انتشار فراخوان «خانه بهار» در تابستان

رضا سبزه‌قبا| جشنواره‌های بهارانه مشهد که از سال 1386 تا کنون با عناوینی چون «استقبال از بهار»، «بهار فیروزه‌ای» و «خانه بهار»، 12 سال است که به همت شهرداری مشهد برگزار می‌شود، امسال خیلی زودتر از سال‌های گذشته به پیشواز سیزدهمین سال خود می‌رود.
جشنواره «خانه بهار» در 2 سال اخیر و با روی کار آمدن شورای شهر پنجم فعالیتش را ادامه داده‌ و شهرداری مشهد سعی کرده است تحت این عنوان ضمن ادامه دادن مسیر دوره‌های گذشته، سر‌و‌سامان بیشتری به اتفاقات هنری شهر دهد و مشهد را به عنوان مرکز هنرهای شهری معرفی کند.
در این بین یکی از موضوعاتی که همیشه به عنوان چالش برای این جشنواره مطرح می‌شد، انتشار فراخوان در فاصله کمی تا آغاز جشنواره بود. به این ترتیب هنرمندان باید آثارشان را در مدت زمان کوتاهی آماده می‌کردند. این محدودیت زمانی تا حدودی باعث کاهش کیفی آثار می‌شد و از طرف دیگر فشار روحی هنرمندان را برای اجرای آثار در زمان تعیین‌شده در فراخوان دوچندان می‌کرد.

اکنون با توجه به نگاه جدی مدیریت شهری به پرداخت ویژه و تخصصی به هنرهای شهری تلاش شده تا فراخوان جشنواره «خانه بهار» در زمانی مناسب منتشر شود. رویکردی که در سال 98 پیگیرانه‌تر دنبال شد و اولین قدم برای این رویداد هنری ایجاد دبیرخانه‌ای ثابت بود، دبیرخانه‌ای که یکی از اهداف شکل‌‌گیری آن انتشار فراخوانی با فاصله چندین‌ماهه از آغاز رویداد «خانه بهار» بود. به این ترتیب با پایان این جشنواره در سال 98، تیم این جشنواره و اداره هنری سازمان فرهنگی و اجتماعی شهرداری کارشان را متوقف نکردند و روز گذشته در فاصله 7 ماه مانده به بهار 99، فراخوان خانه بهار را منتشر کردند که اتفاقی ‌بی‌سابقه است. از همین‌رو روزگذشته نشست خبری سومین جشنواره «خانه‌بهار» با حضور محمدمحسن مصحفی، سرپرست سازمان اجتماعی و فرهنگی شهرداری مشهد، و صدرا یوسفی، رئیس اداره هنری معاونت فرهنگی و هنری سازمان اجتماعی و فرهنگی شهرداری مشهد، در خانه هنرمندان مشهد برگزار شد که مشروح آن را در گزارش پیش‌ رو می‌خوانید.

فرصتی برای بالا بردن کیفیت
همان‌طور که پیشتر گفته شد انتشار فراخوان زودتر از موعد، اولین و مهم‌ترین تفاوت جشنواره امسال با سال‌های گذشته‌ است. سرپرست معاونت فرهنگی‌اجتماعی شهرداری مشهد نیز سخنان خود را در این جلسه با همین موضوع آغاز می‌کند: کمبود وقت هنرمندان برای ایده‌پردازی می‌تواند آسیبی جدی به تولیدات هنری وارد کند، پروسه طولانی‌تر برای خلق و نصب آثار در بهار این مجال را هم برای هنرمندان و هم برای مسئولان برگزارکننده فراهم می‌کند که انتخاب‌های بهتری برای المان‌ها داشته باشند.
اما چیزی که باعث شده است مدیران فرهنگی شهر مشهد به فکر انتشار زود‌‌هنگام فراخوان بیفتند، این بود که در هفته‌های آخر سال هنرمندان و برگزار‌کنند‌گان هرکدام با عجله انجام تکلیف می‌کردند. محمدمحسن مصحفی این سرعت را به پیچیده شدن فرایند انتخاب المان‌ها منتهی دانست و گفت: این سرعت باعث می‌شد دقت در انتخاب آثار پایین بیاید و گاهی شاهد اکران آثار ضعیف در شهر بودیم.
البته این زمان فراخ تنها برای بالابردن دقت در انتخاب نیست و اداره امور هنری معاونت فرهنگی اجتماعی تصمیم دارد در این مدت کارگاه‌های ایده‌پردازی را برای هنرمندان متقاضی در این جشنواره برگزار کند. به گفته مصحفی به این سبب فرصتی به دست خواهد آمد که درباره کیفیت و ارتقای محتوای آثار نیز تلاش بیشتری شود.
از دیگر ویژگی‌های این دوره می‌توان به همکاری سازمان پارک‌ها و فضای سبز با سازمان فرهنگی اجتماعی شهرداری مشهد در انتشار فراخوان اشاره کرد که در سال‌های گذشته جای آن خالی بود. این همکاری و هماهنگی با توجه به اشتراک فضای فعالیت جشنواره ضروری بود که مصحفی دراین‌باره گفت: هم برای جا‌نمایی المان‌ها و هم برای بهره‌برداری از فضای سبز در پارک‌ها و گل‌آرایی‌ها نیاز به این همکاری دو‌جانبه وجود دارد. در سال‌های گذشته موازی‌کاری‌ها -به‌خاطر نا‌هماهنگی‌ میان سازمان‌های شهرداری- باعث اختلالاتی شد که امیدواریم این موضوع با این تمهید رفع شود.
بخش دانشجویی در جشنواره خانه بهار با اینکه در سال‌های گذشته نیز وجود داشته است، بنا به گفته سرپرست سازمان فرهنگی اجتماعی شهرداری مشهد چهره متفاوتی به خود خواهد گرفت و استفاده از ظرفیت‌های دانشگاهی بیش از پیش خواهد شد.
مصحفی همچنین از آثاری که توسط هنرمندان به خانه بهار پیشنهاد اما برای ساخت برگزیده نمی‌شوند اشاره کرد و گفت که خانه بهار تلاش خواهد کرد اتفاق خوبی برای این آثار رقم بخورد: می‌خواهیم آثاری را که در رقابت نوروزی «خانه بهار» ناکام بوده‌اند به شهرداران سایر شهرها پیشنهاد بدهیم و امیدواریم این اتفاق منجر به ارائه آثار هنری در سایر شهر‌های کشور شود.

به دنبال تولید آثار با‌دوام هستیم
صدرا یوسفی، دبیر جشنواره خانه بهار 99 نیز 3 رویکرد محتوایی «مشهد‌الرضا‌(ع)، شهر معنویت و زیارت»، «من مشهد را دوست‌دارم» و « مشهد، شهر بهار» را برای این رویداد فرهنگی‌ هنری بر‌شمرد و آن‌ها را ملاک بررسی آثار پیشنهادی به خانه بهار دانست. یوسفی در توضیح این 3 رویکرد گفت: در رویکرد اول، آثاری را که با محور هویت مشهد و معنویت حاکم بر این شهر مقدس به واسطه وجود مضجع منور رضوی ارائه شوند بررسی خواهیم کرد. در دومین رویکرد، موضوع‌هایی حول محور محیط زیست شهری، ارتباط شهر با شهروندان و آداب و آیین‌هایی که در این شهر وجود دارد، ریشه‌های فرهنگی و معرفی مفاخر شهر و به طور کلی هر آنچه که باعث می‌شود یک شهروند زندگی در شهر را بیشتر دوست داشته باشد، بررسی خواهد شد و در رویکرد پایانی نیز ایده‌های برتری که در زمینه‌های گل‌آرایی و فضای سبز ارائه شوند انتخاب خواهند شد.
همچنین یوسفی در کنار این 3 رویکرد، 3 بخش اصلی، جنبی و دانشجویی را هم برای چهاردهمین سال جشنواره ترسیم کرد و گفت‌: در بخش اصلی، المان‌ها و یادمان‌های شهری که به‌طور‌کلی نمود بیشتری در شهر خواهند داشت بررسی می‌شوند، آثاری که دوام بیشتری داشته باشند و زمان زیادی بشود از آن‌ها استفاده کرد تا سرمایه‌ای که از بیت‌المال هزینه‌ می‌شود از بین نرود. بخش جنبی نیز طرح‌ها و ایده‌هایی را که به گل‌آرایی می‌پردازد هدف قرار داده‌ است.
در دسته‌بندی بخش اصلی می‌توان به دیوار‌نگاره‌ها، آزین‌بندی شهری، هنر‌های نمایشی، گرافیک شهری و‌... اشاره کرد که یوسفی از این دسته‌بندی به عنوان مظهر تزئینات شهری یاد و آن‌ها را به عنوان مطالبه همه شهروندان معرفی کرد. همچنین دبیر جشنواره خانه بهار، اول آبان‌ماه را آخرین مهلت ارسال آثار به بخش اصلی و 7 شهریور را آخرین مهلت ارسال ایده‌ها برای بخش گل‌آرایی اعلام کرد.
به گفته یوسفی، بخش دانشجویی 3 موضوع پروژه‌های دانشگاهی، نقد و تحلیل هنر شهری و حمایت از پایان‌نامه‌های دانشجویی خواهد داشت: «این بخش یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های امور هنری شهرداری بوده‌ است که از ظرفیت‌های دانشگاه‌های هنر در مشهد و در سراسر کشور بهره ببریم و آن را با فضای شهری پیوند بزنیم. همان‌طور که در امضای تفاهم‌نامه مدیریت شهری با برخی از دانشگاه‌های هنر کشور که چندی پیش انجام شد این ظرفیت‌ها به کار گرفته شده است.» همچنین امسال برای دومین بار بخش بین‌الملل در بخش جنبی جشنواره دیده شده است و هم‌زمان با انتشار فراخوان به زبان فارسی ترجمه آن به مراکز دانشگاهی جهان -که در زمینه‌ هنر‌های شهری فعالیت می‌کنند- ارسال خواهد شد.
به گفته یوسفی‌، از 2 هفته آینده کارگاه‌های تخصصی هنر شهری شروع خواهد شد و این نشست‌ها در 19 جلسه با حضور گرو‌ه‌های علمی و تخصصی به بررسی و اصلاح ایده‌های ارائه شده به این جشنواره‌ خواهد پرداخت.

به دنبال ارتقاء کیفی آثار هستیم
مصحفی در پاسخ به این سؤال که چرا در حالی که از هنرمندان مشهدی به خوبی استفاده نمی شود مدیریت شهری با دانشگاه هنر تهران وارد مذاکره شده است، گفت که شهرداری هیچ قرار‌دادی با دانشگاه هنر تهران نبسته است و ما به دنبال استفاده از ظرفیت‌ها موجود هستیم. ضمن اینکه تفاهم با یک مؤسسه است و این تفاهم با شخص حقیقی منعقد نشده است. ما به دنبال استفاده از همه ظرفیت‌ها در مجموعه دانشگاه هنر هستیم.
او همچنین در پاسخ به سئوالی درباره رویکرد این جشنواره گفت:‌ رویکرد اول این جشنواره «مشهد‌الرضا(ع)، شهر زیارت و معنویت» است که براساس آن، آثار هنرمندان به دست ما خواهد رسید. اخیرا دو‌سالانه مجسمه‌سازی مشهد را داشتیم که بسته به وضعیت اقتصادی شهر و کشور شاید نشود به زودی از آن‌ها بهره برد اما همه برپایه هویت شهر مشهد صورت گرفته است.
سرپرست معاونت فرهنگی اجتماعی شهرداری مشهد ابراز امیدواری کرد که از حداکثر آنچه از بودجه ای که در اختیار سازمان متبوعش قرار می‌گیرد برای بهبود ساخت المان‌های ثابت استفاده کند زیرا با این رویکرد، هرسال بر زیبایی شهر اضافه می شود.
یوسفی نیز با اشاره به اینکه امسال کمیسیون فرهنگی شورای شهر و شهرداری تلاش کردند که بودجه جشنواره را افزایش بدهند، درباره تعداد آثار رسیده سال گذشته به جشنواره گفت: در مجموع آثار جشنواره سال گذشته در بخش‌های مختلف، 3000 اثر بود که 584 اثر آن اجرایی شد و پیش‌بینی می‌شود امسال بیشتر از این تعداد ایده به دبیر‌خانه برسد و امیدواریم که از نظر کیفی نیز ارتقا یابد. علاقه‌مندان برای مشاهده جزئیات فراخوان جشنواره «خانه‌بهار99»می‌توانند با اسکن کد زیر به اطلاعات یاد شده دسترسی یابند.