خراب می‌کردند تا از آنجا برود.

کبک‌ها هم که مشهدی‌ها به آن «کُوک» می‌گفتند، ازجمله پرنده‌هایی بودند که در قدیم بسیار بیشتر از امروز می‌شد آن‌ها را دید و صدای آوازشان را شنید.

معمولا در اطراف آبادی‌ها در دامنه تپه‌ها می‌شد کبک‌ها را دید.» تیهو» هم بود که شبیه کبک است و معروف است به خوش‌گوشتی؛ و «جَل» که به‌ویژه در اطراف گندمزار‌ها فراوان بود. دو نوع جل داشتیم، جل طوقی و جل کاکلی که پرنده‌های بی‌آزاری بودند.

جل‌گیری در قدیم سرگرمی جوان‌ها و نوجوان‌ها بود. سبد‌هایی با توری نازک پیدا می‌کردند و روی زمین به حالت مایل می‌گذاشتند و چوبی حایل آن می‌کردند. بعد زیر آن دانه می‌ریختند تا پرنده‌ها مثل همین جل‌ها و گنجشک‌ها برای دانه‌خوری جمع بشوند.

خودشان هم جایی خَف می‌کردند (مخفی می‌شدند) و بعد که جل‌ها جمع می‌شدند، ناگهان نخی را که به چوب بسته بودند، می‌کشیدند و پرنده‌ها زیر سبد، به دام می‌افتادند.

در قدیم پرنده‌های شکاری هم فراوان بود و بیشتر از امروز، می‌شد آن‌ها را دید. باشه که مشهدی‌ها به آن «بَشه» می‌گفتد، باز، بیغوش و جِغنِه، همه‌شان پرنده‌های شکاری هستند و مثلا اگر کبوتری را در هوا ببینند، می‌زنند و شکارش می‌کنند.

جغنه فراوان دیده می‌شد که پرنده‌ای است شکاری و نسبت‌به عقاب، ریزجثه و پرسرعت. جغنه صدای جیغ‌مانندی هم دارد. به‌همین‌دلیل هم به بچه یا کسی که پرسرو‌صدا باشد یا صدای زیری داشته باشد، می‌گویند جغنه.

گزارش خطا
ارسال نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
پربازدید
{*Start Google Analytics Code*} <-- End Google Analytics Code -->