بررسی اهمیت مسجد گوهرشاد به عنوان یک بنای فاخر

به گزارش شهرآرانیوز، مهدی صحراگرد، پژوهشگر تاریخ هنر و مؤلف کتاب «کتیبه‏‌های مسجد گوهرشاد» به تفصیل به طرح ارزش‌های منحصربه‌فرد و ویژه مسجد گوهرشاد پرداخت.

وی با بیان اینکه دوران تیموری اوج هنر معماری در خراسان است، بر نقش زنان در احداث بنا‌های فاخر تاکید کرد و افزود: «ملک‌آغا» سازنده مدرسه بلخ دارالحدیث و دارالشفای هرات و رباطی در هشت‌فرسخی شمال هرات بود، «طوطی‌بیگم» دارالایتام یا همان مدرسه بیگم شیراز را بنا کرد، گوهرشاد مسجد رواق‌های دارالسلام و دارالسیاده و دارالحفاظ چهارباغ شاهی در مشهد و مسجد و مدرسه گوهرشاد در هرات را بنا کرد و «خوان ملک‌آغا» عمارتی در هرات با چهار مناره را به پا کرد.

صحراگرد گفت: بنا‌های دیگری همچون مسجد امیر چخماق در یزد توسط بی‌بی فاطمه خاتون ساخته شد و مسجد و حمام و آب‌انبار قنادخانه بازار در دهوک‌سفلی یزد نیز به سعی همین بانو برآمدند. همچنین مدرسه پریزاد مشهد به همت یک زن ساخته شد.

وی خاطرنشان کرد: گوهرشادخاتون، همسر شاهرخ تیموری، بانی احداث بنا و مسجد گوهرشاد است که آثار دیگری چون رواق دارالسلام، دارالحفاظ، دارالسیاده، چهارباغی شاهی و... نیز از آثار به‌جامانده از وی است. گوهرشادخاتون در فضای داخلی گنبدخانه مدرسه گوهرشاد هرات مدفون است.

صحراگرد ادامه داد: بنای مسجد گوهرشاد از چند جهت دارای اهمیت بسیار است؛ نخست آنکه این بنا تنها اثر زنده و کامل به‌جامانده از دوران تیموری است. دوم آنکه این اثر نمونه کاملی از معماری و کاشی‌کاری دوره تیمور و همچنین تنها اثر رقم‌دار از بایسنقر، پسر شاهرخ، است که در کنار مشخص‌بودن تاریخ ساخت، نام بانی و سرگذشت بنا، بر اساس اسناد و منابع تاریخ معماری این بنا را مورد توجه بسیاری قرار می‌دهد.

در ادامه حتما بخوانید مسجد گوهرشاد، اولین ابَرپروژه عمرانی تاریخ مشهدالرضا

اهمیت حفظ کارکرد‌های مساجد

در بخش دیگری از این مراسم، حجت‌الاسلام حسن منصوریان بیان کرد: با توجه به اینکه همه ما به مسائل هویتی تعلق خاطر داریم، این موضوع می‌تواند صاحب‌نظران را دور یکدیگر جمع کند و مساجد مهم‌ترین نقطه مشترک موضوعات فرهنگی و هویتی در جوامع اسلامی هستند.

منصوریان با بیان اینکه در آغاز شورای ششم و در بدو ورود به دنبال پیداکردن یک نقطه مشترک فرهنگی بودیم تا از این طریق بتوانیم زیرساخت‌های هویتی و فرهنگی را تقویت کنیم، افزود: مساجد به عنوان یک نقطه مذهبی پررنگ چه در گذشته و چه در جهان امروز نقش مهمی را ایفا می‌کنند و در گذشته منشأ خیر و برکت بوده‌اند و در دوران جنگ تحمیلی نیز پایگاه مهمی در راستای دفاع و مقاومت در جامعه بودند.

رئیس کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی شهر مشهد مقدس با بیان اینکه مسجد معجزه دوم پیامبر بعد از قرآن است و همه مردم مساجد را به عنوان پاتوق محله قبول دارند، گفت: با مشاهده تصاویر سال‌های قبل شهر مشهد می‌توان دریافت که در آن زمان ساختمان‌های مجللی وجود نداشت، اما مساجد بسیار مجلل ساخته می‌شدند؛ به طور مثال برای ساخت مسجد گوهرشاد هزینه بسیاری صرف شده است و صرف‌کردن هزینه برای توسعه مساجد جزو قانون‌های استثنا بود و مردم نیز می‌دانستند که کارکرد مساجد چیست.

وی در ادامه مطرح کرد: اما باید کارکرد‌های نرم‌افزاری مساجد را نیز تقویت کرد؛ به‌طوری‌که مساجد رقیب بسیار زیادی دارند و مثلاً کارکرد فرهنگ‌سرا‌ها بسیار شبیه به مساجد است، اما چون مالکیتی بوده و متعلق به دولت هستند، نمی‌توانند جای خودشان را باز کنند.

منصوریان گفت: مساجد حس تعلق را در مردم تقویت می‌کنند و بسیاری از مردم در توسعه مساجد سهیم هستند و به همین منظور چیز‌هایی که حس تعلق و سهیم‌بودن مشارکت مردم را افزایش دهند، عمرشان بیشتر شده و ماندگار‌تر می‌شوند.