نگاهی به فیلم سینمایی «دسته دختران» که در گیشه به موفقیت چندانی دست نیافت | روایتی ساده از حضور زنان در جنگ

محمد عنبرسوز  | شهرآرانیوز؛ «دسته دختران» که فیلمی نسبتا پرهزینه محسوب می‌شود و با حمایت مستقیم بنیاد سینمایی فارابی تولید شده، در مقایسه با فیلم کم ادعا و خلاقانه «ویلایی ها»، اثری شکست خورده لقب می‌گیرد. فیلم تازه منیر قیدی در حالی به روز‌های پایانی اکران خود نزدیک می‌شود که رقم کل فروششش، چیزی در حدود ۴ میلیارد تومان اعلام شده، اما هزینه تولیدش چند برابر این رقم بوده است.

قصه نابسنده

«دسته دختران» روایتگر قصه پنج زن جهادگر است که در روز‌های جنگ تحمیلی، سرنوشتشان به یکدیگر گره می‌خورد. این پنج نفر که دو روی سکه شخصیتشان باید در دو عرصه میدان نبرد و فضای شخصی پرداخت شود، یک جوخه مبارز حرفه‌ای را تشکیل می‌دهند و تلاش می‌کنند مهمات را به سربازان مستقر در خرمشهر برسانند.

چنین قصه ای، اگر با خلاقیت‌های فرمی همراه نباشد، برای تولید یک فیلم بلند سینمایی کافی به نظر نمی‌رسد. ایراد ابتدایی فیلم تازه قیدی به همین طراحی کلاسیک و مندرس آن بازمی گردد؛ ماجرای چند نفر که هر کدام گذشته‌ای منحصربه فرد دارند، اما جنگ متحدشان کرده است تا باری از دوش رزمندگان بردارند.

تنها نکته بدیع این قصه شاید زن بودن شخصیت هاست که این موضوع نیز چنان که باید و شاید کار نمی‌کند. به عبارت دقیق‌تر می‌توان گفت که «دسته دختران» فیلمی درباره شخصیت‌های زن است، اما (برخلاف «ویلایی ها») نگاه زنانه در فضای آن تنیده نشده است. اغلب کاراکتر‌های این فیلم در حد تیپ باقی می‌مانند و فقط وجیهه و سیمین هستند که در برخی دقایق، با اجرای هوشمندانه بازیگران، عمیق و پیچیده جلوه می‌کنند.

اثر خمپاره

سنگین بودن جلوه‌های ویژه میدانی یکی از مهم‌ترین نقاط قوت «دسته دختران» است که این فیلم را از لحاظ کیفیت اجرایی در سطح بهترین آثار سینمای دفاع مقدس ایران قرار می‌دهد. از این منظر، سازندگان «دسته دختران» برای مخاطب خود احترام زیادی قائل شده و در ضبط صحنه‌های دشوار جنگی، نهایت دقت و تلاش را به نمایش گذاشته اند. بدین ترتیب «دسته دختران» به ساختار فیلم‌های جریان اصلی سینمای هالیوود نزدیک شده است، یعنی آثاری با پروداکشن قوی و داستانی نحیف.

از سوی دیگر، اما این وجه بصری و میدانی چشمگیر، بر روی قصه‌ای تأثیرگذار سوار نشده و بیشتر شبیه قالبی بی جان به نظر می‌رسد. اگر «دسته دختران» را با «ویلایی ها» مقایسه کنیم، درمی یابیم که نقاط دراماتیک در فیلم قبلی منیر قیدی، به مراتب کوبنده‌تر از لحظات تأثیرگذار «دسته دختران» هستند. مهم‌ترین سکانس‌های خلاقانه «دسته دختران»، در مقایسه با سکانس اعلام خبر شهادت یا سکانس نفس گیر شناسایی پیکر شهدا در «ویلایی ها»، بی اثر به نظر می‌رسند؛ هرچند که جلوه‌های میدانی فیلم دوم، برای سینمای ایران عنصری خیره کننده است.

بحران لهجه

پانته آ پناهی ها، فرشته حسینی، نیکی کریمی، هدی زین العابدین و صدف عسکری پنج بازیگری هستند که نقش‌های اصلی «دسته دختران» را بر عهده دارند. پناهی‌ها که سابقه درخورتوجهی در بازی در فیلم‌هایی از این دست دارد، اجرای استانداردی از خود به نمایش می‌گذارد. با این حال، بهترین بازی فیلم متعلق به فرشته حسینی است که موفق می‌شود شمایلی تازه خلق کند و ریزه کاری‌های جذابی را به نقش بیفزاید.

در سوی دیگر، اما وضعیت بازی نیکی کریمی و لهجه هدی زین العابدین ناامیدکننده به نظر می‌رسد، در حالی که اجرای عسکری در یکی از مهم‌ترین سکانس‌های فیلم اغراق شده و فراموش شدنی است. بخشی از این ضعف بازیگری، به خام بودن متنی برمی گردد که به جای رفتن به عمق شخصیت هایش، بیشتر تلاش می‌کند داستان گذشته ایشان را برای مخاطب به شکلی تخت و ساده روایت کند.