نگاهی به نسل Z و ویژگی‌های آن در گفت‌وگو با یک جامعه‌شناس

به گزارش شهرآرانیوز، این نسل از ابتدای کودکی با پیشرفت اینترنت و سایر ابزارهای هوشمند دنیا مواجه شده‌اند و به همین دلیل به آن‌ها نسل نت (اینترنت) یا بومی‌های دیجیتال می‌گویند. نسل Z علاقه شدیدی به ارتباطات مجازی و رسانه‌های دیجیتال دارند. اعضای نسل Z به خوش‌رفتاری، پرهیزکاری و ریسک‌گریزی معروف هستند و تمایل دارند آهسته‌تر زندگی کنند. اعضای این نسل جامعه‌محور، اهل گفت‌وگو، واقع‌بین، در جست‌وجوی حقیقت، طرفدار خلاقیت و نوآوری و متعهد به اصول اخلاقی هستند. در جریان جست‌وجوی این نسل برای راستی و صداقت، آزادی بیان بیشتری نیز ایجاد شده و باعث می‌شود برای شناخت انواع مختلف افراد پذیراتر باشند. افراد این نسل نیاز دارند که از سوی اطرافیان، والدین و مدیران خود مورد اعتماد قرار بگیرند.

نسل Z در مقابل استفاده فرزندان خود از تکنولوژی‌ها گشاده‌تر و سهل‌گیرتر هستند

با وجود این ویژگی‌ها و با توجه به نزدیک شدن این افراد به سن ازدواج این سوال پیش می‌آید که این نسل در آینده چگونه پدران و مادرانی برای فرزندان خود خواهند بود و چه تفاوت‌هایی با پدر و مادر خود خواهند داشت؟

حسن رضایی بحرآباد، دکترای جامعه‌شناسی و پژوهشگر اجتماعی در گفت‌وگو با شهرآرانیوز، در پاسخ به این سوال اظهار ‌کرد: من با والدینی که از نسل Z باشند، برخوردی نداشتم و در خصوص فراوانی آن‌ها در جامعه اطلاعی ندارم، البته اگر دامنه نسل Z را از متولدین میانه دهه 70 شمسی به بعد در نظر بگیریم، شماری از آن‌ها ‌اکنون والد شده‌اند، به ویژه در بین دختران این نسل.

وی افزود: می‌توان با توجه به ویژگی‌هایی که به طور عام به این نسل نسبت می‌دهند پیش‌بینی کرد آن‌ها در مقام والد، بیشتر چگونه عمل خواهند کرد و چه رفتاری خواهند داشت؟ البته این ویژگی‌ها از نوع اجتماعی‌ بوده و با دانش اجتماعی بیان می‌شوند، بنابراین فارغ از تفاوت‌های روانشناختی که میان افراد این نسل وجود دارد باید به آن‌ها نگریست و آن‌ها را فهم کرد.

رضایی بحرآباد با بیان اینکه مهم‌ترین ویژگی نسل Z مانوس و محشور بودن آن‌ها با تکنولوژی‌های ارتباطی نوین و دنیای دیجیتال است، عنوان کرد: براساس این ویژگی‌ می‌توان پیش‌بینی کرد که این نسل در مقابل استفاده فرزندان خود از این تکنولوژی‌ها نیز گشاده‌تر و سهل‌گیرتر هستند و سخت‌گیری‌هایی که خود این نسل برای استفاده از این تکنولوژی‌های تازه‌وارد با آن مواجه بودند، در مورد فرزندانشان کمتر خواهد بود.

این پژوهشگر اجتماعی بیان کرد: به دلیل استفاده خود این نسل از این تکنولوژی‌ها، فاصله کمتری نیز از این نظر میان آن‌ها و فرزندانشان وجود دارد. در خانواده‌های این نسل، هم والدین و هم فرزندان در پیوند نسبی با دنیای دیجیتال نوعی اشتراک عمل دارند. هم والدین با این وسایل ارتباطی آشنا هستند و از آن استفاده می‌کنند و هم فرزندان. این مساله از یکسو می‌تواند باعث تفاهم بیشتر بین والدین و فرزندان در این زمینه شده و از سوی دیگر به دلیل آشنایی نسبی والدین با مخاطرات و تهدیدهای احتمالی این ابزارها، باعث نوعی تنش در روابط والد و فرزندی شود.

وی ادامه داد: نسل‌های قبلی به دلیل اینکه شناخت چندانی از این ابزار مدرن نداشتند،‌ نمی‌توانستند کنترل چندانی نیز بر فرزندان خود اعمال کنند اما والدین نسل جدید به صورت بالقوه این امکان و توانایی را دارند. هرچند به دلیل شتاب روزافزون پیچیدگی و پیشرفت این تکنولوژی‌ها، می‌توان پیش‌بینی کرد که فرزندان این نسل هم باز از والدین خود در کاربری این ابزارها جلوتر باشند و به اصطلاح بتوانند آن‌ها را دور بزنند.

روش‌های تربیتی نسل Z با نسل قبل یعنی پدران خود متفاوت خواهد بود

رضایی بحرآباد با اشاره به اینکه روش‌های تربیتی نسل Z با نسل قبل یعنی پدران خود متفاوت خواهد بود، تصریح کرد: یکی از دلایل این است که این نسل بیشتر از نسل قبل از خود دنیا را می‌شناسند، از طریق تکنولوژی‌های ارتباطی با جوامع مختلف و تفاوت‌ها و ویژگی‌های آن‌ها آشنا هستند، از تفکرهای قالبی و خشک به دور بوده و بیشتر در معرض آموزه‌های مربوط به تربیت فرزند در رسانه‌های مختلف قرار دارند.

این پژوهشگر اجتماعی خاطرنشان کرد: اگر این نسل تمایلی به فرزندآوری داشته باشند، به دلیل اینکه تعداد فرزندان در این نسل کمتر است، توجه و تمرکز آن‌ها به میزان بیشتری می‌تواند بر فرزند یا فرزندان اندک آن‌ها معطوف شود. البته این نکات می‌تواند پیامدهای ناخواسته‌ منفی نیز داشته باشد.

وی اضافه کرد: به طور مثال اگرچه والدین این نسل بیشتر در معرض شناخت و یادگیری روش‌های تربیتی هستند اما به همان نسبت نیز بیشتر در معرض محتواهای نادرست و به اصطلاح زرد قرار می‌گیرند و اگر تفکر نقادانه، سواد رسانه‌ای و توانایی تشخیص آن‌ها تقویت نشده باشد می‌توانند در تربیت فرزندان خود وارد مسیرهای نادرست شوند. همچنین وجود یک یا حداکثر دو فرزند در خانواده‌های این نسل و تخصیص تمام توجه به آن‌ها، چه بسا منجر به پرورش فرزندانی توجه‌طلب، تمامیت‌خواه و کم‌صبر شود.

نسل Z نسبت به نسل‌های پیش از خود، مداراگرتر و سهل‌گیرتر هستند

رضایی بحرآباد گفت: نسل Z نسبت به نسل‌های پیش از خود، مداراگرتر و سهل‌گیرتر هستند. این نسل می‌داند که جهان پر از تنوع، تکثر و گونا‌گونی است؛ در آن مردمی با باورها، عقاید و سبک‌ زندگی‌های متفاوت زندگی می‌کنند و دنیا منحصر به ما، اطرافیان و باورهای ما نیست. از این نظر می‌توان پیش‌بینی کرد که این نسل، فرزندان مداراگرتر و آسان‌گیرتری نیز به دور از باورهای سخت‌کیشانه، آرمان‌خواهانه و ریاضت‌طلبانه تربیت خواهند کرد. این مساله به خصوص درباره برخی رفتارهای احتمالی دگرباشانه فرزندان بسیار مهم و تاثیرگذار است.

این پژوهشگر اجتماعی با بیان اینکه نسل Z یک نسل برابري‌خواه است، عنوان کرد: این نسل به راحتی تن به سلسله‌مراتب و تفاوت‌های اقتدار به ویژه در وجوه سنتی و کاریزماتیک آن نمی‌دهد. برای او «بزرگتری» همان معنایی را که برای نسل‌های پیش از او داشت ندارد؛ خواه این بزرگتر، والدین زیستی او باشند یا سایر نقش‌های سنتی اجتماعی. از این رو نسل Z طالب برابری مواضع در هنگام گفت‌وگو و تعامل است. به همین دلیل روابط این نسل با فرزندانشان نیز از موضع برابرتری نسبت به نسل قبل شکل می‌گیرد؛ یعنی فاصله منزلت و اقتدار والدین با فرزندانشان در این نسل کمتر است و به عبارتی با فرزندان خود رفیق‌تر از نسل قبل خواهند بود.

پدرهای نسل Z اقتدار پدران سنتی را نخواهند داشت

وی در خصوص شکاف نسلی بین والدین و فرزندان بیان کرد: شکاف نسلی بین والدین و فرزندان در جوامع در حال گذار و نیز دنیای مدرن همیشه وجود خواهد داشت؛ زیرا در این جوامع، بشر مدام در حال تغییر و تحول و به نوعی «شدن» است؛ از حالی به حال دیگر، از باوری به باور دیگر و از یک سبک زندگی به سبک‌های زندگی دیگر. سرعت این تغییر و دگرگونی نیز بسیار بالا است و می‌توان پیش‌بینی کرد که در آینده بالاتر نیز خواهد رفت اما به مدد همه‌گیری رسانه‌ها و شکل‌گیری دهکده جهانی، سرعت تغییر انگاره‌ها و باورها حتی درون یک نسل نیز زیاد شده است.

رضایی بحرآباد افزود: در آینده این امکان بیشتر برای والدین وجود دارد که بتوانند متناسب با تغییرات اجتماعی و فرهنگی به‌روز شوند و مدام فاصله خود را با نسل پس از خود کمتر کنند. اساسا جهان ‌برابری‌‌خواه امروز نیز مانند گذشته فرصت‌های اعمال اقتدار قهری را به والدین نمی‌دهد، بنابراین آن‌ها ناچار هستند بیشتر با مقتضیات زمانه و احوال نسل پس از خود سازگار شوند.

این پژوهشگر اجتماعی ادامه داد: به طور مثال احتمالا پدرهای این نسل به هیچ ‌وجه اقتداری را که پیش از این به صورت سنتی در نقش پدری وجود داشته، نخواهند داشت. از این جهت می‌توان پیش‌بینی کرد که نسل زد، هم به علت محیطی که خود در آن پرورش یافته و ویژگی‌هایی که خود پیدا کرده و هم به علت جبرهای زمانه جدید، فاصله نسلی کمتری را با نسل پس از خود تجربه کند.

نسل Z امکان بالقوه بیشتری دارد تا در مقایسه با نسل‌های گذشته والد بهتری باشد

وی با اشاره به اینکه از نگاه من نسل Z امکان بالقوه بیشتری دارد تا در مقایسه با نسل‌های گذشته والد بهتری باشد، تصریح کرد: این نسل پتانسیل بهره‌گیری از روش‌های صحیح و علمی تربیت فرزند را بیشتر دارا بوده و حتی دغدغه‌های آن نیز در این مورد بسیار بیش از والدین نسل‌های قبلی است. به طوری که مثلا پیگیری و آموختن روش‌های صحیح تربیت جنسی و خودمراقبتی فرزندان در میان والدین این نسل بسیار بیش از گذشته است. محیط جامعه نیز به دلیل رواج و نهادی ‌شدن خانواده‌های هسته‌ای، از این نظر امکان بیشتری را در اختیار والدینی که از این نسل هستند، می‌گذارد تا آن‌طور که خود تشخیص می‌دهند و به دور از سیطره دیگران فرزندانشان را تربیت کنند.

رضایی بحرآباد اضافه کرد: اگر والدین این نسل خود را آگاهانه و با ابزار تفکر نقادانه و سواد رسانه‌ای به این روش‌های تربیتی مجهز کنند، قطعا والدین بهتر و موفق‌تری خواهند بود و از این طریق می‌توان از بسیاری از آسیب‌هایی که افراد جامعه در دوران کودکی بر اثر ناآگاهی والدین و روش‌های تربیتی ناصحیح و غیراصولی با آن مواجه می‌شوند و بسیاری از آثار آن بعدها در جوانی و میانسالی پدیدار می‌شود، پیشگیری کرد. با این‌ وجود برای بررسی دقیق‌تر و بهتر کارنامه نسل Z در تربیت فرزند هنوز باید منتظر ماند و نظاره و مطالعه کرد.

در ادامه حتما بخوانید اثر مرکب و نسل z