فردوسی ایران اسلامی را در سایه توحید زنده نگه‌داشت

«فردوسی مسئله توحید را حماسه‌ای کرد، مسئله ولایت و امامت و تشیع را حماسه‌ای کرد، بعد ایران موحد را، ایران اسلامی را در سایه توحید و ولایت زنده نگه‌ داشت. [...] حکیم فردوسی وقتی درباره خدا سخن می‌گوید، شعری گفته است که حکیم صدر‌المتألهین در کتاب المبدأ و المعاد از آن شعر با جلال و اکرام یاد می‌کند و با عظمت یاد می‌کند و از آن شعر بهره می‌برد و آن شعر این است: جهان را بلندی و پستى تویی/ ندانم چه‌ای، هر چه هستى تویی. شکوه این بیت در آن مصرع دوم است؛ یعنی خدا خالق آسمان است، خالق زمین است، آنچه در آسمان، آنچه در زمین، آنچه بین آسمان و زمین است، مخلوق خداست [...]» این سخنان بخشی از پیام تبیینی آیت‌ا... جوادی آملی به آیین پایانی نخستین جایزه ملی داستان‌های حماسی، درباره هنر حماسی است. این مرجع تقلید و عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در پیام یادشده خطاب به هنرمندان، فرهیختگان، مسئولان فرهنگی و دست‌اندرکاران این رویداد هنری، بر اهمیت و بایستگی هنر حماسی در امر تمدن‌سازی و آینده انقلاب اسلامی تأکید کرد. آیین پایانی نخستین جایزه ملی داستان‌های حماسی عصر پنجشنبه سیزدهم تیر و در آستانه روز قلم با حضور اهالی فرهنگ و ادب و هنر و مسئولان فرهنگی استانی و کشوری در محل آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی برگزار شد.

احیای هنر حماسی با تأکید بر منش شاهنامه
در این برنامه که به همت حوزه هنری خراسان رضوی رقم خورد، میثم مرادی بیناباج از رسیدن بیش از ۲۲۰ طرح از حدود ۱۸۰ نویسنده متعهد از سراسر کشور به دبیرخانه جایزه داستان‌های حماسی خبر داد. به گفته رئیس حوزه هنری خراسان رضوی، از میان آثار رسیده ۱۷ طرح در مرحله نخست برگزیده شدند که در مراسم اختتامیه، برگزیدگان نهایی معرفی و تجلیل ‌می‌شوند.
او با اشاره به پیام علامه جوادی آملی به این مراسم، خاطرنشان کرد: موضوع راهبردی احیای هنر و ادبیات حماسی ذیل گفتمان انقلاب اسلامی با تأکید بر الگو، منش و روش شاهنامه فردوسی اولویت اصلی حوزه هنری انقلاب اسلامی خراسان رضوی است که از 2 سال پیش، این راهبرد در دستور کار قرار گرفته است.
رئیس حوزه هنری استان گفت: هنر حماسی ایجادگر انگیزش مبتنی بر حکمت معنوی با تأکید بر خردورزی، دشمن‌ستیزی، میهن‌دوستی، جوانمردی و... است و تلاش می‌کنیم «تجمیع و تلفیق میان هویت دینی و ملی» را به‌عنوان الگو و روشی که فردوسی، این حکیم بزرگ شیعی، در شاهنامه برای آیندگان ایران اسلامی به یادگار گذاشته است، در استان و با حمایت‌های آقای مؤمنی در سطح کشور تبیین کنیم. امید است که از برکات آن، حرکت به سمت تحقق تمدن نوین ایرانی‌اسلامی رقم بخورد.
محسن مؤمنی شریف دیگر سخنران این آیین بود. رئیس حوزه هنری کشور به نیاز ادبیات فارسی امروز به حماسه تأکید کرد و یادآور شد که حماسه در ایران با شاهنامه فردوسی معنا پیدا می‌کند. او افزود: «شاهنامه» شناسنامه فرهنگ، آداب، تاریخ و هویت ایرانی است و نقش فردوسی را نمی‌توانیم در زبان فارسی نادیده بگیریم و شاید اگر فردوسی نبود ما امروز مولوی، حافظ و سعدی نداشتیم.
مؤمنی آفرینش حماسه را در سرزمینی محقق دانست که فرهنگ و تمدن دیرینه و اصیل داشته باشد و خاطرنشان کرد: خراسان بزرگ سرزمین حماسه‌هاست، چنان‌که پس از فردوسی هر اثر حماسی‌ای که تولید شده، تحت‌تأثیر شاهنامه بوده است.
رئیس حوزه هنری کشور از تقسیم حماسه پس از فردوسی به 2 شاخه یاد کرد: حماسه‌هایی که ملی هستند نظیر گرشاسپ‌نامه و حماسه‌نامه‌هایی که درون‌مایه مذهبی دارند. ما تا مدتی پیش می‌پنداشتیم خاوران‌نامه قدیمی‌ترین حماسه‌نامه مذهبی است اما کتابی زیر نظر استاد شفیعی کدکنی و شاگردانشان منتشر و رونمایی شد به نام «علی‌نامه» که بر می‌گردد به ۴۰ سال پس از سرودن شاهنامه و بنابراین قدیمی‌ترین حماسه‌نامه مذهبی است که به ستایش حضرت امیرالمومنین(ع) و دلاوری‌های ایشان می‌پردازد.
او ادامه داد: در ادبیات دفاع مقدس این دو شاخه ملی و مذهبی به هم پیوستند و حماسه ملی و مذهبی یکی شدند و این ویژگی حماسه انقلاب اسلامی است که هر دوی این خصلت‌ها را در برمی‌گیرد. در حماسه‌های ایرانی بعد از فردوسی، مؤلفه‌هایی چون شجاعت و دلیری مورد توجه است اما در ادبیات دفاع مقدس عنصر «عرفان» نیز به آن افزوده شده است، چرا‌که رزمندگان ما آکنده از عشق به خدای متعال بوده‌اند و خاطرات آنان مملو از روحیه عرفانی است.
حجت‌الاسلام محمد قمی، دیگر مهمان و سخنران مراسم، نیز با اشاره به تأکید رهبر انقلاب بر توجه به نقش فردوسی برای اعتلا و پیشرفت فرهنگ اهل بیت(ع)، حماسه را عنصر ضروری هویت ایرانی و شیعی خواند. رئیس سازمان تبلیغات اسلامی گفت: وجه حماسی توحید، ولایت و امامت در شاهکار فردوسی، این مرد بزرگ و حکیم، منعکس شده و عامل احیای مکتب اهل بیت(ع) بوده است.
او تصریح کرد: حضرت آیت‌ا... جوادی آملی سال گذشته در همایشی درباره راهبردهای امنیتی و دفاعی براساس آموزه‌های مهدوی چنین تعبیری داشتند که به یک فردوسی نیاز داریم که جای خالی حماسه و این حرکتی را که در جامعه باید ایجاد شود پر کند.

رونمایی از کتاب‌های برگزیدگان
در پایان آیین اختتامیه نخستین جایزه ملی داستان‌های حماسی، داستان «مردهای مرز شرقی» نوشته سجاد خالقی از استان چهارمحال و بختیاری، «امانت گندمزار» به قلم پری غلامی از مشهد و «خان کوه هزار‌مسجد» اثر میلاد حسینی از تهران به ترتیب به عنوان رتبه‌های نخست تا سوم و «آتون‌نامه» نوشته محمداسماعیل حاجی‌علیان از اصفهان و «رخ‌به‌رخ با گرگ‌ها» به قلم عبدالمجید نجفی از تبریز، شایسته تقدیر شناخته شدند. از کتاب این ۵ اثر برگزیده نیز در این مراسم رونمایی شد. همچنین در اقدامی نمادین «دستار حکیم فردوسی» به منصور انوری نویسنده مشهدی رمان مفصل و پرحجم «جاده جنگ» به‌عنوان نمونه اعلای یک داستان حماسی که رهبر انقلاب نیز از آن تقدیر و تجلیل ویژه کرده‌اند، اهدا شد.