محسن خنداندل در گفتوگو با شهرآرانیوز در خصوص دلایل کاهش صدور خدمات فنیمهندسی اظهار کرد: صدور خدمات فنی مهندسی به واسطه اینکه به معنای حضور در مناقصات، ارائه پیشنهادات، ضمانتنامهها، برنده شدن در مناقصات، تجهیز کارگاه، تامین نیروی انسانی و شروع پروژه برای زمانی طولانی که بین چند ماه تا چند سال است، بحثی متفاوت از صادرات کالا است.
وی افزود: وضعیت صدور خدمات فنی مهندسی در سالهای اخیر به دلایل متعددی مطلوب نبوده و روندی کاهشی داشته است که یکی از دلایل مهم آن قوانین داخلی موجود و مشخصا کمتر بودن مباحث حمایتی برای واحدهای فعال است. همچنین در حال حاضر به معدود قوانین حمایتی گذشته پرداخته نمیشود.
رئیس کمیسیون خدمات فنی، مهندسی، مشاورهای و عمران اتاق بازرگانی خراسان رضوی با بیان اینکه موضوع مشوقهای صادراتی در صادرات خدمات فنی مهندسی از معدود قوانین حمایتی گذشته بوده که در دولتهای اخیر به آنها پرداخته نشده است، تصریح کرد: در بیش از یک دهه گذشته بعضاً بین ۵ تا ۷ درصد مشوق صادراتی به واحدهای فنی و مهندسی پرداخت میشد که باعث تامین بخشی از هزینههای حضور در مناقصات و صدور ضمانت نامهها برای حضور در مناقصات بود.
خنداندل ادامه داد: موضوع دیگر نیز قوانین بینالمللی بوده که باعث کاهش صادرات خدمات فنی مهندسی شده است. اساسا به واسطه نگاه بعضآلودی که دنیا به فعالیتهای اقتصادی ما به دلیل موضعگیریهای سیاسیمان داشته، هر روز شاهد محدودیتهای بیشتری در کشورهای هدف صادراتیمان هستیم و این قوانین بینالمللی به شدت در روند حضور ما در حوزههای صادرات خدمات فنیمهندسی تاثیرگذار بوده است.
وی خاطرنشان کرد: در کشورهای هدف صادرات خدمات فنیمهندسی عمدتا تغییرات سیاسی و اجتماعی جدی صورت گرفته که این موضوع نیز عاملی بر کاهش صدور خدمات فنیمهندسی بوده است. از جمله این تغییرات میتوان به افغانستان، مخاطرات در عراق، محدودیتهایی که در سوریه با آن مواجه هستیم و الزامات کشورهای مستقل مشترکالمنافع (ارمنستان، آذربایجان، بلاروس، مولداوی، قزاقستان، قرقیزستان، روسیه، تاجیکستان و ازبکستان) اشاره کرد که در کاهش صدور خدمات فنی و مهندسی تاثیرگذار بودهاند.
رئیس کمیسیون خدمات فنی، مهندسی، مشاورهای و عمران اتاق بازرگانی خراسان رضوی بیان کرد: کشورهای هدف صادرات برای ما دارای اهمیت بوده و اکثرا دارای رنک ریسک بالایی هستند و عمدتا در دسته هفت ریسک طبقهبندی میشوند که یعنی بالاترین ریسک در بین کشورهایی که میتوان در آنها پروژه اجرا کرد.
خنداندل ادامه داد: این کشورها شامل کشورهای افغانستان، عراق، سوریه و برخی از کشورهای مستقل مشترکالمنافع، تا حدی ونزوئلا و کشورهای دیگری مانند کنیا و آفریقای جنوبی میشود. برای کشورهای کنیا و آفریقای جنوبی از جهت بعد مسافت ارزش سرمایهگذاری و قیمت تمام شده بالا میرود و این موضوع خود محدودیتیهایی برای حضور در این کشورها بوده است. در سایر کشورها ممکن است بعضا به صورت موردی پروژههایی مطرح شده باشد، اما عمدتا توسط بخش خصوصی راهبری نمیشوند و اگر اتفاقی افتاده باشد توسط شرکتهای دولتی و خصولتی بوده است.
وی با بیان اینکه ما مشکل دیگری در محدودیت صادرات خدمات فنی و مهندسی داریم که آن نیز کوچک بودن و کوچکتر شدن شرکتهای فعال در بخش خصوصی بهویژه در خراسان رضوی است، عنوان کرد: یعنی اساساً ما شاهد شکلگیری هولدینگها و مشارکت شرکتها برای حضور در فعالیتهای صادراتی به شکل مشترک نیستیم؛ درحالی که در دیگر نقاط دنیا این اتفاق نیفتاده و شرکتها با تشکیل هولدینگهای متعدد و تامین بخشهای مختلف هر پروژه در مناقصات شرکت کرده و بعضا برنده میشوند.
رئیس کمیسیون خدمات فنی، مهندسی، مشاورهای و عمران اتاق بازرگانی خراسان رضوی تصریح کرد: عمدتا کشورهایی که به عنوان رقبای ما در کشورهای هدف برای صادرات خدمات فنی و مهندسی ورود پیدا میکنند، کشورهای ترکیه و چین هستند که هولدینگهای بسیار قوی و متعددی در این کشورها شکل میگیرد و باعث حضور جدی آنها در کشورهای هدف است.
خنداندل گفت: از طرف دیگر به جهت بالا بودن نرخ ریسک در کشورهای هدف، صندوقهای ضمانت صادرات و صندوقهای تضامین بیمهای معمولا رغبت و علاقهای برای صدور ضمانتنامه و بیمهنامه نشان نمیدهند تا شرکتها در مناقصات بینالمللی حضور پیدا کنند.
وی ادامه داد: این موضوع نیز یکی از موانع جدی صدور خدمات فنی و مهندسی بوده و هرچقدر ما در بخش خصوصی تلاش کردهایم تا این صندوقها را ترغیب کنیم تا ضمانتهای لازمه را برای حضور در مناقصات ارائه کنند، در کلام با دیدگاه مثبت آنها روبهرو بودهایم، اما در عمل این اتفاق نیفتاده است.
رئیس کمیسیون خدمات فنی، مهندسی، مشاورهای و عمران اتاق بازرگانی خراسان رضوی عنوان کرد: موضوع مهم دیگر اطلاعرسانی است که در موعد مقرر صورت نمیگیرد. زمانی که میخواهید مناقصهای برگزار و در آن شرکت کنید از مدتها قبل اسناد آن مناقصه را ارائه میکنید تا شرکتها بررسی، توانیابی و عارضهیابی کنند و بررسی کنند که آیا میتوانند در آن پروژه شرکت کنند یا خیر. عدم اطلاعرسانی به موقع باعث میشود که شرکتهای ایرانی و خراسان رضوی نتوانند در زمان لازم نسبت به بررسی مفاد آن پروژه ورود پیدا کنند.
خنداندل خاطرنشان کرد: به طور کل در حال حاضر حمایتهای مالی و معنوی صورت گرفته از شرکتهای فنی و مهندسی مناسب نبوده و ما در بخشهای مختلف خصوصا در زیرساختهای کشورهای هدف شاهد حضور جدی بخش خصوصی استان و ایران نیستیم. اگر ما به دنبال رفع مشکل صدور خدمات فنی و مهندسی هستیم هرکدام از نکات ذکر شده باید به صورت ویژه مورد تحلیل و بررسی جدی قرار بگیرد تا قوانین مخل این داستان رفع شود. پیشنهاد مشخص ما این بوده که موضوع ضمانتنامهها از محل منابع مطالباتی که ایران از بسیاری از کشورهای هدف دارد صورت بگیرد و با پشتوانه این مطالبات از صدور ضمانتنامهها و تسهیل حضور در مناقصات بهره ببریم.
وی ادامه داد: باید یک عزم ملی و جریان جدی برای توسعه صدور خدمات فنی و مهندسی اتفاق بیفتد، زیرا نرخ سودآوری پروژههای فنی و مهندسی به واسطه خدماتی بودن آنها بسیار قابل قبول و بالا است و میتواند درآمدهای حائز اهمیتی برای کشور حاصل کند.
رئیس کمیسیون خدمات فنی، مهندسی، مشاورهای و عمران اتاق بازرگانی خراسان رضوی خاطرنشان کرد: در کمیسیون خدمات فنی و مهندسی اتاق بازرگانی استان نیز این موضوع به شکل جدی دنبال شده و در سه دستور کار این کمیسیون این موضوع مورد بحث قرار گرفته و در حال حاضر نیز به عنوان یک طرح تحقیقاتی کمیتهای به صورت ویژه برای بررسی و ارائه پیشنهادات لازمه تشکیل شده است.