غفلت ملی از ثبت جهانی حرم مطهر رضوی

مرتضی محمدپور | شهرآرانیوز؛ «نام‌گذاری مشهدالرضا (ع) در سال ۲۰۱۷ میلادی به‌نام پایتخت فرهنگی جهان اسلام ناظر بر حقیقتی بود که بر مبنای آن، مشهدالرضا (ع) این ظرفیت را دارد که نه‌فقط پایتخت فرهنگی ایران، بلکه یک کلان‌شهر شاخص و بی‌مانند در جهان اسلام باشد، اما متأسفانه در این حوزه کاستی‌های بسیاری وجود دارد و درحالی‌که کلیسا‌ها و ابنیه تاریخی مسیحیت ثبت جهانی شده، ایران اسلامی هنوز حرم مطهر رضوی را به‌عنوان میراث معنوی و اصیل جهان اسلام در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت نکرده است.»

این جملات را می‌توان شاه‌بیت سخنان قائم‌مقام وزیر و معاون میراث‌فرهنگی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کشور در گفتگو با خبرنگار شهرآرا دانست.
با علی دارابی که مدتی پیش چندروزی مهمان مشهد بود، در حاشیه یکی از نشست‌هایش گفت‌وگوی کوتاهی کردیم و او در این گفتگو احیای ظرفیت‌های گردشگری مشهد را راز ماندگاری زائران در شهر امام رضا (ع) دانست.

ماجرای پرونده ثبت حرم مطهر رضوی در میراث جهانی یونسکو به سال ۱۳۹۵ برمی‌گردد. ششم بهمن آن سال بود که محمدحسن طالبیان، معاون میراث‌فرهنگی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور، از تهیه پرونده ثبت حرم امام رضا (ع) برای ثبت در فهرست موقت یونسکو خبر داده و گفته بود: «پرونده نامزدی میراث جهانی حرم رضوی برای یونسکو آماده شده است و تا سه روز آینده به فهرست موقت یونسکو ارسال می‌شود که نتیجه آن تابستان سال آینده اعلام می‌شود.» موضوعی که البته گویا به نتیجه نرسیده است. زیرا تیرماه پارسال علی‌اصغر مونسان، وزیر وقت میراث‌فرهنگی، در دیدار با تولیت آستان قدس رضوی از تلاش این مجموعه برای ثبت جهانی حرم مطهر رضوی سخن گفته بود.

دارابی در گفتگو با خبرنگار شهرآرا با بیان اینکه راهبرد دولت برای اجرای طرح گردشگری آسان و ارزان برای همه مردم، با محوریت بازسازی ابنیه تاریخی و معرفی ظرفیت‌های گردشگری تازه محقق می‌شود، تصریح کرد: در مشهدالرضا (ع) حرم مطهر رضوی محور همه برنامه‌ها و شاخص‌ترین جاذبه زیارتی برای ورود گردشگران است، اما بعد از حرم می‌توان جذابیت‌های دیگری را هم یافت که تاکنون از ارزش و اهمیت آن‌ها غفلت شده است و احیای آن‌ها بر ماندگاری زائران رضوی خواهد افزود.

تمرکز جاذبه‌ها در مشهد

قائم‌مقام وزیر و معاون میراث‌فرهنگی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی ادامه داد: همان‌طور که بخش درخورتوجهی از جاذبه‌های گردشگری کنونی در ایرانشهر و جیرفت به‌دلیل بازدید‌های مردم و گردشگران از سکونتگاه رهبر معظم انقلاب در دوران تبعید است، چه بسیار حقایق تاریخی و وقایع مهم در تاریخ انقلاب اسلامی که مبدأ و منشأ شکل‌گیری آن از منزل پدری رهبر معظم انقلاب در حسینیه آیت‌ا... خامنه‌ای مشهد بوده است و می‌توان برای این بنای تاریخی هم هویت فرهنگی منحصربه‌فردی قائل شد.

دارابی با بیان اینکه در مشهد تمرکز جاذبه‌های دینی، تاریخی، فرهنگی و طبیعی وجود دارد، افزود: از یک طرف مجموعه تاریخی نادری و جذابیت‌های آرامگاه توس به‌عنوان قطب فرهنگ و ادب ایرانی در این شهر وجود دارد و از طرفی با ییلاقات پیرامونی شهر با زیبایی‌های طبیعی فراوان روبه‌رو هستیم که همگی ذیل نگین درخشان حرم مطهر رضوی به‌عنوان قطب دینی، تاریخی و فرهنگی، هویت مشهد را به شهری گردشگری تبدیل کرده‌اند.
وی بیان کرد: از ویژگی‌های بارز مشهدالرضا (ع) این است که برای ایجاد موزه و نمایش آثار مکشوفه در محوطه تاریخی بازار فرش و محله سرشور نیازمند ایجاد فضای ثانویه نیستیم و تعدد فضا‌های گردشگری سبب می‌شود از آب‌انبار گرفته تا حجره‌های تاریخی، قابلیت تغییر کاربری و تبدیل‌شدن به موزه را داشتهبا شد.

جنبه‌های غنی حرم رضوی

حجت‌الاسلام‌والمسلمین احمد مروی، تولیت آستان قدس رضوی، هم پیش‌تر درباره جنبه‌های غنی هنری، تاریخی و معرفتی بنای حرم مطهر رضوی، با اشاره به پیشینه بیش از هفتصدساله حرم مطهر حضرت امام‌رضا (ع)، گفته بود: صرف نظر از قداست روحانی و موضوع زیارت، بارگاه مطهر رضوی از نظر هنری، تاریخی و معرفتی بسیار غنی است، اما تاکنون مغفول مانده است.