چگونه هیئات مذهبی به قلب تپنده کنشگری اجتماعی تبدیل می‌شوند؟
رئیس سازمان هیئت و تشکل‌های دینی گفت: یکی از اقدامات بسیار خوبی که در این مدت انجام شده، تأسیس اندیشکده هیئت است، این اندیشکده به عنوان یک زیرساخت فکری و محتوایی، پشتوانه علمی جریان هیئات محسوب می‌شود.
به گزارش شهرآرانیوز، رسانه‌های رسمی تنها یکی از ابزار‌های انتقال پیام در جامعه‌اند، اما تاریخ نشان داده که فرهنگ و باور‌های مردم بیش از هر چیز، در بستر اجتماعات مردمی، هیئات و تشکل‌های دینی شکل می‌گیرند. هیأت، نه فقط محفلی برای عزاداری که سنگری برای آگاهی‌بخشی، جهاد تبیین و حتی ایستادگی در برابر جریان‌های تحریف و انحراف بوده است. سازمان هیأت و تشکل‌های دینی، به عنوان یکی از مهم‌ترین نهاد‌های متولی این عرصه، رسالتی خطیر بر عهده دارد؛ توسعه و تعمیق مفهوم هیأت به عنوان یک نهاد اجتماعی و افزایش اثرگذاری آن در ابعاد فرهنگی، اجتماعی و حتی سیاسی جامعه.
حجت‌الاسلام مجید باباخانی، رئیس سازمان هیأت و تشکل‌های دینی در خصوص اقدامات هیئات مذهبی در ابتدای سخنان خود با اشاره به دو رسالت اصلی سازمان هیأت و تشکل‌های دینی می‌گوید: «فعالیت ما بر دو محور کلی استوار است؛ اول، توسعه هیأت به عنوان یک نهاد اجتماعی و دوم، سوق دادن هیأت‌های مناسکی به سمت هیأت‌های احیای امر، همان‌گونه که در روایات بر آن تأکید شده است.»
وی در ادامه، از برنامه‌هایی که برای تحقق این اهداف در سال ۱۴۰۳ اجرا شده، سخن می‌گوید و از "هوای نو" به عنوان یکی از مهم‌ترین اقدامات یاد می‌کند: «محور‌های هوای نو، جشنواره‌ای است که در آن برگزیدگان سال هیأت و تشکل‌های دینی جمهوری اسلامی در سطح داخلی و بین‌المللی معرفی می‌شوند. امسال این جشنواره در ۳۱ رشته، با بیش از ۱۰ هزار اقدام داوری‌شده، برگزار شد و پرچمداران هر رشته معرفی شدند.»
جهاد تبیین؛ راهبرد محوری هیئات در سال ۱۴۰۳
رئیس سازمان هیأت و تشکل‌های دینی، مهم‌ترین رسالت هیئات را "جهاد تبیین" می‌داند و بر ضرورت حرکت هیئات به سمت کانون‌های تبیینی تأکید می‌کند: «هیئات باید در کنار عزاداری، به بستری برای آگاهی‌بخشی و مقابله با تحریف‌های تاریخی و اجتماعی تبدیل شوند. امسال محور محتوایی جریان "هوای نو"، همین مسئله جهاد تبیین بود. حتی تلاش کردیم که نوحه‌ها نیز در این مسیر حرکت کنند، چرا که نوحه تأثیر بسیار زیادی در ایجاد کنش اجتماعی دارد.»
وی از راه‌اندازی ۱۲ کانون نوحه در سراسر کشور و برگزاری نخستین کنگره ملی نوحه به عنوان گام‌هایی در این مسیر یاد می‌کند و می‌افزاید: «کنگره نوحه از امسال آغاز شده و ان‌شاءالله بعد از ماه مبارک رمضان به مرحله اختتامیه خواهد رسید.»
هیأت‌های بانوان؛ شبکه‌ای برای نقش‌آفرینی اجتماعی
یکی از تحولات مهم در سال ۱۴۰۳، سازماندهی مداحان و هیئات بانوان بوده است. حجت‌الاسلام باباخانی در این خصوص می‌گوید: «بیش از ۶۰۰۰ مداح بانوی اثرگذار و بیش از ۴۰۰۰ هیأت بانوان را در قالب یک شبکه پویا سازماندهی کردیم. این مجموعه در ۳۵۰ شهرستان کشور فعال است و یکی از بازوان اصلی جهاد تبیین محسوب می‌شود.»
وی همچنین از اقدام ابتکاری بانوان بوشهری در "ایران همدلی طلایی" نام می‌برد: «این بانوان پیش‌قدم شدند و در همان روز‌های ابتدایی که رهبر انقلاب بر کمک به جبهه مقاومت تأکید کردند، با جمع‌آوری طلا‌های خود، جریان بزرگی از حمایت مردمی را شکل دادند.»
هیأت‌های نوجوانان؛ آینده‌سازان کشور
از دیگر اقدامات قابل‌توجه در سال جاری، برنامه‌ریزی ویژه برای هیئات نوجوانان بود که تحت عنوان "مهنا" اجرا شد. باباخانی می‌گوید: «۱۵۰ هیأت نوجوانان را در یک دوره توانمندسازی در مشهد مقدس گرد هم آوردیم و برای تولید محتوا و راهبری آنها، سامانه "یار نخل" را تأسیس کردیم.»
زیرساخت‌های جدید؛ از پایش اطلاعات تا انتخابات مجمع تبلیغی
سازمان هیأت و تشکل‌های دینی، امسال اقدامات گسترده‌ای در حوزه زیرساختی نیز انجام داده است. یکی از این اقدامات، راه‌اندازی سامانه "سمپاد" بود که به گفته رئیس سازمان به عنوان یک سامانه پایش اطلاعات تشکل‌های دینی، نقش مهمی در شبکه‌سازی، توانمندسازی و هدایت هیئات ایفا می‌کند.
وی همچنین به برگزاری انتخابات مجمع کانون فنی تبلیغی اشاره کرده و می‌گوید: «پیش از این انتخابات، کانون‌های تبلیغی مورد پایش و راستی‌آزمایی قرار گرفتند و در نهایت، با مشارکت ۶۵ درصدی اعضا، انتخابات برگزار شد. هم‌اکنون مراحل نهایی آن در حال انجام است.»
حمایت از مداحان و صیانت از ستایشگری
در حوزه ستایشگری نیز اقدامات مهمی انجام شده است. باباخانی از ساماندهی مراکز آموزش مداحی و برگزاری جلسات "تکیه دولت" برای روشنگری در میان مداحان خبر داده و می‌گوید: «یکی از مهم‌ترین برنامه‌ها، ایجاد کمیته صیانت از ستایشگری بود که هم از مداحان حمایت کند و هم جلوی تخلفات را بگیرد. این کمیته با همکاری دادستانی کل کشور و نهاد‌های امنیتی آغاز به کار کرده است.»
وی همچنین از اهمیت ویژه دیدار سالانه مداحان با رهبر انقلاب سخن گفته و تأکید می‌کند: «این دیدار، یکی از مهم‌ترین و منضبط‌ترین جلسات سالانه رهبری است که ۴۰ سال متوالی برگزار شده و هرگز متوقف نشده است.»
اندیشکده هیأت؛ پشتوانه علمی جریان هیأت
او در ادامه به اقداماتی که برای تقویت بنیان‌های فکری و علمی هیئات صورت گرفته اشاره می‌کند: «یکی از اقدامات بسیار خوبی که در این مدت انجام شده، تأسیس "اندیشکده هیأت" است. این اندیشکده به عنوان یک زیرساخت فکری و محتوایی، پشتوانه علمی جریان هیئات محسوب می‌شود. بیش از ۱۱ گروه علمی و حدود ۱۲۰ استاد حوزه و دانشگاه، در این مجموعه مشغول به کار هستند و به تولید محتوا برای هیئات می‌پردازند. این کار، عقبه‌ای محکم برای سازمان هیئات ایجاد کرده است.»
او درباره فعالیت‌های علمی این اندیشکده اضافه می‌کند: «سال گذشته یک همایش علمی جدی در این حوزه برگزار شد و امسال نیز در اوایل اسفند، دومین همایش علمی برگزار خواهد شد. تاکنون ۱۸۰ چکیده مقاله به دبیرخانه همایش رسیده که ۹۰ مقاله پژوهشی از آنها مورد پذیرش قرار گرفته است. در این همایش که ۹ اسفند برگزار می‌شود، از مقالات برگزیده تقدیر خواهد شد و نتایج این پژوهش‌ها در اختیار جامعه هیأتی و علمی کشور قرار خواهد گرفت.»
باباخانی تأکید می‌کند: «اگرچه هیئات هنوز تا نقطه مطلوب مورد نظر مقام معظم رهبری فاصله دارند، اما ظرفیت عظیم آنها نشان داده که در سخت‌ترین شرایط می‌توانند گره‌گشا باشند. با تقویت بنیان‌های فکری، محتوایی و رسانه‌ای، می‌توان گام‌های مؤثرتری در جهت تبلیغ اسلام ناب و افزایش نقش‌آفرینی اجتماعی هیئات برداشت.»
هیأت و مقاومت؛ از سوریه تا لبنان
باباخانی به نقش هیئات در حمایت از جبهه مقاومت اشاره کرده و می‌گوید: «امسال، یکی از محور‌های اصلی ما در سازمان، پرداختن به مفهوم مقاومت از منظر جهاد تبیین و جهاد اصغر بود. از اعزام مداحان و هیأتی‌ها به سوریه و لبنان گرفته تا راه‌اندازی پویش "ایران همدل به توان هیأت"، تلاش کردیم هیأت را به عنوان یک پایگاه حمایت از مقاومت تثبیت کنیم.»
او در ادامه به اقدامات شاخص در این زمینه اشاره کرده و از یک ابتکار ویژه یاد می‌کند: «در این حوزه می‌توان به کار بسیار ارزشمند شورای بانوان بوشهر اشاره کرد که پیش‌قدم ایران همدلی طلایی شدند. یعنی جمع‌آوری زیورآلات و طلا‌های مردم، خصوصاً بانوان، برای کمک به مقاومت. از روز‌های ابتدایی که رهبر انقلاب دستور دادند، اولین گروهی که این کار را آغاز و رسانه‌ای کرد، مجموعه شورای هیأت‌مداران بانوان بوشهر بود که این اتفاق بزرگ را رقم زد.»
هیئات در مسیر تبیین؛ از چله خدمت تا نمایشگاه‌های مقاومت
حجت‌الاسلام باباخانی درباره نقش هیئات در تبیین رویداد‌های مهم سال ۱۴۰۳ می‌گوید: «با شهادت آقای رئیسی، تلاش کردیم "چله خدمت" را در سراسر کشور به جریان بیندازیم تا هیئات در راستای ادامه مسیر ایشان فعالیت کنند. اما این تنها آغاز ماجرا بود؛ زمانی که طوفان الاقصی به شهادت اسماعیل هنیه رسید، موضوع مقاومت را به شکل جدی‌تری دنبال کردیم.»
او درباره اقدامات هیئات در حوزه جهاد تبیین می‌افزاید: «برای این منظور، موکب‌های مردمی را جهت تبیین مسائل مقاومت راه‌اندازی کردیم. تولیدات محتوایی گسترده‌ای انجام شد، از جمله کتابچه‌هایی برای پاسخ به شبهات، تیزر‌های تصویری با هدف روشنگری، و نمایشگاه‌هایی که در ایام فاطمیه و محرم در سطح هیئات برپا شدند. این نمایشگاه‌ها نقش مهمی در پاسخگویی به سوالات و ابهامات ذهنی مخاطبین داشتند.»
باباخانی در ادامه تأکید می‌کند که هیئات در برابر هرگونه ترور و شهادت در جبهه مقاومت، واکنش جدی نشان می‌دهند: «در صورت شهادت سید حسن نصرالله، اسماعیل هنیه و دیگر شهدای مقاومت، این حرکت قطعاً تقویت خواهد شد و هیئات واکنش قاطع و اثرگذاری در جهت تبیین حقیقت و حمایت از جریان مقاومت خواهند داشت.»
چالش‌ها و افق‌های پیش رو در هیئات؛ از جهاد تبیین تا پیوند مسجد و هیأت
حجت‌الاسلام باباخانی درباره چالش‌های موجود در عرصه جهاد تبیین و کنشگری اجتماعی در هیئات می‌گوید: «جهاد تبیین زمانی معنا پیدا می‌کند که دشمن با ایجاد شبهه، فضای فکری جامعه را هدف قرار دهد. در چنین شرایطی کار بسیار سخت و پیچیده می‌شود، چراکه هیئات به عنوان بزرگ‌ترین شبکه مردمی، مستقیماً تحت هجمه دشمن قرار می‌گیرند. وقتی اوضاع اقتصادی و معیشتی مردم دشوار می‌شود و دشمن هم روایت بسیار ناامیدکننده‌ای از وضعیت کشور ارائه می‌دهد، طبیعی است که این تأثیرات به فضای هیئات هم سرایت کند. رهبر انقلاب انتظار دارند که بیش از ۵۰ تا ۶۰ درصد از کنشگری اجتماعی و جهاد تبیین بر عهده هیئات باشد، اما هنوز تا رسیدن به این نقطه فاصله داریم.»
باباخانی در ادامه به اقداماتی که برای تقویت نقش هیئات در این عرصه در حال انجام است، اشاره می‌کند: «ما در تلاش هستیم که هسته‌های سخت هیئات محلات را تقویت کنیم تا بتوانند جریان جهاد تبیین را به شکل مؤثرتری پیش ببرند. یکی از مهم‌ترین برنامه‌هایی که دنبال می‌کنیم، توسعه روضه‌های خانگی است. روضه‌های خانگی یک فرصت بی‌نظیر برای جهاد تبیین محسوب می‌شوند، چراکه مستقیماً به دل خانه‌ها و میان عموم مردم می‌روند.»
او در مورد دیگر برنامه‌های در حال اجرا می‌گوید: «یکی دیگر از اقداماتی که دنبال می‌کنیم، پیوند مسجد و هیأت است. ما امیدواریم که در سال ۱۴۰۴ بتوانیم شاهد نتایج ملموس‌تری در این زمینه باشیم. همچنین برنامه‌ای برای قرآنی‌تر شدن فضای هیئات آغاز کرده‌ایم که از ماه مبارک رمضان سال گذشته شروع شد و ان‌شاءالله در رمضان پیش رو، آن را تقویت خواهیم کرد.»
چالش‌های مالی و تأثیر شهادت آیت‌الله رئیسی
باباخانی درباره مشکلات مالی و تأثیر شهادت آیت‌الله رئیسی بر فعالیت‌های سازمان هیئات می‌گوید: «یکی از مشکلاتی که امسال با آن روبه‌رو شدیم، موضوع تأمین منابع مالی بود. بسیاری از حمایت‌های مالی ما در تعامل با وزرای قبلی شکل گرفته بود و برنامه‌های ما برای سال ۱۴۰۳ بر اساس این منابع طراحی شده بود. اما با شهادت آیت‌الله رئیسی و تغییرات مدیریتی در دولت، این روند دچار اختلال شد. متأسفانه ما تنها یک‌دهم بودجه‌ای را که برای اداره شبکه عظیم هیئات نیاز داریم، در اختیار داریم. این در حالی است که این شبکه شامل حدود ۱۰۰ هزار هیأت، غیر از هیئات خانگی، ۹۰ هزار مداح و ۱۰ شبکه جدی است که توسط نهاد‌های مختلف اداره می‌شوند. تأمین هزینه‌های این شبکه بزرگ، نیازمند یک پشتوانه مالی قوی است.»
او تأکید می‌کند که هرچند مسائل مالی در اولویت نیستند، اما حمایت‌های مالی می‌توانند اقدامات بیشتری را رقم بزنند: «ما در حوزه آموزش مداحان نوجوان، طرح‌های ویژه‌ای داشتیم که متأسفانه به دلیل محدودیت‌های مالی متوقف شده است. اگر قرار باشد اتفاق جدی‌تری در حوزه مداحی و تربیت نوجوانان رخ دهد، باید این موضوع را بسیار جدی بگیریم و برای آن برنامه‌ریزی کنیم.»
هیئات؛ قلب تپنده دینداری مردم و پایگاه تبلیغ اسلام ناب
حجت‌الاسلام باباخانی نقش هیئات را در تبلیغ اسلام ناب و حفظ دینداری مردم ایران بسیار مهم و مؤثر می‌داند و می‌گوید: «هیئات ما همچنان مردمی باقی مانده‌اند و برخلاف بسیاری از نهادها، کاملاً حاکمیتی نیستند. به همین دلیل، بخش عمده‌ای از مردم نسبت به هیئات حس مثبتی دارند و دینداری آنها ارتباط مستقیمی با این فضا دارد. بر اساس آمار و رصد‌های موجود درباره دینداری مردم ایران، تأثیرگذارترین بخش در معنویت جامعه امروز، همچنان هیئات هستند. این مسئله در ایام خاص و بحرانی، به‌ویژه در زمان‌هایی که دیگر نهادها دچار مشکل می‌شوند، بیشتر خودش را نشان می‌دهد.»
او با اشاره به نقش پررنگ هیئات در مواقع بحران‌های ملی و اجتماعی ادامه می‌دهد: «در بحران‌هایی مثل ایام کرونا، زلزله‌ها و سایر حوادث، این هیئات بودند که پرچم‌دار کمک به مردم شدند و توانستند فضای اجتماعی را مدیریت کنند. در ماجرای کرونا، اولین برنامه تلویزیونی که برای مواجهه با این بحران و ترویج سلامت و امیدبخشی در جامعه شکل گرفت، توسط هیئات ساماندهی شد و کمک‌های گسترده‌ای به بیمارستان‌ها و مراکز سلامت ارائه شد.»
ضعف رسانه ملی در تعامل با هیئات
با این حال، باباخانی یکی از نقاط ضعف موجود را عدم ارتباط جدی رسانه ملی با جریان هیئات می‌داند: «یکی از کاستی‌هایی که همچنان در این حوزه داریم و برای آن متأسف هستیم، عدم پیوند مناسب رسانه ملی با جریان هیأت است. اگرچه تلاش‌هایی در این زمینه انجام شده و ارتباطات خوبی برقرار شده است، اما همچنان ضعف‌های جدی وجود دارد. امیدواریم در سال آینده بتوانیم برنامه‌های جدی‌تری را در این زمینه دنبال کنیم.»
هیئات؛ ظرفیت بی‌بدیل در حل چالش‌های فرهنگی کشور
حجت‌الاسلام باباخانی نقش هیئات را فراتر از یک پایگاه مذهبی می‌داند و بر اهمیت تقویت آنها به عنوان نهاد‌های اجتماعی تأکید می‌کند. او می‌گوید: «اگر ما هیئات را به‌درستی جدی بگیریم، به‌ویژه آن دسته از هیئاتی که به نهاد‌های اجتماعی تأثیرگذار تبدیل شده‌اند، می‌توانیم بسیاری از مسائل فرهنگی کشور را به شکل متفاوتی مدیریت کنیم. البته این حمایت نباید صرفاً در بُعد مالی خلاصه شود، بلکه ما باید حمایت فکری، راهبردی و محتوایی را نیز برای این مجموعه‌ها فراهم کنیم.»
باباخانی با اشاره به تلاش‌هایی که در این زمینه در حال انجام است، ادامه می‌دهد: «برای اینکه هیئات بتوانند نقش گسترده‌تری در حل چالش‌های فرهنگی کشور ایفا کنند، نیازمند مقدماتی هستیم که در حال حاضر در مسیر آماده‌سازی آنها هستیم. تجربه نشان داده که هیئات، هم در دوران پیروزی انقلاب اسلامی و هم در دوران دفاع مقدس، به عنوان یک بازوی قدرتمند عمل کرده‌اند و اگر امروز هم این ظرفیت را به‌درستی مدیریت و تقویت کنیم، بسیاری از چالش‌های موجود را می‌توانیم به شکل متفاوتی حل کنیم.»
او تأکید می‌کند که این حمایت باید در دو بُعد مادی و معنوی انجام شود: «اگر حمایت‌های لازم، چه در سطح فکری و چه در سطح مادی، از هیئات صورت بگیرد، می‌توانیم شاهد تأثیرات عمیقی در فضای اجتماعی و فرهنگی کشور باشیم. این نیازمند یک عزم جدی است و اگر چنین عزمی شکل بگیرد، بدون شک بسیاری از مسائل کشور را می‌توانیم به کمک هیئات، به‌گونه‌ای متفاوت و مؤثر مدیریت کنیم.»
منبع: شبستان
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
