دفاع مشروع، یک واکنش ذاتی است

«دفاع مشروع یا دفاع قانونی، حقی است که حقوق کیفری برای اشخاص در مورد دفاع از خود یا افراد دیگر [در صورت نیاز به کمک]در هنگام حمله افراد دیگر قائل شده است. دفاع مشروع در جایی پدید می‌آید که به‌جز ارتکاب جرم، هیچ راه دیگری برای دفع خطر ممکن نباشد. در این صورت، مدافع نه تعقیب و مجازات می‌شود و نه ضامن خساراتی است که به بار می‌آورد».

این تعریفی است که ویکی‌پدیا بیان می‌کند تا بدانیم که این «کلیدواژه» از قدمت و فراوانی قابل احترامی برخوردار است. هم در ادبیات دینی ذیل عنوان پرمفهوم «جهاد دفاعی» به آن پرداخته شده است و هم با تعریف «دفاع مقدس» در تاریخ انقلاب، پایه هویت‌سازی ایران شده است.

این کلمه بعد از حمله تنبیه‌کننده ایران به سرزمین‌های اشغالی برای ادب کردن صهیونیست‌ها، از فراوانی بسیاری برخوردار شده است؛ چنان‌که در ادبیات محاوره و فضای رسانه‌های رسمی و مجازی، شاهد پرکاربردی آن هستیم. آنچه به تأکید باید گفت، «ذاتی بودن دفاع» است. نه‌فقط نزد انسان که هر جانداری از خود دفاع می‌کند، لذا می‌توان دفاع مشروع را اصلی پذیرفته در تمام نظام‌های حقوقی دانست. 

آنان که در برابر اقدام تنبیهی ایران، به مخالفت برمی‌خیزند، بیشتر کسانی هستند که تا دیروز، وعده انتقام سخت را «یک رجزخوانی تنها» می‌خواندند. پست‌های پاک‌نشده‌شان آلوده به این گفتار‌های سخیف است، اما وقتی «وعده صادق» را در هجوم پهپاد‌ها و موشک‌ها دیدند، یک دفعه تغییر موضع داده‌اند و در پوزیشن عقلانیت رفته و حرف‌هایی می‌زنند که با ذاتشان ناسازگار است. نمی‌خواهم بر اصالت و حقانیت «دفاع مشروع» دلیل‌شماری کنم و آیه و حدیث، بیاورم.

قرآن و منابع روایی ما سرشار است از این حقیقت. سنت رسالت و امامت هم بر این مهم استوار شده است. «جهاد دفاعی»، مفهومی درون‌دینی و بر بستر تعالیم ولایت و نبوت است نه در مکاتب سیاسی یا حتی حقوقی. دفاع، ذاتی جان‌داران است. همین کسانی که به مخالفت، اخم در ابرو می‌نشانند و اگر به آنان از وجود ابرویی پرپشت یا تنک بالای چشمشان بگویی، به چشم‌غره اکتفا نخواهند کرد، بلکه دست بر یقه و مشت بر دهانتان خواهند زد. این هم منطق زندگانی و قاعده حیات است. ضعیف‌ترین موجود هم از خود دفاع می‌کند. 

در ادامه حتما بخوانید صوت | قطعه «الوعدالصادق» + لینک دانلود

آدم‌ها به‌صورت فردی، بی‌آنکه بر زبان بیاورند، فطرتا باورمند این مؤلفه حیاتی‌اند و آن را به‌شدت اخلاقی هم می‌دانند. همین نظام‌سازی فردی را اگر ترجمه اجتماعی و ملی بکنیم، جز این نخواهد بود که برای حفظ عزت وطن باید به «دفاع مشروع» اهتمام داشت. غیرت ملی و ایمان دینی هم این بایستگی را امضا می‌گذارد و عاملان دفاع را شایسته قدربینی و صدرنشینی می‌داند. ما هم نسبت خود را با مدافعان مقتدر وطن در این هندسه تعریف می‌کنیم.