رهن دادن خانه‌های اجاره شده، شیوه جدید کلاهبرداری

قاسمی - «در ساختمانی که به تازگی یکی از واحد‌های آن را اجاره کرده بودم مشکلی پیش آمده بود و مالکان باید برای رفع مشکل پیش آمده مبلغی را به حساب مدیرساختمان می‌ریختند. بعد از آنکه مدیرساختمان برای بازدید مشکل به ساختمان آمد از دیدن من تعجب کرد و گفت خانه را به فرد دیگری اجاره داده است. من هم او را نمی‌شناختم. قرارداد را جلویش گذاشتم و انگشت اشاره ام را روی عدد ۷۰ میلیون تومان پول رهن خانه فشردم. ساعتی بعد او در خانه ام را کوبید و قرارداد خودش را نشانم داد که این خانه را با ۵ میلیون تومان رهن و مبلغی برای کرایه خانه اجاره داده است. هر ۲ به بنگاه املاک رفتیم، اما از دفتر خدمات مشاوره املاک که پیش از این تابلویش را بر سردر این مغازه دیده بودیم خبری نبود. در و دیوار مغازه تخلیه شده که چند کاغذپاره کف آن افتاده بود به ریشمان می‌خندید.»
وقتی مستأجر و صاحب خانه واقعی ملک که حالا سند خانه را هم در دست دارد به اتحادیه املاک می‌روند تا ببیند ماجرا از چه قرار است، حدود ۲۰، ۳۰ نفر دیگر هم آنجا حضور دارند. تعدادی با قولنامه‌های دستی و برخی هم با اسناد ملکی در دست منتظر هستند ببینند چه اتفاقی افتاده است تا اینکه یک نفر با استشهادنامه‌ای پیدایش می‌شود و از آن‌هایی که هنوز امضا نکرده اند می‌خواهد عجله کنند تا مسئله زودتر پیگیری شود. امضای حدود ۶۰ مستأجر پای نامه‌ای بلندبالاست. همه آن‌ها خانه را با مبالغ بالا رهن کرده اند. عده‌ای در حال حساب و کتاب هستند تا ببینند مالک قلابی با رهن اندکی که به صاحب خانه واقعی پرداخت کرده است و رهن بالایی که از مستأجران گرفته، چقدر پول به جیب زده است. بعد از گذشت حدود ۲ هفته از این ماجرا (هفته گذشته) مالک قلابی و صاحب دفتر املاکی که با هم دستی هم توانسته بودند پول زیادی به جیب بزنند و متواری شوند، شناسایی و دستگیر می‌شوند، اما این به آن معنا نیست که مستأجران به پول خود می‌رسند. حمیدی، یکی از شاکیان می‌گوید: هنوز چند ماه از قراردادم باقی مانده است و نمی‌دانم چه زمانی به پولم دست می‌یابم. من این پول را با قرض و قوله به دست آورده بودم تا دست کم اجاره ندهم، اما حالا بیچاره شده ام. نمی‌دانم اگر پولم برنگردد باید چه کنم؟ رحمتی، یکی دیگر از شاکیان همین پرونده، با بیان اینکه اشتباه از خودم بود که اعتماد کردم می‌گوید: وقتی به اتحادیه و دادگاه مراجعه کردیم گفتند: مجوز بنگاه را دیدی؟ گفتند:کارت شناسایی صاحب املاک را نگاه کردی؟ و واقعیتش این است که نه، نگاه نکردم. اصلا به این چیز‌ها توجه نکردم. فقط یک قولنامه جلویم گذاشتند و گفتند امضا کن. یکی دیگر از شهروندان که با تبلیغات گول خورده بود می‌گوید:نباید به خاطر اندکی پول پایین‌تر به تبلیغات و آگهی‌هایی اعتماد می‌کردم که این طرف و آن طرف درج می‌شود.

«پول لازم های» فضای مجازی
سایت دیوار یکی از محل‌های نصب آگهی است و دسته املاک و مستغلات آن جزو بخش‌های پرطرف دار و پربازدید شهروندان است. در میان همه آپارتمان‌ها و خانه‌های ویلایی که آگهی آن‌ها به چشم می‌خورد قیمت‌های نسبتا خوب برخی از این موارد توجهمان را به خود جلب می‌کند. با یک حساب و کتاب ساده می‌توان متوجه شد فلان خانه در بولوار ابوطالب، با مشخصاتی که ذکر شده است، حدودا چقدر رهن می‌شود. حالا همین خانه که مثلا ۱۰۰ میلیون تومان پول رهن آن است در دیوار با ۷۰ میلیون تومان درج شده است. وقتی با شماره آگهی دهنده تماس می‌گیریم می‌گوید «پول لازم» است و می‌خواهد خانه را زودتر رهن دهد. نمی‌دانیم این پول لازم بودن واقعی است یا نه، اما بدون شک این یکی از همان ترفند‌هایی است که کلاهبرداران از آن استفاده می‌کنند. حمیدرضا قربانی یکی از افرادی که در همین باره به مشکل خورده بود، می‌گوید: وقتی داخل یکی از این صفحات مجازی خانه‌ای را دیدم که ۸۰ میلیون تومان رهنش بود، حساب و کتاب کردم و دیدم رهن چنین خانه‌ای دست کم ۱۲۰ میلیون تومان می‌شود. با صاحب خانه قرار گذاشتم و او گفت به دلیل هزینه عمل فرزندش لازم است زودتر پول جور کند و با ۸۰ میلیون تومان کارش راه می‌افتد. این شد که قرارداد را بستیم و چندماهی به خوبی و خوشی در آنجا زندگی کردیم، تا اینکه یک نفر آمد در خانه ام به سر و صدا کردن که ۲ ماه کرایه خانه عقب افتاده ام را زودتر پرداخت کنم و تلفنم را نیز جواب دهم تا او مجبور نباشد از شهرستان بکوبد بیاید دنبال کرایه خانه اش. تا این فرد فردای آن روز با سند خانه اش برنگشت، باورم نشد صاحب خانه واقعی اوست که خانه را به ۵ میلیون رهن و ۳ میلیون تومان در ماه اجاره داده است.

یک شیوه رایج درآمدزایی در شهر
این شیوه جدید کلاهبرداری در زمینه املاک همیشه هم دردسرآفرین نبوده است و گاه اصلا نمایان نمی‌شود. در واقع برخی از افراد که حساب شده‌تر عمل می‌کنند، درآمد نسبتا خوبی هم از هر معامله نصیبشان می‌شود هر سال چند خانه را اجاره می‌کنند و به فرد دیگری با مبلغ بالاتر رهن یا اجاره می‌دهند. به این ترتیب هر سال درآمدی از این راه به دست می‌آورند و کسی هم متوجه ماجرا نمی‌شود. یکی از این مستأجران که سال هاست به همین شیوه خانه‌های استیجاری را به دیگران اجاره می‌دهد می‌گوید: خانه‌ای را که مثلا ماهیانه یک میلیون تومان اجاره می‌کنم حدود ۹۰ میلیون تومان به فرد دیگری رهن داده ام و با این ۹۰ میلیون تومان در بازار کار می‌کنم و اجاره را به صاحب خانه اصلی می‌پردازم. در این میان اندک مبلغی گیرم می‌آید که به آن راضی ام. او می‌گوید: سال هاست این مسئله در میان مستأجران رواج دارد، اما این به معنای کلاهبرداری نیست. کلاهبرداری این است که پول رهن را برداری و بروی.
او درحالی از این کار خود دفاع می‌کند که باب شدن همین شیوه درآمدزایی در بین مستأجران سبب شده است امروز مشکلات بزرگ تری به وجود آید و افراد شیاد طمع کارتر شوند، موضوعی که رئیس اتحادیه املاک مشهد نیز به آن اشاره می‌کند.

پدیده‌ای که در مشهد باب شده است
رئیس اتحادیه مشاوران املاک مشهد، با بیان اینکه رهن دادن خانه‌های استیجاری اخیرا باب و از ابتدای سال تا کنون ۶ مورد کلان در این زمینه کلاهبرداری شده است می‌گوید: مشکل از آنجا آب می‌خورد که مردم به افراد بدون صلاحیت به راحتی اعتماد می‌کنند. در اصل برخی از صاحبان دفتر املاک افرادی هستند که دفتری موقتی راه می‌اندازند و با تبلیغات گسترده در فضای مجازی مشتریانی جذب می‌کنند. مثلا یک خانه را که با توجه به مشخصاتش ۱۰۰ میلیون تومان ارزش رهن دارد، ۷۰ میلیون تومان قیمت می‌گذارند. مستأجری هم که دنبال خانه بوده و قیمت‌ها دستش است با خودش می‌گوید چطور می‌شود خانه‌ای را که مثلا در بولوار شهید کریمی رهنش ۱۰۰ میلیون تومان است ۸۰ میلیون تومان رهن می‌دهند؟ بنابراین طمع می‌کند و بدون بررسی اسناد مالکیت و مجوز‌های دفتر مشاور املاک و با بی دقتی در نوشتن قرارداد پولش را تقدیم چرب زبانی‌های مشاور املاک قلابی می‌کند. علی مرادزاده با تأکید بر لزوم دقت بر جواز کسب و مجوز‌های دفتر املاک ادامه می‌دهد: در مواردی شاگرد یک دفتر مشاور املاک، خانه‌ای را به رهن داده و پس از تحویل گرفتن پول ناپدید شده است. این درحالی است که مشتری باید دقت کند پول را باید به حساب کسی بریزد که جواز کسب به نام اوست.
به گفته رئیس اتحادیه املاک مشهد، افرادی بوده اند که با همین شیوه توانسته اند یک خانه را به چند نفر رهن دهند و ناپدید شوند. او تأکید می‌کند مشتریان در دفتر مشاور املاک باید به چند نکته توجه کنند:‌مشتری باید دقت کند جواز کسب آن دفتر به نام خود مشاور املاک است یا نه، جواز کپی نباشد و آدرسِ پایین آن دقیقا همان آدرسی باشد که دفتر در آن واقع شده است. او در ادامه از مشتریان می‌خواهد هنگام تنظیم قرارداد سند صاحب ملک را نیز رؤیت کنند و در صورت وجود نقص در هرکدام از این‌ها یا کپی بودن جواز با شماره ۳۱۴۳۲ تماس بگیرند. مرادزاده درحالی که تأکید می‌کند قرارداد‌ها نیز باید به صورت سیستمی ثبت شود می‌گوید: متأسفانه تعداد زیادی از همکاران برای فرار از بحث‌های مالیاتی قرارداد‌های دستی تنظیم می‌کنند که در بازرسی‌های روزانه این مورد را تذکر می‌دهیم و به دنبال این هستیم که مشکل رفع شود، اما برخی از همکارانمان هنوز هم در این کار تعلل می‌کنند، بنابراین اطلاع دادن مشتریان در این باره کمک زیادی به ما می‌کند، چرا که در صورت اطلاع، به سرعت دفتر مذکور بازرسی و اخطاریه‌های لازم صادر می‌شود. همچنین از همکارانمان در دفتر مشاور املاک نیز خواسته ایم این اطلاعات به اضافه نرخ نامه را در اختیار همه مشتریانشان قرار دهند.
به گفته مرادزاده اکنون در مشهد حدود ۱۰ هزار دفتر مشاوره املاک مجاز فعالیت دارند، با این حال هنوز دفاتر مشاوره املاک غیر مجاز زیادی هستند که به وسیله ۸۰ بازرس هر روز بررسی می‌شوند.