هنر و اسطوره در "سِتَمبَکِ دیو" | نمایشگاهی از روایت‌های ایرانی به شکلی نوین در نگارخانه آسمان
نمایشگاه "سِتَمبَکِ دیو"، مجموعه‌ای از آثار خاص و منحصر‌به‌فرد بابک توانایی، هنرمندی که هنر و اسطوره را در بستری نوین و خلاقانه به تصویر کشیده است، در نگارخانه آسمان مشهد آغاز به کار کرده است.
به گزارش شهرآرانیوز، این نمایشگاه که تا روز سه‌شنبه ادامه دارد، فرصتی برای علاقه‌مندان به هنر‌های تجسمی فراهم آورده تا با مفاهیمی برگرفته از اساطیر ایران و روایات کهن در قالبی نوآورانه و جذاب آشنا شوند.
فضای نمایشگاه همچون یک گعده فرهنگی بود؛ زیر هر تابلو گروه‌هایی از علاقه‌مندان و مخاطبان جمع شده بودند و درباره مفاهیم عمیق و نماد‌های موجود در آثار صحبت می‌کردند. گفت‌و‌گو‌ها درباره دیو‌ها و تأثیر اسطوره در هنر معاصر با نگاهی تازه، بسیاری از حضار را تحت تأثیر قرار داد. خود بابک توانایی، با صمیمیت و خوش‌رویی، توضیحات کاملی درباره هر اثر ارائه می‌داد و به سوالات علاقه‌مندان پاسخ می‌داد، گویی هر تابلو داستانی شنیدنی داشت که روایتش از زبان خالق اثر شنیدنی‌تر بود.
آثار این هنرمند که با تکنیک‌های متنوع و تلفیقی از روان‌نویس، قلم نوری و ورق زینک خلق شده‌اند، نه تنها از لحاظ بصری چشم‌نواز هستند، بلکه با ایجاد لایه‌هایی از روایت‌های ذهنی، مخاطب را به سفری در میان اساطیر، تخیل و بازتاب‌های شخصی دعوت می‌کنند. ویژگی‌های بصری آثار، همچون شفافیت فلز و انعکاس چهره مخاطب در آن، حالتی تعاملی به نمایشگاه بخشیده بود و تجربه‌ای متفاوت و تأثیرگذار برای بازدیدکنندگان رقم زد.
"سِتَمبَکِ دیو" تنها یک نمایشگاه نیست؛ بلکه فرصتی است برای تأمل در فرهنگ، تاریخ و هنر، و گفت‌وگویی صمیمی میان مخاطب و هنرمند. تجربه‌ای که نشان می‌دهد چگونه می‌توان از دل اساطیر، مفاهیمی نو برای هنر معاصر خلق کرد.
اکنون گفت‌وگوی ما با بابک توانایی، خالق آثار نمایشگاه "سِتَمبَکِ دیو"، و برخی از اساتید و هنرمندانی که در این نمایشگاه حضور داشتند، پیش روی شماست. در این گفت‌و‌گو از نگاه‌ها و نظرات آنها درباره آثار و فضای نمایشگاه پرسیده‌ایم.
بابک توانایی، هنرمند خالق آثار نمایشگاه "سِتَمبَکِ دیو"، در ابتدا درباره ارتباط میان تصویرسازی و صنایع دستی می‌گوید: کارشناسی ارشد رشته تصویرسازی از دانشگاه هنر دارم و در دوره لیسانس در رشته صنایع دستی تحصیل کردم. ارتباط میان این دو رشته برای من همیشه الهام‌بخش بوده است، چرا که باعث شده بیشتر به فرهنگ بومی و سرزمینی که در آن زندگی می‌کنم توجه کنم. رشته صنایع دستی به من نگاهی عمیق به سنت‌ها و میراث فرهنگی داد و در ادامه، تحصیلاتم در دانشگاه هنر این نگاه را به سطحی خلاقانه‌تر و هنری‌تر ارتقا داد.
او درباره عنوان نمایشگاه "سِتَمبَکِ دیو" توضیح می‌دهد: این عنوان از ریشه کلمه "ستنبه" گرفته شده است. این واژه در فارسی باستان و متون کهنی مانند شاهنامه فردوسی، کلیله‌ودمنه و کشف‌الاسرار بسیار استفاده شده و حتی در اشعار ملک‌الشعرای بهار هم دیده می‌شود. واژه "ستمبک" در آثار من به معنای کابوس‌هایی است که حتی دیو‌ها از دیدن آنها می‌ترسند، و این مفهوم مرا به تحقیق درباره اساطیر ایران و فرهنگ دیوشناسی، به‌ویژه در ارتباط با اسطوره‌های زروانی، سوق داد. این کلمه برای من جذابیت خاصی دارد، چرا که می‌توانم از طریق آن به لایه‌های فرهنگی و اسطوره‌ای این سرزمین بپردازم.
هنرمند خالق آثار نمایشگاه "سِتَمبَکِ دیو"، درباره نگاه مفهومی خود به اساطیر و تاثیر آن بر آثارش ادامه می‌دهد: آثار من جنبه‌های بستری و هنری دارند و بر پایه اساطیر ایرانی و مفاهیم مرتبط با آن طراحی شده‌اند. البته این آثار به نظر من ترسناک یا شوک‌آور نیستند؛ بلکه ویژگی‌هایی ملموس دارند که در آنها نوعی طنز یا بازی دیده می‌شود. این ویژگی‌ها از تجربیات خیمه‌شب‌بازی‌های ایرانی الهام گرفته شده‌اند. در این نمایشگاه، من به جای نمایش صرف مفاهیم اساطیری، تلاش کرده‌ام به نوعی دیالوگ میان اسطوره و مخاطب بپردازم. مخاطب در اینجا نه فقط تماشاگر، بلکه بخشی از اثر است و با نگاه و تعاملش آن را تکمیل می‌کند.
توانایی درباره تکنیک‌های هنری مورد استفاده در آثارش بیان می‌کند: من از روان‌نویس، قلم نوری و تکنیک‌های مختلف برای خلق آثار استفاده می‌کنم. آثارم غالباً در وضعیت‌های دیجیتال قرار می‌گیرند و بسیاری اوقات بر روی ورق زینک اجرا می‌شوند. زینک به دلیل خاصیت بازتولید مکانیکی و انعکاسی‌اش، برای من جذاب است. وقتی مخاطب با این آثار روبه‌رو می‌شود، گاه تصویر خودش را در اثر می‌بیند و این تعامل میان اثر و بیننده برای من بسیار ارزشمند است. از طرفی، تکنیک‌ها در آثار من کاملاً پویا هستند؛ من به جای محدود شدن به یک روش خاص، از ترکیب تکنیک‌های مختلف برای خلق اثری منحصر‌به‌فرد بهره می‌برم. این شیوه به من اجازه می‌دهد که فضای خالی ذهنم را با جست‌و‌جو و آزمایش پر کنم.
او درباره تاثیر قصه‌ها و روایت‌های ایرانی در آثارش توضیح می‌دهد: از کودکی به قصه‌ها و روایت‌هایی که مادرم و پدربزرگم برایم تعریف می‌کردند علاقه‌مند بودم. این قصه‌ها مرا به دنیایی پر از شگفتی و تخیل بردند و بعد‌ها در جوانی، علاقه‌ام به مطالعه اساطیر ایرانی و روایت‌های تاریخی عمیق‌تر شد. این علاقه به مطالعه آثار ادبی و اسطوره‌ای، به ویژه عجایب‌نویسی و روایت‌های کلاژگونه، در شکل‌دهی به دیدگاه هنری‌ام تاثیر زیادی گذاشت. آثار من بازتابی از این روایت‌ها هستند؛ اما نه به صورت خطی یا منسجم، بلکه به شکلی آزاد و خلاقانه.
هنرمند خالق آثار نمایشگاه "سِتَمبَکِ دیو"، تاکید می‌کند: یکی از جذاب‌ترین بخش‌های کار برای من، ایجاد کیفیت‌های متنوع بصری است. به عنوان مثال، شفافیت فلز در آثارم و انعکاسی که مخاطب در آن می‌بیند، باعث می‌شود تجربه‌ای منحصر‌به‌فرد شکل بگیرد. این تجربه مخاطب را وادار می‌کند که خود را بخشی از اثر ببیند و با آن ارتباط برقرار کند.
توانایی در پایان، ادامه می‌دهد: امیدوارم بتوانم در آینده نزدیک، پروژه‌های دکولاژی تعاملی را در فضا‌های شهری اجرا کنم. این آرزویی است که به نظرم به راحتی می‌تواند محقق شود. ایجاد چنین تعاملی نه تنها هنری است، بلکه می‌تواند در زندگی روزمره مردم تاثیری الهام‌بخش بگذارد.
سِتَمبَکِ دیو، ترکیبی از سنت و نوآوری
مسعود رستگار، دکترای فلسفه هنر در مورد تأثیر این آثار بر هنر معاصر ایران بیان می‌کند: بابک توانایی با نمایشگاه‌های خود نقشی مهم در گسترش و بازتعریف هنر معاصر ایران ایفا کرده است. آثار او نه‌تنها به بازنگری در مفاهیم سنتی پرداخته‌اند، بلکه با ادغام مدرنیته، به‌ویژه در زمینه تصویرسازی، نگاه جدیدی به هنر معاصر ایران ارائه کرده‌اند.
او می‌گوید: نمایشگاه‌های چنین هنرمندانی، علاوه بر اینکه برای مخاطبان عام قابل فهم هستند، فرصت‌های بی‌نظیری برای تعامل میان هنرمندان، دانشجویان و مخاطبان ایجاد می‌کنند. این تعاملات در نهایت به غنای فرهنگی و هنری جامعه کمک خواهد کرد.
این استاد دانشگاه همچنین بر اهمیت شناخت و درک این نوع آثار برای نسل جدید تأکید کرده و توضیح می‌دهد: ما در عصر دیجیتال زندگی می‌کنیم و هنری که توانایی ارتباط برقرار کردن با مخاطب در این فضا را داشته باشد، قطعاً تأثیرگذارتر و ماندگارتر خواهد بود.
رستگار ادامه می‌دهد: آثار توانایی به‌طور شگفت‌انگیزی با ترکیب عناصر سنتی و نوآورانه‌ای که به کار گرفته، توانسته است مفاهیم عمیق و پیچیده‌ای را به زبانی ساده و قابل درک برای عموم مردم منتقل کند. این نمایشگاه تجربه‌ای متفاوت از هنر معاصر ایران را برای من به ارمغان آورده است.
رابطه هنرمندان و جامعه هنری؛ فرصتی برای تعامل بیشتر
فاطمه رسا، مدرس دانشگاه الزهرا درباره نمایشگاه "سِتَمبَکِ دیو" تاکید می‌کند: این نمایشگاه خیلی خوب بود. ترکیب‌بندی‌ها و کاراکتر‌هایی که خلق شده بود، برای من جذاب بود. به‌ویژه استفاده هنرمند از رنگ‌ها و خطوطی که به‌طور معاصرتر و به‌روزتری به کار برده، نگاه جدیدی را در آثارش ایجاد کرده است.
او همچنین ادامه می‌دهد: این نوع آثار می‌تواند برای مخاطبانی که از این نمایشگاه دیدن می‌کنند نیز جذاب و تاثیرگذار باشد، زیرا توانسته است هم سنت‌ها را در خود بگنجاند و هم در عین حال نگاه تازه‌ای به هنر معاصر ایران ارائه دهد.
این مدرس دانشگاه در ادامه درباره اهمیت برگزاری چنین نمایشگاه‌هایی در مشهد می‌گوید: مدتی است که در مشهد، گالری‌ها و نمایشگاه‌های مختلف هنری فعال شده‌اند و این اتفاق مثبتی است. این نوع رویداد‌ها ارتباطی بین دانشجویان، جامعه هنری و مردم عام برقرار می‌کنند و فضای جدیدی را برای تبادل اندیشه و هنر ایجاد می‌کنند.
کشف فرم‌ها و دغدغه‌های طراحی
علی ناهیدی، طراح پوستر نمایشگاه "سِتَمبَکِ دیو" درباره تجربه همکاری با بابک توانایی می‌گوید: استاد توانایی قلمی خاص در زمینه فرم مدرنیته دارند که برای من جذاب بود و درگیر کشف و تحقیق فرم‌ها شدم.
او در ادامه درباره انگیزه و دغدغه‌های خود در طراحی این پوستر بیان می‌کند: انگیزه اصلی من در این کار، نگاه انتزاعی به مسئله خط بود. هدف این بود که خوانایی که معمولاً در طراحی خط وجود دارد را از آن بگیریم و بررسی کنیم که اگر این کارکرد و کاربرد را جدا کنیم، به تنهایی چگونه نمایان می‌شود.
طراح پوستر سِتَمبَکِ دیو همچنین به فرآیند آزمایشی طراحی اشاره می‌کند: تکنیک‌های مختلفی امتحان شد تا بهترین نتیجه حاصل شود، اما چیزی که مرا در این مسیر راهنمایی می‌کرد، ایجاد یک زبان مشترک بین آثار استاد توانایی و طراحی پوستر بود. ما به دنبال شبکه‌ای از فرم‌ها بودیم که با آثار استاد هم‌خوانی داشته باشد.
ناهیدی در پایان می‌گوید: در طول روند طراحی، در اتود‌ها به این نتیجه رسیدیم که باید سبکی و سنگینی طرح‌ها را به‌طور دقیق برای چشم مخاطب بسنجیم. در نهایت به طرحی رسیدیم که نه تنها با زبان هنری استاد توانایی هماهنگ باشد، بلکه برای مخاطب نیز جذاب و قابل فهم باشد.
ساختار انتزاعی و تطبیق فرم‌ها با مفهوم نمایشگاه
فرناز لشگری، طراح پوستر نمایشگاه "سِتَمبَکِ دیو"، از فرآیند طراحی این اثر و همکاری با علی ناهیدی، می‌گوید: در این طراحی، نکات اصلی ابتدا توسط استاد توانایی مطرح شد و ما سعی کردیم تا از آنچه که مخاطب در پیرامونش می‌بیند و می‌شناسد، یک انتزاعی آشنا و در عین حال متفاوت بسازیم.
طراح پوستر نمایشگاه "سِتَمبَکِ دیو" ادامه می‌دهد: برای طراحی این پوستر، ابتدا دستی نوشتیم و سپس تغییرات زیادی در آن اعمال کردیم. تمام فرم‌هایی که در پوستر می‌بینید، برگرفته از کلمه 'ستمبک' است. این فرم‌ها آشفتگی و پیچیدگی‌ای را که مفهوم نمایشگاه انتقال می‌دهد، به خوبی نشان می‌دهند.
او همچنین به مراحل اجرایی طراحی اشاره کرده و می‌گوید: ابتدا برنامه‌ریزی دقیقی انجام دادیم و پس از آن شروع به کار کردیم. آقای ناهیدی پوستر را با فرم‌های شخصی خود نوشت و سپس من با تغییراتی که اعمال کردم، به آن حجم دادم. بعد این طرح را به سیستم آوردیم و با همکاری تیم، فضا‌های انتزاعی که در ذهن داشتیم را ایجاد کردیم.
لشگری در پایان اضافه می‌کند: این فرآیند کاملاً تعاملی بود. من بخشی از کار را انجام می‌دادم و آقای ناهیدی بخشی دیگر. در نهایت، این همکاری باعث شد که نتیجه نهایی به بهترین شکل ممکن خلق شود.
نمایشگاه "سِتَمبَکِ دیو" که در آن آثار بابک توانایی به نمایش درآمده، تا روز سه‌شنبه ۲۵ دی ۱۴۰۳ از ساعت ۱۸ تا ۲۱ در نگارخانه آسمان ادامه خواهد داشت و فرصتی مناسب برای علاقه‌مندان به هنر تجسمی فراهم می‌آورد تا با آثار این هنرمند آشنا شوند.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
