رد پای تصرف زمین در اطراف تپه نادری مشهد| رسانه به دنبال واقعیت و میراث فرهنگی به دنبال فرار + فیلم

به گزارش شهرآرانیوز؛ آفتاب داغ تیرماه بر تپه تاریخی نادری افتاده و گرمای هوا و بوی نامطبوع کارخانه کمپوست آزارمان می‌داد. اما از آن بدتر، بی اطلاعی از اتفاقات پیرامون این محل تاریخی و مهم در مشهد بود که بر آزار هوا می‌افزود.

هفته گذشته بود که خبری در شهرآرانیوز منتشر شد که نشان می‌داد افرادی در پای تپه تاریخی و باستانی نادری خط کشی‌ای کرده اند و احتمالا قصد دارند ساخت و سازی را بنیان نهند. این از دید خبرنگار ما دور نماند و بر آن شد تا جویای قضیه شود که آیا زمین‌های محدوده تپه باستانی نادری در حال تصرف است؟

برای یافتن پاسخ دقیق در این زمینه، به سراغ معاونت میراث فرهنگی رفتیم. احسان زهره وندی سرپرست معاونت میراث فرهنگی خراسان رضوی، اما پاسخ تلفن ما را نداد و حتی بعد از آن پیگیر هم نشد که اصحاب رسانه با او چه کاری داشتند. زمان را از دست ندادیم و باب گفتگو با را با محمود طغرایی، رئیس اداره ثبت و حریم آثار تاریخی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی باز کردیم تا اطلاعات دقیقی به دست بیاوریم.

طغرایی همان ابتدای مصاحبه، آب پاکی را روی دست ما ریخت و اظهار بی اطلاعی کرد. به گفته این کارشناس میراث: در آخرین بازدیدی که از منطقه مذکور و حدود ۱۵ روز قبل داشتیم، شاهد این خطوط نبوده‌ایم و اطلاعی از آن در دست ما نیست.

او در ادامه به تشریح مالکیت این زمین‌ها اشاره و ادامه داد: کل این منطقه، از اراضی آستان قدس محسوب می‌شود که چند سال قبل بنا بود در این منطقه، دامداری ساخته شود.

طغرایی، اما این را هم اضافه کرده بود که طی سال‌های ۱۳۹۹-۱۴۰۰ و در جلسه‌ای که با کمیته برنامه‌ریزی شهرداری مشهد داشتیم، قرار شد تا در عرصه‌ای به میزان ۸۰ هکتار، سایت موزه باستان‌شناسی احداث شود. ولی در تماس یک هفته اخیر با ایشان، سرانجام مشخص نشد که مکان دقیق این سایت موزه کجاست؟

طغرایی البته این قول را داد که اگر مشخص شود این خط کشی به منظور تصرف غیر مجاز باشد، یگان حفاظت میراث فرهنگی را در اسرع وقت به محل اعزام خواهیم کرد و طرح شکایت لازم در دادستانی هم صورت خواهد گرفت. 

با این حال و با توجه به اینکه این مصاحبه در ابتدای هفته صورت گرفت، ماموران یگان حفاظت میراث فرهنگی تا صبح چهارشنبه (۶ تیر ۱۴۰۳) به تپه نادری نرفته بودند و پاسخ میراث فرهنگی هم در نوع خود جالب بود.

در ادامه حتما بخوانید چه کسی قصد تصرف زمین‌های محدوده تپه باستانی نادری مشهد را دارد؟ | اظهار بی اطلاعی میراث فرهنگی خراسان رضوی و ارجاع موضوع به یگان حفاظت

طی تماس‌های مکرر ما با معاونت میراث فرهنگی این را دریافتیم که مجموعه یگان حفاظت میراث در شهرستان مشهد امکانات خودرویی جهت اعزام به تپه را ندارد و مامور محترم باید با موتور به محل مورد نظر ما برود. اما این بهانه جویی‌ها و حتی بی پاسخ گذاشتن مطالبه رسانه نباید تا آنجایی پیش رود که برای یک پاسخ شاید یک خطی، تمام هفته را در بی خبری سپری کنیم.

زخم ماشین‌های سنگین بر پیکره دژ تاریخی نادرشاه

اتلاف وقت در این موضوع مهم را بیش از این به صلاح ندانستیم و بی آنکه پاسخ دقیقی از میراث فرهنگی یا یگان حفاظت آن دریافت کنیم، رهسپار تپه‌ای شدیم که روزگاری دژ نادر و مسیر شرقی ورود به طابران بوده است.

مشاهدات ما نشان می‌داد به علت بارندگی چندروز گذشته، خط کشی مورد ادعای ما پاک شده است و فقط در برخی نقاط ردی از آن باقی مانده بود. با این حال، شواهد به اندازه نیاز برای یافتن پاسخ وجود داشت. اما هنوز هم پاسخ دقیقی از میراث فرهنگی نداشتیم.

رد چرخ‌های ماشین‌های سنگین، حکایت از آغاز عملیات خاکبرداری داشت؛ به نحوی که در برخی نقاط زمین مذکور مشاهده می‌شد که تلّی از خاک را گوشه‌ای جمع کرده اند و بعید نیست تا هفته آینده و حتی پس از این گزارش، با آغازب گودبرداری هم مواجه شویم.

موتور یگان حفاظت میراث فرهنگی کِی می‌رسد؟

طغرایی در تماس‌هایی که با او داشتیم، مدعی شد نقشه زمینی که قرار است تبدیل به سایت موزه شود را باید جستجو کند تا دقیقا بگوید محل اعلام شده توسط ما آیا همان زمین است یا اصلا ما مسیر را اشتباه رفته ایم. با این حال، هیچگاه نقشه‌ای ندیدیم و ایشان سوال ما را با سوال جواب می‌دادند که اکنون بگویید کدام سوی تپه ایستاده اید؟

از آنجا که سوالات ما بی پاسخ ماند و مشاهداتمان نیز گواه آن بود که اتفاقی در حال وقوع است، بر آن شدیم تا با فرمانده یگان حفاظت تماس بگیریم و آمار را از وی جویا شویم.

سرهنگ باقری فرمانده یگان در پاسخ به تماس ما عنوان کرد: با توجه به حضور یکی از نامزد‌های انتخابات ریاست جمهوری در مجموعه آرامگاه فردوسی، ما اینک در این محل هستیم. اما مسئول یگان حفاظت مشهد را به محل مورد نظرتان اعزام کرده ایم و نتیجه را می‌توانید از وی بپرسید.

پس از این گفتگو، با شهابی مسئول یگان حفاظت میراث فرهنگی مشهد تماس گرفتیم و او چنین گفت: امکان مصاحبه ما با اصحاب رسانه وجود ندارد و مستندات خود از بازدید تپه نادری را به فرماندهی یگان حفاظت اعلام کرده و فردا، پنجشنبه، ۷ تیر در اختیار ایشان قرار خواهد گرفت. ما باز هم منتظر یک پاسخ ساده ماندیم.

چرا تپه نادری اهمیت دارد؟

سال ۱۱۳۷ هجری قمری است. نادرشاه افشار که آن زمان مردی ۲۷ ساله و قوی بود در منطقه «ابیورد» سمت ایشیک باشی یا همان دیوان بیگی را داشت و ملک محمود سیستانی هم از هرج و مرج پس از سقوط صفویان نهایت بهره را برده و بر مشهد حاکم بود.
نادر این توانمندی را داشت تا از فرصت ایسن هرج و مرج بهره گیرد و قوایی را برای خود مهیا سازد تا بتواند ملک محمود سیستانی را کنار زده و اقتدار خود را بر منطقه تثبیت نماید.

در سال ۱۱۳۷ ه‍. ق/۱۷۲۴ م، نادر خود را آن‌قدر قوی یافت که مخالفت با ملک محمود را آغاز کند؛ علتِ این تصمیم، نشانه‌های نیتِ ملک محمود برای اعلانِ پادشاهی بود که درصورتِ وقوع، جایگاهش نزدِ دیگران از نادر فراتر می‌رفت.

موسس پادشاهی افشار از سمت شرقی تابران در شهر توس با ملک محمود تقابل کرد؛ دقیقا نقطه‌ای که امروز به آن تپه نادری می‌گوییم. 

سرنوشت این محوطه چه خواهد شد؟

آمار‌ها نشان می‌دهد هرجا میراث فرهنگی سکوت کرده، اظهار بی اطلاعی کرده و حتی زمان خریده است، یا کار از کار گذشته، یا نتوانسته اند اقدامی انجام دهد یا آنکه اصلا نخواسته به مسئله‌ای میراثی ورود کند.

دلایل بسیاری هم بر این اتفاق وجود دارد که شاید اصلی‌ترین آن، عدم بودجه کافی برای حفظ و حراست از بنا‌ها یا محوطه‌های تاریخی است. 

محصول پیگیری‌ها و تماس‌های اخیر در موضوع تپه تاریخی نادری همچنان در ابهام است و مسئولانی که باید پاسخی برای این اتفاق داشته باشند، از ارائه آن فراری اند یا که عاجز.