قدیمها ارزش داشت که لقمهها شناسنامه داشته باشد. خیلی ارزش داشت که لقمه، هم حلال به دست آید و هم حلال صرف شود. به همین خاطر بود که افراد سرشان را بالا میگرفتند و میگفتند ما سر سفره پدر بزرگ شدهایم. یعنی نطفه لقمهها هم مثل خود افراد مشخص بود. همین هم افراد را صاحب حرمتی میکرد که خود به حسن رفتار حریمبانیاش میکردند.
چند روز پیش از کسی شنیدم، سر سفره پدر بزرگ شدهایم که مو را از ماست میکشید. گفتم، قابل احترام است این حساب و حسابرسی. محترم است پدری که مو را از ماست میکشید. این خیلی خوب است، اما باید توجه داشت که امروزه، لقمه فقط آن نیست که میپیچیم و در دهان میگذاریم. فقط از جنس کباب لقمه نیست. در نگاه کاملتر میتوان گفت لقمه جنبههای متعدد دارد.
لقمـــــــه میتواند لقمه زبان باشد، میتواند لقمه زبانِ بدن باشد. همین body language که این روزها از آن فراوان حرف زده میشود. از قضا گرفتاریِ این لقمهها فراوان در فراوانتر هم هست. بیحسابش را مکتوب هم میکنیم. حرامش را پُست میگذاریم. حواسمان نیست لقمه حرام میتواند سوءظن باشد که نگاه ما را نسبت به دیگران تحتتأثیر خویی شیطانی تغییر میدهد. لقمه حرام میتواند در نگاه بستهبندی شود و از چشم چنان بجوشد که چشمههای جان را بخشکاند.
این که سر سفره لقمهها پاک باشد بسیار مهم است، اما مهمتر این است که حواسمان به همه چیز رفتار و گفتار و حتی اشارتهایمان هم باشد. لقمه حرام دیدگان هم تنها به چرای چشم در مزرعه نامحرم خلاصه نمیشود، کنایههای چشم و ابرو که به تحقیر افراد و تخفیفِ گفتههایشان میانجامد هم همین حکم را دارد. این لقمهها اگر مراقبت نشود به لقمه روح تبدیل میشود. از لقمههای آتش و پارههای اخگر هم غیرِ آتش نمیزاید و جز جهنم نمیآفریند.
ما به یک سیستم محاسباتی تمامساحتی نیاز داریم. چیزی مثلِ «FATF» که با رصد دقیق راه را بر نابایستگیها ببندد. منتهی نه «FATF» غربیها که با استانداردهای آنها تنظیم شده است و گاه جای حق و باطل را عوض میکند. یک سامانه محاسبهگر دقیق که حساب پیچش مو را هم داشته باشد. یک نرمافزارِ کلمات و کنایات و رفتار که در جای خود، هم یک ضرورت ایمانی و اخلاقی است. باید مشخص شود کلام از کجا آمده و چه شناسنامهای دارد.
پشت کنایهها چه هدفی خوابیده است که چشم و ابرو را بیدار میکند. باید معلوم باشد کلمات و حتی کنایات کجا ادا میشود. برجانشینی کلمات و بهنگامی اشارت، یک نیاز اصلاحی است برای آدمها. بهویژه در دنیایی که پلتفرمها و نرمافزارها آن را مدیریت میکنند. اکسپلور، سلیقهها را جهت میدهد. ما به مراقبتی تمامساحتی نیاز داریم.