گفتگو با بازیگران نمایش «ایرانیان» حاضر در جشنواره تئاتر فجر | روایتی تازه از سفر امام‌رضا (ع) از مدینه به مرو
«ایرانیان»، تازه‌ترین اثر رضا صابری، هنرمند پیشکسوت مشهدی، امسال در دو نوبت در چهل و یکمین دوره جشنواره بین المللی تئاتر فجر روی صحنه رفت و با استقبال تماشاگران روبه رو شد.
شکیبا افخمی راد | شهرآرانیوز؛ این نمایش حقایق پنهان از کشتار زنان و کودکان علوی به دست هارون، خلیفه عباسی، تا به قدرت رسیدن پسرش، مأمون عباسی، را روایت می‌کند و به دستور سفر اجباری حضرت علی ابن موسی الرضا (ع) از مدینه به خراسان می‌پردازد.
سفری عجیب و تأثیرگذار که فرجامش با نقش و جایگاه ویژه ایرانیان، نابودی دسیسه‌های مأمون و یارانش است. صابری نمایش «ایرانیان» را متفاوت‌ترین اثری می‌داند که تا به امروز کارگردانی کرده و برای روایت داستانش ترکیبی از ادبیات محاوره و ادبیات کهن را به کار گرفته است تا نمایش هم مورد فهم زمانه امروز باشد و هم سبقه تاریخی اثر به تماشاگر منتقل شود. این نمایش که اولین اجراهایش با جشن پیروزی انقلاب اسلامی گره خورده است، می‌تواند مسیر را برای پرداختن به زندگی ائمه اطهار (ع) به ویژه حضرت رضا (ع) در نمایشنامه‌های تئاتر باز و جای خالی آثاری از این دست را پر کند. مرتضی ملتجی، علیرضا ضیاءچمنی و زهره مرادی، از بازیگران نمایش «ایرانیان»، در گفتگو با ما درباره این نمایش و اجراهایش در چهل ویکمین دوره جشنواره تئاتر فجر توضیحاتی ارائه کردند که در ادامه پیش روی شماست.
نگاهی جدید به یک واقعه
مرتضی ملتجی که نقش اباصلت را در نمایش «ایرانیان» ایفا می‌کند، پرداختن به ماجرای انتقال حضرت رضا (ع) از مدینه به مرو را اتفاقی ارزشمند می‌داند و می‌گوید: آنچه مردم از این مسیر می‌دانند، بحث خلافت، ولیعهدی، مسمومیت و شهادت امام رضا (ع) است، اما استاد صابری نگاهی بسیار متفاوت به این ماجرا و اتفاقاتی که در مسیر رخ می‌دهد داشته است. در واقع ما حضور امام رضا (ع) را در نمایش نداریم و هرچه هست توسط اباصلت اتفاق می‌افتد. او ادامه می‌دهد: کار برای من که نقش اباصلت را ایفا می‌کردم، بسیار سخت بود، چون بایدحامل پیام‌های شخصیتی مانند حضرت رضا (ع) می‌بودم که در صحنه او را نمی‌بینیم. به گفته ملتجی نمایش «ایرانیان» برخلاف تصور همه برشی از تاریخ و انتقال حضرت رضا (ع) نیست و ما اتفاق‌های متفاوت را در این نمایش می‌بینیم که برای تماشاگر و حتی خود بازیگر تازگی دارد.
این هنرمند درباره حضور نمایش «ایرانیان» در چهل ویکمین دوره جشنواره تئاتر فجر بیان می‌کند: متأسفانه امسال بی فروغ‌ترین جشنواره تئاتر فجر را از لحاظ کیفی و کمی شاهد بودیم و متأسفانه استقبال و اقبال مردم و هنرمندان برای حضور در این رویداد هم کم رنگ بود. باوجوداین تقریبا همه صندلی‌های تالار وحدت در روز اجرای نمایش ما پر شده بود. او با اشاره به انصراف برخی گروه‌ها از جشنواره امسال یادآور می‌شود: من موافق تحریم جشنواره نیستم؛ چون به باور من، در هر شرایطی هنر هنرمند سلاحش است و حتی اگر انتقاد و اعتراضی دارد، باید به وسیله هنر خود آن را بازگو کند.
اجرای عمومی در مشهد پس از تهران
ملتجی درباره حضور نمایندگان مشهد در جشنواره تئاتر فجر نیز خاطرنشان می‌کند: آثار گروه‌های مشهدی همیشه در جشنواره‌های مختلف خوش درخشیده اند؛ ازاین رو بسیاری از هنرمندان شهر‌های دیگر کشور مشتاق هستند نمایش‌های هنرمندان شهرمان را ببینند. این هنرمند ادامه می‌دهد: مشهد از جنبه‌های مختلفی مانند کسب مقام در جشنواره ها، تعداد آثار نمایشی تولیدی و تعداد اجرا‌های عمومی به عنوان قطب دوم تئاتر کشور شناخته می‌شود.
در واقع جشنواره‌ای نبوده است که بچه‌های مشهد در آن شرکت کنند و دست خالی برگردند. فعالیت خود استاد صابری به عنوان پرافتخارترین هنرمند تئاتر در ادوار گذشته تئاتر فجر تأییدی بر کلام من است. او درباره تأثیر حضور گروه‌های نمایشی مشهد در جشنواره‌ها بر فعالیت‌های نمایشی شهرمان یادآور می‌شود: هرچند گروه‌های مشهدی جزو پرافتخارترین گروه‌های نمایشی در جشنواره‌های مختلف، به ویژه جشنواره تئاتر فجر هستند، آنچه بنیان تئاتر یک شهر را درست می‌کند اجرا‌های عمومی آن است.
ملتجی تأکید می‌کند: من خیلی به جشنواره‌ها باور ندارم، چون داوری‌های آن‌ها برگرفته از سلایق افراد مشخصی است؛ ازاین رو ما نمی‌توانیم ملاک موفقیت یک نمایش را حضور در یک جشنواره و کسب مقام بدانیم. این هنرمند درباره اجرا‌های عمومی نمایش «ایرانیان» نیز می‌گوید: قرار است چند اجرای عمومی در تهران و به احتمال زیاد در تالار وحدت داشته باشیم و سپس در مشهد روی صحنه برویم. او در پایان صحبت هایش با اشاره به تجربه همکاری خود با رضا صابری بیان می‌کند: امیدوارم سایه استاد صابری سال‌های سال بر سر اهالی تئاتر این شهر مستدام باشد و بتوانیم در کنار این هنرمند بزرگ به کسب تجربه بپردازیم. به گفته ملتجی حضور در کنار رضا صابری مانند حضور در بهترین دانشگاه‌های دنیاست و هنوز هم ما کسی را که قلمش همتای قلم صابری باشد در ایران نداریم.
اجرا در سالن مملو از تماشاگر
علیرضا ضیاءچمنی در نمایش «ایرانیان» نقش «رجا ابن ابی ضحاک» را ایفا کرده است. او درباره نقش خود توضیح می‌دهد: این نمایش به اتفاقات و شخصیت‌های مختلف در جریان سفر امام رضا (ع) از مدینه به مرو می‌پردازد. رجا ابن ابی ضحاک هم فرماندهی موکب و کاروانی را برعهده دارد که از مدینه به سمت مرو درحال حرکت است. او درباره همکاری خود با رضا صابری بیان می‌کند: آثار و متن‌های استاد صابری همیشه در سطحی قرار دارد که همه بازیگران علاقه مندند با ایشان همکاری داشته باشند. برای من هم حضور در کنار استاد افتخاری بود.
ضیاءچمنی با اشاره به حضور نمایش «ایرانیان» در جشنواره تئاتر فجر می‌گوید: ما روز اول جشنواره رسیدیم و از همان ابتدا درگیر دکور و اتفاقات جانبی شدیم و بعد از دوشب اجرایی که داشتیم به مشهد برگشتیم؛ ازاین رو من فرصت نکردم آثار حاضر در جشنواره را ببینم و از حواشی و اتفاقات رخ داده بی اطلاع هستم، ولی از نمایش ما استقبال خیلی خوبی شد و تالار وحدت در هر دو اجرا تقریبا مملو از تماشاگر بود. همچنین بازخورد‌های خیلی خوبی هم از تماشاگران گرفتیم. این هنرمند ادامه می‌دهد: البته اگر امکان اجرای عمومی پیش از حضور در جشنواره تئاتر فجر برایمان فراهم می‌شد، آماده‌تر می‌بودیم و اجرای بهتری می‌داشتیم، باوجوداین بازهم همه اعضای گروه حداکثر توانشان را برای این کار گذاشتند.
او که باور دارد جشنواره‌ها می‌توانند بر بهبود کیفیت آثار تأثیر بگذارند خاطرنشان می‌کند: در جشنواره‌ها میان گروه‌های شهر‌های مختلف رقابت شکل می‌گیرد و هنرمندان با یکدیگر آشنا می‌شوند و تبادل تجربه می‌کنند که این اتفاقات جنبه‌های مثبت زیادی دارد، اما متأسفانه این اتفاق در جشنواره تئاتر فجر به عنوان معتبرترین جشنواره تئاتر کشورمان رخ نمی‌دهد. ضیاءچمنی ادامه می‌دهد: در زمان برگزاری جشنواره تئاتر فجر، گروه‌های شهرستان‌ها یک روز قبل اجرا به تهران می‌روند و یک روز بعد از اجرا برمی گردند؛ بنابراین آن تعامل و تبادل اطلاعات میان هنرمندان در این رویداد ایجاد نمی‌شود. در مجموع خود من اجرای عمومی را به حضور در جشنواره‌ها ترجیح می‌دهم، چون در اجرای عمومی هنرمند با مخاطب ارتباط مستقیم دارد.
این هنرمند یادآور می‌شود: بچه‌های هنرمند شهرستانی هرسال این گلایه را مطرح می‌کنند که باید شرایط حضورشان در تهران در طول جشنواره هم فراهم شود تا بتوانند آثار سایر گروه‌ها را ببینند، ولی این اتفاق هیچ سالی محقق نشده است. او در پایان صحبت هایش به حضور پررنگ گروه‌های شهرستانی در این دوره جشنواره اشاره می‌کند و می‌گوید: در ماه‌های گذشته اتفاقاتی رخ داد که برخی گروه‌ها از حضور در جشنواره تئاتر فجر منصرف شدند؛ باوجوداین آثار زیادی از شهرستان‌های مختلف کشور و همچنین کشور‌های خارجی روی صحنه رفتند. ضیاءچمنی تأکید می‌کند: من به هر دلیلی مخالف توقف تئاتر هستم؛ چون تئاتر هنری اعتراضی و پیشرو است و نباید مانند گوشت قربانی با هر اتفاقی که در کشور رخ می‌دهد، تعطیل شود.
همکاری با رضا صابری بسیار جذاب است
زهره مرادی که ایفاگر نقش «زبیده» در نمایش «ایرانیان» است، می‌گوید: همه لحظات کار کنار استاد صابری برای من جذاب است و او بازی در هر نقشی را به من پیشنهاد دهد، با جان ودل می‌پذیرم. او با اشاره به تک و فاخر بودن همه آثار رضا صابری بیان می‌کند: نمایش «ایرانیان» که مرگ و زندگی مأمون و هجرت امام رضا (ع) از مدینه به مرو را روایت می‌کند، مانند دیگر کار‌های رضا صابری موردتوجه تماشاگران جشنواره تئاتر فجر قرار گرفت و بسیار سروصدا به پا کرد.
مرادی تأکید می‌کند: حضور در جشنواره تئاتر فجر افتخاری برای مشهد و اهالی تئاتر آن است که هرسال توسط استاد صابری نصیبشان می‌شود و بچه‌هایی که در گروه این کارگردان حضور دارند آموزش‌های خیلی خوبی می‌بینند. این هنرمند درباره پرداختن به روایت‌های مرتبط با ائمه اطهار (ع) در نمایشنامه‌ها می‌گوید: این روایت‌ها ظرفیت بسیاری برای پرداخت دارند و تماشاگران هم بسیار از آن‌ها استقبال می‌کنند؛ همان طور که برای نمایش «ایرانیان» این اتفاق رخ داد.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
