«کتاب کودکان فراوان است، اما بی‌محتواست»

به گزارش شهرآرانیوز،‌‌‌‌ مریم اسلامی، شاعر مجموعه‌شعر خردسال «حالا با چی بازی کنم؟»، گفت: این اتفاق بزرگی است که مجموعه‌ای با شصت داور کتاب‌ها را ببیند، بررسی کند و برای کتاب‌ها پرونده درست کند که دلایل راه‌پیداکردن به این چرخه و برگزیده‌شدن آثار چیست و آن‌ها را به ناشر ارائه دهد. ناشر این‌طور برای چاپ محتوای خوب تشویق می‌شود.

مجموعه‌شعر ۱۰جلدی «حالا با چی بازی کنم؟» سروده مریم اسلامی با تصویرگری پریسا اکبری‌شهرکی است که انتشارات پی‌نما آن را منتشر کرده است. این مجموعه در دومین رویداد ملی «یارستان کودکستان» که به‌تازگی برگزار شد، از سوی داوران به‌عنوان اثر برگزیده اعلام شد. با مریم اسلامی درباره «حالا با چی بازی کنم؟» و جشنواره «یارستان کودکستان» گفت‌وگویی کرده‌ایم که در ادامه پاسخ او به سؤالات ایبنا را می‌خوانید:

مخاطب مجموعه «حالا با چی بازی کنم؟» چه گروه سنی با چه ویژگی‌هایی است؟

مجموعه ۱۰جلدی «بازی‌ها» مجموعه‌ای است که برای خردسالانی طراحی شده که در خانه هستند و بیشترشان هم‌بازی ندارند، تک‌فرزند هستند یا خانواده کم‌جمعیتی دارند که اگر خواهر و برادری هم دارند، در مدرسه هستند یا در فضای بیرون. این بچه‌ها همواره دنبال یک هم‌بازی می‌گردند و شاید سؤال اصلی‌شان این است که «با چی بازی کنم؟». این مجموعه برخی بازی‌های خلاق را به بچه‌ها یاد و پیشنهاد می‌دهد.

هدف از تألیف این مجموعه چه بود؟

هدف مجموعه این است که بگوید خود بچه‌ها می‌توانند با وسایلی که در دسترس آن‌هاست بازی‌ای طراحی کنند. به‌عنوان مثال با چادر مامان یک بازی کنند که در یکی از کتاب‌ها که درباره بازی با لباس‌هاست، در این‌باره توضیح داده‌ام، یا با شال‌گردن بابا بازی‌ای انجام دهند که آمیخته‌ای از تخیل و واقعیت است. مثلا کودک شال‌گردن را می‌گیرد و می‌کشد و روی چیز‌هایی مثل عروسک می‌گذارد که شبیه قطار می‌شود، یا در بازی با وسایل آشپزخانه می‌تواند از لگن به‌عنوان کلاه آتش‌نشانی استفاده کند و جاروبرقی را به‌عنوان ماشین آتش‌نشانی خود بداند. درواقع هدفمان این بود که کودک با تخیلش و با استفاده از وسایل در دسترسش، جهان بازی‌ها را بسازد و بازی‌های خلاقانه‌ای را هم طراحی کند.

چطور شد که چنین مجموعه‌ای را تولید کردید؟

زمانی که ویروس کرونا آمد و زندگی آدم‌ها را تحت‌تأثیر قرار داد، دیدم که ما چقدر کار‌هایی را که بتوانیم کودک را با آن در خانه سرگرم کنیم، کم داریم. متوجه شدم که یک خردسال چقدر به بازی نیاز دارد؛ بازی‌ای که خودش طراح آن باشد. مورد دیگر این بود که من با بچه‌هایی برخورد کردم که با اسباب‌بازی‌های تولیدی شرکت‌ها ارتباط برقرار نمی‌کردند. آن‌ها چیز‌هایی پیدا و با آن بازی می‌کردند؛ ممکن بود یک شاخه درخت باشد یا یک تکه پلاستیک و پارچه. بچه‌های خلاق زیادی هستند که بازی را در بُعد فیزیکی که اسباب‌بازی باشد، نمی‌دیدند و با تخیل خود آن را ادغام می‌کردند.

دیدن این بچه‌ها باعث شد من بخواهم این مجموعه را که هم خلاقانه است و هم عنصر تخیل در آن است و خود کودک آن را می‌سازد، به‌صورت منسجم‌تری تولید و آن را در ۱۰جلد کتاب پیاده کنم. یکی از کار‌هایی که ما برای کودکان می‌خواهیم انجام دهیم و لازم است انجام دهیم، این است که کودکان با جهان تخیل بیگانه نشوند. درواقع رشد قوه تخیل بچه‌ها خیلی کمک می‌کند به اینکه آن‌ها جهان را زیباتر ببینند و آن‌طور که می‌خواهند ببینند.

این باعث می‌شود در بازی برای آن‌ها تخیل نهادینه‌تر شود. چون بازی از علاقه‌مندی‌های کودک است و برایشان دل‌چسب است. کودکان نکات و مفاهیم زیادی را در بازی می‌آموزند و علاوه بر آن، پرورش خیال هم در بازی شکل می‌گیرد. اینکه ما بتوانیم آن را در کودکان پرورش بدهیم، مهم است.

درباره جشنواره «یارستان کودکستان» برایمان بگویید. چه رویکردی دارد؟

من با این جشنواره تا پیش از این آشنایی نداشتم و از طریق کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با این جشنواره آشنا شدم. زمانی که از کتابخانه آن بازدید کردم، دیدم بیشتر کتاب‌هایی که در این حوزه انتخاب شده، درواقع کتاب‌هایی است که بیشتر در کودکستان‌ها و مهدکودک‌ها به‌عنوان کتاب کار وجود دارد و بچه‌ها از آن استفاده می‌کنند. خوش‌حالم که مجموعه «بازی‌ها» توانسته است به‌عنوان کتابی که در کودکستان‌ها و مهدکودک‌ها خوانده شود، به این جشنواره راه پیدا کند.

وجود چنین جشنواره‌هایی به تولید آثار باکیفیت کودک و خردسال چه کمکی می‌کند؟

از سازمان ملی تعلیم و تربیت کودک تشکر می‌کنم. بر اساس شنیده‌هایم این رویداد شصت داور داشته است. یکی از خلأ‌هایی که ما در جامعه‌مان به‌طور جدی با آن روبه‌رو هستیم، خلأ نقد و بررسی آثار است؛ اینکه آثاری که برای خردسالان، کودکان و نوجوانان نوشته می‌شوند، نقد شوند. این اتفاق بزرگی است که مجموعه‌ای با شصت داور کتاب‌ها را ببیند، بررسی کند و برای کتاب‌ها پرونده درست کند که دلایل راه‌پیداکردن به این چرخه و برگزیده‌شدن آثار چیست و آن‌ها را به ناشر ارائه دهد.

ناشر این‌طور برای چاپ محتوای خوب تشویق می‌شود. امروزه یکی از معضلات ادبیات کودک و نوجوان ما این است که با وفور کتاب‌هایی روبه‌رو هستیم که محتوا و خلاقیت ندارند و شاید ناشر فقط به بازار توجه کرده و آن را منتشر کرده است، اما جشنواره‌هایی مثل این جشنواره، واقعا یک اتفاق خوب را در جامعه ما رقم می‌زند. دست‌اندرکاران این جشنواره ارزش‌گذاری می‌کنند و ناشری را که محتوای خوب منتشر کرده است، تشویق می‌کنند.

در ادامه حتما بخوانید یادی از مهدی آذریزدی، پدر ادبیات کودک و نوجوان ایران در سالروز درگذشتش | کودکانه‌های پیرمردنویسنده

به نظرم در بُعد فیزیکی هم باید جایزه‌ای داشته باشیم؛ این‌طور که اگر ناشری به کتاب‌سازی اهمیت داده است، جدای از محتوای آثار، به جلد کتاب، به کاغذ کتاب که از چه جنسی باشد، تصویرگری کتاب را چه کسی و به چه شکل انجام دهد و کیفیت چاپ و رنگ چگونه باشد و همه این‌ها را در نظر گرفته است، پاداشی داده شود. ناشر باید نتیجه این کار را ببیند که اگر هر اثری را چاپ نکرده و کار مناسب را با محتوا و کتاب‌سازی خوب منتشر کرده و به دست مخاطب رسانده است، ارزشش با کار دیگرناشران متفاوت است. یعنی ناشر باید به میزانی که برای مخاطبش ارزش‌گذاری کرده است، حمایت شود.