«تدلیس» در ازدواج چه مجازاتی دارد؟

فرزانه عمادی | شهرآرانیوز؛ امروزه حجم وسیعی از پرونده‌های دادگاه خانواده درباره «تدلیس» در ازدواج از سوی زوج و یا زوجه است. دروغ در بیان داشتن تحصیلات عالیه، شغل و یا ادعای فرزند یکی از خانواده‌های معروف بودن، سبب شده است که کانون زندگی خانوادگی در همان سال‌های اول از هم گسسته شود.

طبق قانون مجازات اسلامی چنانچه هر یک از زوجین قبل از عقد ازدواج طرف خود را به امور واهی از قبیل داشتن تحصیلات عالی، تمکن مالی، موقعیت اجتماعی، شغل و سمت خاص، تجرد و امثال آن فریب دهد و عقد بر مبنای هر یک از آن‌ها واقع شود، مرتکب به حبس تعزیری از سه ماه تا یک سال محکوم می‌شود. احمد حسینی وکیل و کارشناس حقوقی در مورد تدلیس در ازدواج می‌گوید که فریب در ازدواج می‌تواند در شکل‌های مختلفی ظاهر شود. تدلیس و خیار تخلف از شرط وصف از جمله مواردی است که می‌تواند تقلب و فریب‌کاری را در نکاح نشان دهد و زوجین بر مبنای آن از دادگاه تقاضای فسخ ازدواج داشته باشند. شرح گفتگو با احمد حسینی در ادامه آمده است.

در صورتی که فردی بیماری خود را نظیر عارضه قلبی از زوجه پنهان کند، آیا می‌توان به استناد تدلیس در نکاح، ازدواج را فسخ کرد؟

چنانچه زوج یا زوجه نسبت به نقص خویش جاهل باشند یعنی از آن آگاهی نداشته باشند، مانند: فرد عقیم یا انسان مبتلا به ایدز که خودش نیز از وجود این بیماری در بدنش اطلاعی ندارد، با این همه خود را سالم می‌پندارد و طرف مقابل هم تصور می‌کند که با فرد سالمی ازدواج کرده است، نمی‌توان به استناد تدلیس، ازدواج را فسخ کرد. اما اگر زوج درباره نقصی که مخفی است و بدون اظهار آن نمی‌توان نسبت به آن مطلع شد، سکوت کند. مانند ابتلا به بیماری سرطان یا عارضه قلبی، که چنانچه زوج یا زوجه از آن مطلع بودند ازدواج صورت نمی‌گرفت براین اساس می‌توان طرفی که از بیان حقیقت خودداری کرده است را محکوم کرد. باید در نظر داشته باشید تدلیس زمانی محقق می‌شود که فرد، قصد فریب و گول زدن طرف مقابل را داشته باشد.

در صورت فریب در ازدواج با ادله قانونی آیا می‌توان شکایت کیفری مطرح کرد؟

در واقع دو راهکار درباره فریب در ازدواج وجود دارد. اینکه زوج یا زوجه که درباره ازدواج فریب خورده است می‌تواند از طریق کیفری شکایت کند که در این صورت شش ماه تا ۲ سال حبس تعیین می‌شود و یا می‌تواند شکایت حقوقی کند و از دادگاه تقاضای فسخ ازدواج را مبنی بر فریب در ازدواج خواستار شود. فسخ ازدواج تشریفات خاص طلاق را ندارد و فریب خورده می‌تواند به راحتی نکاح را فسخ کند.

در صورت اطلاع زوجین از فریب در ازدواج آیا اختیار فسخ فوری است؟

در واقع اختیار فسخ فوری است و طرفی که حق فسخ دارد بعد از اطلاع از فریب در ازدواج اگر نکاح را فسخ نکند این حق از او ساقط می‌شود. البته به این شرط که علم به این حق فسخ و علم به فوریت آن داشته باشد. تشخیص مدتی که برای امکان استفاده از این حق لازم بوده به نظر عرف و عادت است.

چنانچه پدر زوج با اطلاع از میزان تحصیلات فرزندش او را تحصیل کرده معرفی کند آیا می‌توان از او شکایت کرد؟

چنانچه پدر زوج از این امر قطعا مطلع بوده و با سکوت خود موجبات تسهیل عمل مجرمانه را فراهم کرده باشد در صورتی که سوء نیت پدر زوج اثبات شود می‌توان با عنوان تبانی یا مباشر معنوی از نام برده اقدام به شکایت کرد معاونت در جرم تدلیس هم قابل طرح و هم قابل بررسی در مراجع قضایی می‌باشد.

آیا می‌توان ضمن دادخواست به فسخ نکاح تقاضای استرداد جهیزیه را نیز از دادگاه درخواست کرد؟

بله، مطالبه مهریه، مطالبه نفقه ایام گذشته و دیگر موارد از جمله استرداد جهیزیه را می‌توانید مطرح کنید تا گرفتار روند دادرسی طولانی دیگری نشوید. همچنین جبران خسارت مالی از دیگر مسئولیت‌هایی است که قانون گذار به عهده مجرم قرار داده است.