اسقفی که عاشق علی (ع) شد

عشق و علاقه به امام‌علی (ع) تنها در میان شیعیان، ظهور و بروز ندارد. آن‌هایی که عاشق حقیقت و اخلاق انسانی هستند، نیز خود را دوستدار علی (ع) می‌دانند. در طول تاریخ نیز آثار گوناگونی را اندیشمندان غیرشیعه درباره زندگی و عظمت شخصیت این امام همام نوشته‌اند. در دوره معاصر، شخصیت‌های مسیحی توجه ویژه‌ای به اندیشه‌های ایشان داشته‌اند. این عشق و ارادت سبب شده است آثاری درخشان به قلم آن‌ها نوشته شود.

جبران خلیل جبران، ادیب مشهور لبنانی، یکی از آن‌هاست. او که از اندیشمندان بزرگ مسیحیت، مرد هنر و صاحب ذوق است، لب به ستایش علی (ع) گشوده، چنین می‌گوید: «به عقیده من، علی‌بن‌ابیطالب (پس از پیامبر) نخستین مرد از قوم عرب است که وجودش، همه فضایل کامل بودن را در قوم خویش دمید و آهنگ آن را به گوش مردمی رسانید که پیش از آن مانند آن را نشنیده بودند و در بین تاریکی‌های جاهلیت، از روش روشن او متحیر ماندند».

جبران خلیل معتقد بود: «دو طایفه، شیفته روش علی (ع) بودند؛ یکی خردمندان پاکدل و دیگری، نیکوسرشتان باذوق. علی‌بن‌ابیطالب شهید عظمت خویش شد. او از دنیا رفت، درحالی‌که نماز بر زبانش جاری و دلش از شوق خدا لبریز بود. مردم عرب، حقیقت مقام او را درک نکردند تا گروهی از مردم کشور همسایه آن‌ها (ایران) برخاستند، این گوهر گران‌بها را از سنگ تشخیص دادند و او را شناختند».

«شکیب ارسلان» ملقب به «امیرالبیان»، یکی از نویسندگان بزرگ عرب در عصر حاضر بود. در جلسه‌اى که به افتخار او در مصر تشکیل شده بود، یکى از حضار در مقام بزرگداشت وی پشت میز خطابه چنین گفت:

«دو نفر در تاریخ اسلام پیدا شده‌اند که به‌حق شایسته‌اند «امیر سخن» نامیده شوند؛ یکى على‌بن‌ابیطالب و دیگرى شکیب».

شکیب ارسلان با ناراحتى برخاست و پشت تریبون ایستاد و از دوستش که چنین مقایسه‌اى کرده بود، گله کرد و گفت: «من کجا و على‌بن‌ابیطالب کجا؟ من بند کفش على هم به حساب نمی‌آیم».

جرج جرداق، یکی دیگر از اندیشمندان مسیحی لبنانی است که در طول عمر خود، آثاری درخشان درباره امام‌علی (ع) نوشت. او از راز نوشتنش درباره امام‌علی (ع) می‌گوید: «عده‌ای از مردم کشور‌های حوزه خلیج‌فارس و مصر به من پیشنهاد می‌کردند که درباره برخی بنویسم...، اما من نپذیرفتم؛ نه به این دلیل که بخواهم بگویم کس دیگری بد است؛ نه اصلا این‌طور نبود، بلکه من پس از علی (ع) کسی را شایسته نوشتن ندیدم و تصمیم گرفتم جز در مورد علی (ع) ننویسم».

وی کتب زیادی تألیف کرده است، اما مهم‌ترین تألیفش درباره حضرت علی (ع) است که بخش درخشانی از زندگی جرج جرداق محسوب می‌شود. تألیف دایره‌المعارف «علی، صدای عدالت انسانی» در چند جلد بود. جرج جرداق به توصیه برادرش هرقدر از نهج‌البلاغه را که در توانش بود، حفظ می‌کرد و در سیزده‌سالگی بخش اعظم نهج البلاغه را حفظ بود. جرج جرداق شخصیتی بود که پس از شناخت امیرالمؤمنین (ع) کسی را شایسته نوشتن نیافت و پیشنهاد‌ها درمورد نگارش از شخصیت‌های دیگر را رد کرد و تا پایان عمر بر سر عقیده خود ایستاد.

او در کتاب «صوت‌العداله‌الانسانیه» که کتابی پنج‌جلدی است و هادی خسروشاهی آن را با نام «امام‌علی (ع)؛ صدای عدالت انسانی» به فارسی ترجمه و چاپ کرده، بهترین سال‌های جوانی‌اش را صرف تحقیق و نگارش آن کرده است. او درباره علی (ع) چنین می‌نویسد: «ای دنیا چه می‌شد اگر همه نیروهایت را درهم می‌فشردی و دوباره شخصیتی مانند علی با آن عقل، قلب، زبان و شمشیر نمودار می‌کردی؟

علی (ع) فرمول کیهانی بی‌مانند برای تفکر انسانی برگرفته از قوانین ثابت است که زمان و مکان از جوهر آن نمی‌کاهد. او یک دانشمند، عالم و ادیب در شخصیتی واحد است». جرداق درباره امام‌علی (ع) در تفکر مسیحیت می‌نویسد که اگر به برخی آثار اروپایی در قرون وسطی به‌ویژه ایتالیا نگاهی بیندازیم، درمی‌یابیم که بسیاری از مردم به امام‌علی (ع) به‌دلیل شباهت سخنان و روش امام به مسیح (ع)، به‌عنوان یک قدیس می‌نگرند.

میشل کعدی؛ عاشقی دلباخته

در سال‌های اخیر، آثاری جدید را نویسندگان مسیحی لبنانی درباره امام‌علی (ع) نوشته‌اند. دکتر میشل کعدی، نویسنده معروف مسیحی و استاد دانشگاه بیروت، رساله دکتری خود را به بررسی شخصیت امام (ع) اختصاص داد. وی درباره این انتخاب خود چنین می‌گوید: «علاقه من به ائمه‌اطهار (ع) از داخل خانه و از جانب پدر و مادرم آغاز شد.

این عشق ابتدا از سمت پدرم نشان داده شد؛ زمانی که از من خواست برای رساله دکتری خودم درباره یکی از قدیسان تحقیق کنم و درباره کسی بنویسم که دیگر زمان امکان ندارد کسی مانند او را بیاورد. هنگامی که متوجه شدم امام‌علی (ع) همان کسی هستند که پدرم گفته بود، خوشم آمد؛ چراکه می‌دانستم سختی زیادی در انتظار من است».

نام رساله دکتری او «امام‌علی (ع) از منظر راه، روح و فکر» بوده است. وی حجم زیادی از نوشته‌های خویش را برای انجام این رساله آماده کرده بود که تنها سیصد صفحه آن در رساله‌اش منتشر شده است.

کعدی در حال حاضر مقاله‌ای درباره اندیشه‌ها و شخصیت امام‌علی (ع) آماده انتشار کرده است. او در این باره می‌گوید: «درحال‌حاضر نیز من مقاله ا‌ی با نام «امام‌علی (ع) برای همه آفاق و زمان‌ها» نوشته‌ام که هنوز چاپ نشده است و در این مقاله به مواردی اشاره کرده‌ام که هنوز برای مردم شناخته نشده است و هیچ‌کس از آن آگاهی ندارد. انتخاب این عنوان برای مقاله، بدین معنی است که امام‌علی (ع) برای همه آنچه از زمان خلق بشر پدید آمده است، روش و راهکاری دارند. همه آنچه امام‌علی (ع) گفته‌اند، همراه انسان‌ها بوده است. ایشان در هر روز، هر لحظه و هر ساعت با من حضور دارند».