در آستانه روز فتوت

فتوت به معنای جوانمردی، مردانگی و ایثار است. یعنی غیر را بر نفس خود ایثار کند و آن ایثار به جاه است و بالاترین درجه آن. ایثار به نفس است بدان معنا که دیگری را بر خود برتری دهد. لغزش‌های دیگران را نادیده بگیرد و با همگان به انصاف برخورد کند. پس مفهوم و اساس معنای فتوت و جوانمردی از یک ریشه و تبار است. یکی از ویژگی‌های انسان‌های شریف و آزاده، فتوت یعنی همان جوانمردی است.
این دو لغت عمری به درازای تاریخ دارد و در هر عصر و زمانه انسان‌هایی پاک‌نهاد، همواره مشعل آن را فروزان و محفل بشریت را روشن نگه داشته‌اند. آزادگانی هستند که سود دیگران بر سود خویش مقدم می‌دارند، دگرگرا هستند.
در محنت دیگران، غم‌خوارشان می‌شوند، پاسخ بدی را با نیکی می‌دهند، از بدی‌های اطرافیان تا آنجا که به گستاخی و بی‌پروایی آن‌ها نیابی در می‌گذرند و همواره بخشش را بر انتقام و تلافی ترجیح می‌دهند. جوانمردی و فتوت از قله‌های سر به فلک کشیده انسانیت است که به دلیل دشواری‌های مسیرش، رهنوردان آن اندک هستند. با این همه روزگار هیچ‌گاه از جوانمردان خالی نبوده و همواره قله‌نشینان بلندهمت را پذیرا بوده است.
در فرهنگ اسلامی، فتی و جوانمرد به کسی اطلاق می‌شود که خود را در برابر اوامر الهی مسئول بداند و پا را از حدود الهی فراتر ننهد.
یکی از مصادیق بارز فتوت و جوانمردی این است که انسان به‌درستی حقّ برادر دینی و خونی را به جا آورد و با دیگران به نیکی رفتار کند. این‌گونه است که فتوت و جوانمردی سامان می‌یابد و شخص خود را در برابر جامعه نشان می‌دهد و آثار و برکات آن ظهور و بروز می‌کند.
امام حسن (ع) در ضمن یکی از خطبه‌هایشان فرمودند: از علامت عقل، مروت عقل، مروت و جوانمردی انسان، آن است که در برآوردن حوایج برادران [دینی]خود می‌شتابند اگرچه به او اظهار نکنند.
یکی دیگر از آثار و برکات فتوت و جوانمردی این است که فرد پیوسته مراقب است که رفتار خلاف خیر و صلاح از او سر نزند و همین پرهیزگاری و مراقبت سبب می‌شود از بسیاری زشتی‌ها و اعمال ناپسند که مغایر با روحیه فتوت و جوانمردی است دور شود.
در کلام مولا امام علی (ع)، از فتوت به عنوان مقتضی یادشده‌است و در اینجا بر این نکته تأکید می‌شود که فتوت مانع همه پستی‌ها در انسان است به عبارت دیگر فتوت مقتضی مکارم و مانع از رذایل و پستی‌های اخلاقی است. پس کسی که به مقام عقلانیت و فتوت و جوانمردی رسید و این دو صفت را به عنوان فضیلت دارا شد، همان طوری که می‌تواند به دیگر مکارم اخلاقی دست یابد، می‌تواند خودش را از هر گونه پستی و رذالت اخلاقی محفوظ دارد.
چنان که امیر مؤمنان علی (ع) دراین‌باره می‌فرمایند «مروت، انسان را از هرگونه پستی باز می‌دارد.» آخر کلام اشاره‌ای کنم به نمونه بارز فتوت و مرام دهه‌های اخیر کشور؛ مالک اشتر زمان، سردار شهید سپهبد حاج قاسم سلیمانی، مردی از دیار آزادی‌خواهان، حسین‌باوران و ولایت‌مردان که زندگی خود را وقف دفاع از مرز و بوم کشور کرد.