فراستی، لمپن و دیگر هیچ!

راستگو - شکیبا افخمی‌راد | روز‌های انتهایی آبان‌ماه بود که فراستی گروهی از مردم ایران را که به تماشای فیلم «مطرب» نشسته‌اند، «لمپن» خـــطاب کرد. این اظــهارات با واکنــش پرویز پرستویی، بازیگر محــــوری «مطرب»، همراه شد و او دربـاره فراستی و ۲ منتقد برنامه هفت نوشت: «۳ منتقد معلوم‌الحال نقدفروش، مردم یا بهتر بگویم تماشاچیان فیلم مطرب را که از هر طیف و طبقه، از مردم عادی گرفته تا روشن‌فکر و خانواده شهید و... (به استناد کامنت‌ها و فیلم‌های موجود از مخاطبان) را لمپن و بی‌فرهنگ خطاب می‌کنند.» پرستویی در ادامه آورده است: «گویا این سیاست خود صداوسیماست که به دست این نقدفروشان قصد تخریب سینماگران را دارد. بنده از مسئولان می‌خواهم که به رئیس صداوسیما تذکری داده شود. از طرف کل گروه «مطرب» به خاطر توهینی که از جانب این نقدفروشان به شما مردم عزیز شده، عذرخواهی می‌کنم.»
بعد از این حواشی، برنامه هفت تنها از پرستویی و زارعی (و نه از مردمی که تماشاگر فیلم مطرب بودند) عذرخواهی کرد؛ هرچند بعد از آن باز هم فراستی از گفته‌هایش دفاع کرد. فراستی در گفتگو با رادیوتهران و در پاسخ به این سؤال که «شما درباره لمپن بودن مخاطبان یک فیلم صحبت کردید، آیا حق می‌دهید به من که دوبار آن فیلم را دیده‌ام، بربخورد؟» پاسخ داد: «چقدر خوب که بربخورد. برای اینکه فاصله بگیری. یعنی نباید مخاطب پایین‌ترین و مبتذل‌ترین سطح این آشغال‌ها شد. من مخصوصا گفتم که به عده‌ای بر بخورد.»
همان روز‌ها بود که برخی از سایت‌های خبری نوشتند که گویا برخی درصدد هستند تا در صورت عذرخواهی نکردن فراستی از مردم، از او به اتهام افترا و توهین شکایت کنند و این اتفاق چند روز پیش افتاد
و علیرضا مفتخری‌مظاهری به عنوان یک حقوق‌دان، بعد از صحبت‌های مسعود فراستی در برنامه هفت مبنی بر لمپن نامیدن مخاطبان «مطرب» از این منتقد سینما به دادسرای عمومی و انقلاب تهران شکایت کرد. بعد از رسانه‌ای شدن این شکایت، پرویز پرستویی در اینستاگرامش نوشت: «درود بر این حقوق‌دان عزیز، کاش هنرمندان هم از ایشان بیاموزند و نگذارند چنین معلوم‌الحالی در رسانه ملی مردم عزیز و فرهیخته و زحمتکش را لمپن خطاب کند. چرا باید حتما مستقیم به خودمان توهین شود تا دست به دفاع بزنیم؟ وجود چنین موجوداتی برای رسانه سم است... بیخود و بی‌جهت آدمی را گنده می‌کنیم که به مردم توهین کند.» حال باید منتظر ماند و سرانجام این شکایت را دید؛ هرچند به نظر نمی‌رسد شکایت‌های این‌چنینی باعث تغییر در ادبیات برخی منتقدان تلویزیونی شود.

حقوق‌دان‌ها باید نظر بدهند
هوشنگ گلمکانی، منتقد سینما، در پاسخ به سؤالی درباره اینکه آیا یک منتقد اجازه استفاده از الفاظی، چون «لمپن» را دارد، توضیح می‌دهد: فرهنگ لغت صاحب‌مجوزی برای منتقد یا هر فرد دیگری وجود ندارد که بگوید کدام حرف‌ها مجوز دارند و کدام کلمات مجوز استفاده ندارند.
به نظر او استفاده از کلمات و الفاظ مختلف برای بحث در هر موضوعی به روحیه، فرهنگ و خلق‌وخوی هر فرد برمی‌گردد.
گلمکانی می‌گوید: در قوانین عمومی اگر کلمه‌ای توهین یا تهدید تلقی شود، برای همه یکسان است؛ فرقی نمی‌کند منتقد فیلم آن کلمه را به کار برده باشد یا فرد دیگری؛ یعنی به‌کار بردن آن درست نیست؛ اما یک حقوق‌دادن باید بگوید به کار بردن کلمه «لمپن» از نظر قوه‌قضائیه جرم است یا خیر.
این منتقد سینما درباره نحوه برخورد مخاطب در روبه‌رو شدن با این‌گونه الفاظ نیز می‌گوید: اگر قرار باشد برای این‌گونه مسائل شکایت کنیم، همین آقای حقوق‌دان بابت خیلی مسائل دیگر نیز باید شکایت کند؛ مثلا برخوردی که با مردم و ازجمله خود ایشان در رابطه با قضیه افزایش قیمت بنزین شد و آن زمان که دولت بدون ارائه هیچ توضیحی به مردم، یک‌دفعه بنزین را افزایش داد، می‌تواند به تعبیری توهین تلقی شود؛ اما همین فرد آیا برای این موضوع شکایت کرده است؟
گلمکانی با اشاره به اینکه کلمه به کار برده‌شده از سوی مسعود فراستی به‌صورت کلی استفاده شده و به شخص خاصی نیز اشاره ندارد، می‌گوید: این صحبت به‌صورت کلی گفته شده است و اینکه هرکسی که تماشاگر این فیلم بوده از نظر قانون حق دارد شکایت کند، یک بحث حقوقی است و من نمی‌توانم درباره آن اظهار نظر کنم، بلکه باید یک حقوق‌دان این موضوع را بررسی کند. به نظر او با توجه به گرفتاری‌ها و مشکلات این روزها، احتمالا فردی که شاکی است یا باید جوان، پرانرژی و باحوصله باشد، یا می‌خواهد به این صورت خودش را مطرح کند.