آیا ازدواج اجباری مورد تأیید شرع و دین اسلام است؟

سید محمد مهدی حائری زاده، سخنران و کارشناس مذهبی، گفت: ازدواج در اسلام باید به اراده و خواست طرفین باشد. این موضوع یک قاعده فقهی است. اغلب فقها ازدواج‌های اجباری را که به زور و قهری باشد، شرعی نمی‌دانند و برای این عمل پیامد‌های خطرناکی را متذکر می‌شوند. اگر انسان در حالی که به بلوغ فکری نرسیده و تجربه لازم برای ایجاد زندگی مشترک را پیدا نکرده است و بدون ایجاد ارتباط عاطفی و فقط به دلیل قوه قهریه تن به ازدواج دهد، بسیار خطرناک است.

وی با اشاره به اینکه باید نگاهمان را به ازدواج تغییر دهیم، گفت: چرا از مسیر اجبار به مسئله ازدواج وارد شویم؟! خانواده‌ها می‌توانند ازدواج آسان را ترویج و به آن سرعت دهند. روایات متعددی داریم که اگر دین فردی را پسندیدید، به او دختر بدهید. خدا هم در این مسیر وعده داده که زندگی و معاش دختر و پسر را تأمین می کند. پس به جای اینکه برای تشکیل زندگی مشترک در مسیر اجبار حرکت کنیم، خانواده‌ها و حکومت موظف هستند زمینه و بستر لازم را برای تسهیل و تسریع ازدواج فراهم کنند.

حجت الاسلام حائری زاده افزود: جوانی که به تدبیر و بلوغ عقلی نرسیده، تشکیل زندگی برایش مشکل است. خانواده‌ها و حکومت باید در اینجا وارد عمل شوند و با ایجاد تساهل در زندگی جوانان اعم از آسان گیری ازدواج، تهیه مسکن و شغل گرایش در جوانان برای ازدواج را ایجاد کنند.

وی افزود: اینکه در یکی از بند‌های طرح «ازدواج اجباری» گفته شده مبلغی از پول فردی که حاضر به ازدواج نیست، گرفته شود و به فقرا داده شود، با روایت «الناس مسلطّون علی اموالهم» مغایر است. یا اینکه گفته شود شغل دولتی به فردی که ازدواج نکند، داده نشود، غلط است؛ زیرا این فرد کار خلاف شرعی انجام نداده بلکه شاید با ازدواج نکردن فقط مرتکب مکروه شده باشد. در نتیجه این نوع بند‌ها و شروط نه شرعی است و نه عقلی و قانونی. هدف این طرح خوب ولی مسیر آن نادرست است.

حجت الاسلام حائری زاده در پایان مطرح کرد: با برخی پیشنهادها، طرح‌ها و پخش مطالبی در فضای مجازی کاری نکنیم که تشکیک در دین پیش بیاید.  باید کار فرهنگی درست صورت گیرد، برکات ازدواج برای دختر و پسر مشخص شود و خانواده‌ها و حکومت هم در تسریع ازدواج همکاری کنند

سید مجتبی حورایی مشاور و کارشناس تربیتی هم، درباره بُعد روان‌شناختی ازدواج اجباری ، گفت: کسانی که این طرح و پیشنهاد را مطرح کرده‌اند، قطعاً دغدغه ازدواج جوانان را داشته اند. به هر حال سن ازدواج بالا رفته و نرخ ازدواج پایین آمده است اما با چنین طرح و روشی مقوله ازدواج را به صورت یک موضوع ماشینی و منطقی نگاه می‌کنیم. درست است که ازدواج باید عاقلانه باشد، ولی در عین حال یک جریان عاطفی و احساسی است؛ یعنی باید فرد به یک نیاز عاطفی درونی برسد و به فردی کشش و تمایل پیدا کند که در نهایت منجر به ازدواجش شود.

وی افزود: متاسفانه امروز شاهد هستیم که در خیلی از ازدواج‌هایی که با جریان عاطفی شکل می‌گیرد، پس از مدتی علاقه‌ها فروکش می‌کند و زندگی زوجین پایداری لازم را ندارد. حال تصور کنید ازدواج صرفاً به خاطر این باشد که محرومیت‌های قانونی شامل فرد نشود؛ دیگر معلوم است که اصل ازدواج برای خودِ این فرد لازم نشده و به اکراه به این موضوع تن داده است. این امر در نهایت باعث تشدید آمار طلاق می‌شود که پیامد‌های ناگواری را برای جامعه ما دارد.

حورایی گفت: محدودیت‌هایی که در این طرح پیشنهادی مطرح شده است، باعث ایجاد نگاه منفی به مقوله ازدواج می‌شود. از همه مهم‌تر باید یقین کنیم که در چنین حالتی و با ازدواج اجباری، میزان طلاق بالا خواهد رفت؛ برخی ازدواج‌ها که با علاقه صورت می‌گیرد، پس از مدتی به طلاق می‌انجامد، چه رسد به ازدواج‌های اجباری.

وی در پایان گفت: باید با ایجاد میل و علاقه به سمت ازدواج حرکت کرد. اینکه ما پاداشی برای ازدواج جوانان در نظر بگیریم، بسیار خوب است؛ زیرا خداوند هم پاداش‌هایی در نظر گرفته و می‌فرماید «با ازدواجتان از فضلم شما را بی نیاز می‌کنم». خداوند پاداش می‌دهد و نفرموده اگر ازدواج نکنید، شما را محکوم می‌کنم؛ زیرا تنبیه ذهنیت جامعه را خراب می‌کند. در نتیجه عزیزانی که دغدغه ازدواج جوانان را دارند، بیشتر فکر و خلاقیت خود را برای تسریع و تسهیل ازدواج به کار ببرند. مثلاً از لحاظ اقتصادی، اشتغال و تهیه جهیزیه به جوانان کمک کنند.

حجت‌الاسلام احمد بصیری مشاور و کارشناس مذهبی هم در مورد طرح ازدواج اجباری، گفت: مفادی که در طرح ازدواج اجباری مطرح شده قابل استناد نیست؛ ازدواج در اسلام یک امر مستحب موکد است و ما نمی‌توانیم هیچ اجباری از لحاظ شرعی در این قضیه داشته باشیم. دین به ما این اجازه را نداده است. در نتیجه از لحاظ عرف، عقل و شرع ما نمی‌توانیم اجباری برای ازدواج داشته باشیم و این طرح از پایه و اساس مردود است.

منبع: باشگاه خبرنگاران