مروری بر کارنامه هنری آهنگ‌ساز سریال مختارنامه

به گزارش شهرآرانیوز، پسربچه‌ای که کودکی اش را میان ضرب آهنگ زورخانه سپری کرده بود و پدر را در گود ورزش‌های پهلوانی به تماشا می‌نشست، روحیاتش لاجرم از شعر و آواز و اخلاق بی بهره نمی‌ماند. محمدرضا توسلی که بعد‌ها با نام امیر توسلی در میان هنرمندان جایش را باز کرد، هفده ساله بود که موسیقی را با ساز پیانو نزد برادرش فراگرفت. در ادامه به ساز‌های کوبه‌ای مسلط شد و با سریال «خانواده آقای رضایت» اولین کار حرفه‌ای اش را ارائه داد. دهه ۷۰ دوران تجربیات گوناگون او در زمینه‌های مختلف موسیقی بود.

او که دوره‌ای به سبک‌های موسیقی غربی پرداخته بود، در اواسط دهه ۷۰ با آلبوم تلفیقی گروه موسیقی پژواک با عنوان «بر بستر لغزان زمان»، سبک متفاوتی از موسیقی خود را ارائه کرد و در ادامه، با پرداختن به موسیقی تئاتر، مدتی با آریا عظیمی نژاد همکار شد. اما ابتدای دهه ۸۰ بود که به نامی آشنا در میان تیتراژ فیلم‌ها و سریال‌های موفق آن روز‌ها تبدیل شد و با فیلم‌های «مکس» و «کافه ستاره» مطرح و با سریال «شمس العماره» و «گم شده» و «سقوط یک فرشته»، به آهنگ ساز معتبری در میان فیلم سازان مشهور شد.

در ادامه حتما بخوانید به یاد مرتضی ممیز پدر گرافیک معاصر ایران | پدر مهربان گرافیک ایران

از جمله کارگردانانی که پس از محک آهنگ سازان مختلف، به امیر توسلی اعتماد کرد و او را در مسیر تولید پروژه‌ای ماندنی در تاریخ سریال‌های عظیم تلویزیونی هدایت کرد، داوود میرباقری بود که برای سریال «مختارنامه» و حساسیت‌های دراماتیک فیلم نامه، به دنبال موسیقی متن درخشانی می‌گشت که تکمیل کننده معانی و مضامین اثر باشد. مجموعه‌ای با سه چهارهزار نفر عوامل سخت کوش که برای خلق اثری جاودان، ماه‌ها در کنار یکدیگر فعالیت می‌کردند. موسیقی متن و تیتراژ‌های آغازین و پایانی این کار، نه فقط در جایگاه پرکردن فضا بود، بلکه یاری دهنده انتقال مفاهیم و معانی در خدمت کارگردان بود و تنیدگی لایه‌های موسیقی ایرانی و موسیقی کلاسیک غربی، بیش از فضاسازی، رسالت معناسازی را به دوش می‌کشید.

امیر توسلی که در سال‌ها فعالیت در زمینه موسیقی، به خوبی از ظرفیت نهفته در موسیقی نواحی ایران آگاه بود، موسیقی جنوب ایران را که به موسیقی عرب نزدیک‌تر بود، با بهره گیری از نوحه خوانی‌های بوشهری و شروه خوانی‌ها و نغمه‌های موسیقی عزاداری جنوب را با صحنه‌های تاریخی و دراماتیک سریال «مختارنامه» هم سو می‌کرد. هر قسمت این سریال به مثابه یک فیلم سینمایی مجزا بود و موسیقی متن هر قسمت پلان به پلان مختص همان صحنه طراحی می‌شد.

به استثنای چند تم کلی مانند تم کیان، تم مختار، تم جنگ اشقیا و تم جنگ اولیا و... بقیه به صورت مجزا آهنگ سازی می‌شد و ساز‌ها متناسب با روایت منتسب به مکه یا کوفه و عراق، تغییر می‌کرد و با منطق فیلم نامه و نظرات کارگردان هم سو می‌شد. حزن و اندوه برگرفته از نوا‌های عاشورایی و بومی، هنگامی که با احساسات و الهامات و شهود هنرمند همراه می‌شود، اثر فاخری را تقدیم حضور تماشاگر می‌کند که آن مجموعه را برای سال‌ها در ذهن مخاطب ماندگار می‌سازد. آثاری مانند سریال «امام علی (ع)»، سریال «ولایت عشق»، «سربه داران» و «هزاردستان» ازجمله آثاری است که ماندگاری آنان مدیون موسیقی متنی درخشان است.

۲ نکته درباره سریال «مختارنامه»

داوود میرباقری در ابتدا با احترام به همه آهنگ سازان بزرگ، قصد داشت آهنگ سازی «مختارنامه» را به جوانان بسپارد و به همین منظور، از تعدادی آهنگ ساز جوان درخواست کرد اتودهایشان را برای این کار ارائه دهند. او پس از شنیدن اتودها، امیر توسلی را انتخاب کرد. موسیقی نهایی این اثر، برگرفته از ماهیت کلی اتود اولیه است که با پیشرفت سریال به پختگی و قوام رسید و در بخش هایی، موفق شد به عنوان اثری مستقل نیز شنیده شود.

چهل تم در ساخت موسیقی «مختارنامه» استفاده شد که با بیش از هزار دقیقه موسیقی، در نوع خودش بی نظیر و دشوار است. تولید موسیقی سریال، هفته به هفته هم زمان با پخش سریال انجام می‌شد. بخشی از ضبط را ارکستر صدوسی نفری در تالار رودکی انجام می‌داد و بخشی دیگر به وسیله ساز‌های الکترونیکی و فضای تلفیقی ایجاد شده است، اما در مجموع بیش از ۱۵۰ هنرمند و نوازنده در تولید این اثر با یکدیگر همکاری کرده اند.