معصومه متیننژاد | شهرآرانیوز؛ براساس یک رسم دیرینه به دهه پایانی صفر که نزدیک میشویم، مشهد میزبان جمعیت میلیونی عاشقانی میشود که این شهر را کعبه آمال خود قرار داده و سواره و پیاده کیلومترها طی طریق کردهاند تا خود را برای شهادت امامرضا (ع) به این شهر برسانند. جایی که ما مجاوران حضرت هم همه تلاشمان این است سهم خودمان را در پذیرایی از زائرانش به تمامی بپردازیم.
رسم میزبانی که اگر بگوییم از برادران عراقیمان یاد گرفتهایم، پربیراه نگفتهایم، رسمی پسندیده است که در این سالها مسئولیت ما، مجاوران حضرت را دوچندان هم کردهاست. برای همین امروز میخواهیم در آستانه اربعین حسینی که جاماندگان کربلا، خیلی زودتر از موعد مقرر قدم در راه این خانه گذاشتهاند، یکبار دیگر وظایفمان را در جایگاه میزبانی باهم مرور کنیم.
اگر نگوییم ۳۶۵ روز، ۳۰۰ روز خالص سال را ما فرصت زیارت رفتن داریم. منظور این نیست که این روزها به زیارت نرویم، بلکه باید حواسمان باشد، ماندگاری کمتری در حرم داشتهباشیم تا فرصت زیارت برای زائران آقا بیشتر فراهم شود.
اگر داخل حرم یا مسیرهای منتهی به حرم هستیم یادمان باشد، برای هرکاری مانند استفاده کردن از وسایل حملونقل عمومی، نشستن در فضای بوستانها یا دریافت پذیرایی و نذری اولویت با زائران است.
مشارکت در فعالیتهای خودجوشی که در سطح شهرمان راه افتاده، عالی است. شاید بهترین شکل خدمترسانی به زائران هم همین نوع فعالیتها باشد، چون متمرکز هستند و در آنها بیشتر نیازسنجی شدهاست. با همه اینها نباید منتظر بمانیم تا به ما کاری سپرده شود. کافی است هرجایی که هستیم و هرفعالیتی که داریم بخشی از آن ظرفیت را به زائران اختصاص بدهیم، برای نمونه اگر راننده هستیم، چندساعتی زائران را رایگان جابهجا کنیم یا اگر دستبهآچار و فنی هستیم در تعمیر وسایلی مانند ویلچر، کالسکه بچه و خودرو پیشقدم شویم.
بخش چشمگیری از زائران پیادهای که به شهرمان میآیند از روستاها و شهرهای اطراف هستند که مشهد حکم حج را برایشان دارد. اگر میخواهیم یک حال اساسی به این زائران بدهیم، بد نیست با تهیه هدیههایی فرهنگی مانند پیراهن یا روسری که نوشته یا طرحی ویژه روی آن دارد یا کتابهایی که با هدف معرفتزایی منتشر شدهاند و امثال آن یک سفر خاطرهانگیز را برایشان رقم بزنیم. یادمان باشد؛ بچهها بیش از بزرگترها از دریافت چنین هدیههایی خوشحال میشوند. از آنجایی که هزینه تهیه این محصولات سنگین است، فقط باید مشارکتی عمل کرد.
اسکان از دغدغههای مهم زائران حتی پیش از ورودشان به مشهد است. اینکه بخواهیم در آپارﺗﻤانی هفتادمتری پذیرای زائران حضرت باشیم، آن هم درحالی کـه خودمان در آن ساکن هستیم، کمی سخت و غیرممکن است، ولی میتوان با کمی برنامهریزی و هماهنگی با مشاوران املاک، همسایهها، مسجد محل و پایگاههای خدمترسانی به زائران، خانه یا طبقهای مجزا را برای این منظور درنظر گرفت و تجهیز کرد. بهتر است محلی که برای اسکان زائران درنظر میگیریم خیلی از حرممطهر فاصله نداشتهباشد. همچنین مالکان هتلها، زائرسراها، هتل آپارتمانها و خانههای اجارهای هم میتوانند به حرمت زائران و عزاداران حضرت رضا (ع) تخفیف ویژهای در خدماتشان بدهند.
نذری دادن و پذیرایی کردن از میهمان امامرضا (ع) رفتار بسیار شایستهای است، ولی بدنیست که این خرده فعالیتها را متمرکز کنیم تا اثربخشی بیشتری داشتهباشند، برای نمونه میتوانیم نذری که داریم یا هزینهای را که برای این منظور درنظر گرفتهایم، به یکی از هیئتها، مساجد یا ایستگاههای پذیرایی از زائر بسپاریم یا با هماهنگی آنها برای تهیه کالا یا مادهغذایی اقدام کنیم. همچنین میتوانیم با نیازسنجی از این پایگاهها بانی خیر شویم و با گروهی از دوستان، بستگان یا همسایهها، غذا، دسر یا نوشیدنی آماده کنیم و به آنها بسپاریم.
نمیگوییم بحث و نزاع، رفتاری طبیعی و معمولی است، ولی از آن پیشامدهایی است که زیاد اتفاق میافتد. گرمای هوا، ترافیک زیاد، گرسنگی و خستگی بهانههایی هستند که یکباره خونرسانی به مغز را ضعیف میکنند و آنچه نباید اتفاق میافتد. این مسئله ربطی به حق داشتن و نداشتن ندارد.
منظور این است که نباید اگر چنین برخوردی را از یک غیرشهروند دیدیم، طلبکارانه با او برخورد کنیم: «خیلی رو داره، از یه جای دیگه پا شده اومده و زبونشم درازه!» اتفاقا فرهنگ میهماننوازی ما چیز دیگری میگوید: «وقتی کسی روی فرشتان نشسته، احترامش را به تمام نگهدارید.» همه شهر مشهد حکم فرش امامرضا (ع) را دارد و باید به احترام آقا، هرگونه رفتار ناشایست یا حتی بیادبانهای را نادیده گرفت.
میدانیم گفتن ندارد، ولی حواسمان باشد؛ کسی که در این روزها مشهد مقدس را برای سفر انتخاب کردهاست، توریست نیست، میهمان آقا امامرضا (ع) است. حتی اگر سهمی در هیئتها و ایستگاههای استقبال از زائر نداریم و به این عزیزان برمیخوریم، حالا در هرنقشی که هستیم؛ راننده، فروشنده، صاحبخانه و... دولا پهنا با آنها حسابکتاب نکنیم.
این عادت بدی است که برخی از ما نمیتوانیم به دیگران جواب منفی بدهیم. منظور این است که اگر درباره چیزی اطلاع نداریم، واضح بگوییم؛ «نمیدانم». این اشتباه گاه دیگران را به دردسرهای زیادی میاندازد، درست مانند نشانیدادن یا راهنماییکردن دیگران برای خرید، سوارشدن به اتوبوس یا پیداکردن یک فروشگاه.
بد نیست، افزونبر نقشهخوانی، اطلاعاتی درباره نرمافزارهای راهنما هم کسب کنیم. ساکن بودن در شهری مانند مشهد ما را همیشه نیازمند چنین دانستنیهایی میکند. همچنین میتوانیم گاهی چندلحظهای از وقتمان را به زائران اختصاص بدهیم و آنها را تا مسیری همراهی کنیم، چون هیچکس بهاندازه افراد محلی و بومی از میانبرها و مسیرهای فرعی اطلاع ندارد.
قصه، قصه زائرهای امامرضا (ع) است. شاید صحبت کردن درباره خودمان کمی دور از اصل مطلب باشد، ولی تا زمانی که خودمان نتوانیم به آن اندازه از معرفت لازم در این زمینه برسیم، نمیتوانیم میزبانان خوبی برای زائران امامرضا (ع) باشیم؛ همچنین حق مجاوری را بهدرستی بهجا آوریم.
کتابها و منابع صوتی زیادی دراینباره منتشر شدهاست که حکم کلاس درس را دارند. تصور کنید مادری در حرم مشغول نماز است و فرزند خردسالش ناآرامی میکند، اگر غر نزنیم و این مادر را سرزنش نکنیم، دستکم انتظار داریم که به عبادتش پایان بدهد و به فرزندش رسیدگی کند، چون آرامش و خلوتمان را بههم زدهاست، درحالیکه میتوانیم به همان اندازه که برای خودمان حق قائل هستیم، به این مادر هم حق بدهیم و چندلحظهای به او برای آرام کردن فرزندش کمک کنیم. کاری که در سیره رفتاری آدمهای بزرگ امثال آن را زیاد میبینیم.