اهمیت مهربانی در سیره امام رضا(ع)؛ از رفتار شخصی تا فرهنگ‌سازی اجتماعی

الهام اسماعیلی | شهرآرانیوز، بسیاری از ویژگی‌های برجسته ائمه معصومین(ع) همواره به عنوان الگویی در زندگی مسلمانان مطرح بوده‌اند. یکی از این ویژگی‌ها، مهربانی است که در سیره امام رضا(ع) به طور خاص جلوه‌گری داشته است. این مهربانی نه‌تنها در تعاملات فردی امام با مردم بلکه در اقدامات اجتماعی و سیاسی ایشان نیز دیده می‌شود. در این گفت‌وگوی ویژه، دکتر مهدی شریعتی‌تبار، مدیر گروه انقلاب و تمدن اسلامی بنیاد پژوهش های آستان قدس رضوی و مدرس حوزه و دانشگاه، با ما به بررسی ابعاد مختلف مهربانی در سیره امام رضا(ع) و اهمیت ترویج آن در جامعه امروز می‌پردازند.

حجت‌الاسلام مهدی شریعتی‌تبار در گفت‌وگو با شهرآرانیوز، به اهمیت و جایگاه مهربانی در سیره امام رضا(ع) پرداخت و دراین‌باره توضیح داد که چرا این ویژگی به عنوان یک صفت بارز امام رضا(ع) مطرح شده و امروزه بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است.

وی در ابتدا با عرض تسلیت به مناسبت شهادت امام رضا (ع)، بیان کرد: مهربانی نسبت به مردم، یکی از ویژگی‌های برجسته و مشترک میان همه اولیای الهی و امامان معصوم(ع) است. پیامبر اسلام(ص) و امامان دیگر نیز به دلسوزی و مهربانی مشهور بودند؛ اما در سیره امام رضا(ع)، به دلیل شرایط خاص اجتماعی، سیاسی و فرهنگی دوران ایشان، این صفت به طور خاص تجلی پیدا کرد.

شریعتی‌تبار افزود: شرایط ویژه دوران امامت امام رضا(ع) باعث شد تا مهربانی ایشان به شکلی بارزتر و گسترده‌تر در رفتار و سیره‌اشان بروز پیدا کند. دوران امامت حضرت با تهدیدات مختلفی از سوی مأمون همراه بود، اما امام رضا(ع) این تهدیدها را به فرصت‌هایی برای نشان‌دادن مهربانی و توجه خاص به مسلمانان و به ویژه شیعیان تبدیل کردند.

وی ادامه داد: این مهربانی امام رضا(ع) فقط محدود به کمک‌های مادی نبود، بلکه در مسائل اخلاقی، معنوی و اجتماعی نیز تجلی پیدا می‌کرد. به همین دلیل است که در میان ائمه(ع)، امام رضا(ع) به عنوان امام رئوف و مهربان شناخته شده است. برای نمونه، در یکی از نامه‌های ایشان به فرزندشان، امام جواد(ع)، توصیه کرده‌اند که همواره از مسیرهای عمومی عبور کنند و در هنگام خروج از منزل، پولی برای کمک به نیازمندان همراه داشته باشند تا بتوانند در هر لحظه به کسانی که نیازمند کمک هستند، یاری رسانند.

حجت‌الاسلام شریعتی‌تبار در ادامه سخنان خود به اهمیت ترویج مهربانی در جامعه امروز پرداخت و گفت: ما انسان‌ها به لحاظ انسانیت، دین و ملیت با یکدیگر مشترک هستیم. ترویج مهربانی و محبت در جامعه نه تنها به حل مشکلات اجتماعی و اخلاقی کمک می‌کند، بلکه به تقویت ارتباطات انسانی و کاهش ظلم و نابرابری نیز منجر می‌شود.

وی تاکید کرد: اگر مهربانی و محبت در جامعه نهادینه شود، بسیاری از مشکلات و ناملایماتی که امروز با آن‌ها مواجه هستیم، کاهش خواهد یافت. به عنوان مثال، اگر مهربانی به عنوان یک اصل در جامعه رعایت شود، ظلم ریشه‌کن می‌شود و تجاوز به حقوق دیگران کاهش می‌یابد. مردم در این صورت در گرفتاری‌ها و شادی‌ها با یکدیگر همکاری و همدلی خواهند داشت و این خود باعث کاهش تنش‌ها و ایجاد یک جامعه سالم‌تر و پایدارتر خواهد شد.

مدرس حوزه و دانشگاه در ادامه راهکارهایی برای افزایش سطح مهربانی در جامعه ارائه و اظهار کرد: یکی از مهم‌ترین راهکارها، افزایش سطح آگاهی و آموزش عمومی در زمینه مهربانی است. این آموزش‌ها باید از خانواده‌ها شروع شود، چراکه خانواده اولین و مهم‌ترین نهاد اجتماعی است. اگر اعضای خانواده نسبت به یکدیگر مهربان باشند، این فرهنگ به دیگربخش‌های جامعه نیز منتقل خواهد شد.

وی اضافه کرد: علاوه بر خانواده، نهادهای آموزشی نیز نقش مهمی در ترویج فرهنگ مهربانی دارند. در کودکستان‌ها، مدارس و سایر فضاهای آموزشی، باید مهربانی به عنوان یک اصل مورد تاکید قرار گیرد. همچنین مسئولان و مدیران جامعه نیز با الگوقراردادن مهربانی در رفتار خود، می‌توانند به گسترش این فرهنگ در جامعه کمک کنند.

در ادامه حتما بخوانید هیچ الا خودت

در پایان، حجت‌الاسلام شریعتی‌تبار تاکید کرد: مسئولان و مدیران خردوکلان جامعه باید با پرکردن قلب خود از محبت و مهرورزی نسبت به مردم، نقش مهمی در فرهنگ‌سازی این ویژگی ارزشمند ایفا کنند. اگر این رویکرد در جامعه نهادینه شود، بسیاری از مشکلات اجتماعی حل خواهد شد و جامعه به سوی پیشرفت و تعالی حرکت خواهد کرد.