نگاهی به دستاوردهای انقلاب اسلامی در حوزه مخابرات | روی موج پیشرفت

زهرا شریعتی | شهرآرانیوز؛ امروزه، انواع و اقسام وسایل ارتباطی، راحت و آسان و با کمترین هزینه در دسترسمان است؛ تا همین چهل‌پنجاه سال پیش، حتی تلفن که بین همه ابزار‌های ارتباط صوتی و تصویری، قدیمی‌ترین و می‌شود گفت فراگیرترین به‌شمار می‌رود، برای خیلی‌ها در ایران آرزو بود و برای داشتن یک خط تلفن‌ثابت آن هم در شهر‌های بزرگ، سال‌ها در نوبت می‌ماندند.

صنعتی هم به نام ارتباطات وجود نداشت؛ هرچه بود، وابسته بود و به ایرانی‌ها اجازه بومی‌سازی داده نمی‌شد، از این‌رو رشد چندانی نداشت و با استاندارد‌های جهانی فاصله زیادی داشتیم، اما از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی ایران تاکنون، عرصه مخابرات و ارتباطات جزو مهم‌ترین حوزه‌هایی بوده است که ضمن کسب استقلال، توانسته است دستاورد‌های چشمگیری را هم‌رده با کشور‌های پیشرفته دنیا ایجاد کند. آنچه می‎خوانید، مروری است بر این دستاورد‌ها با تمرکز بر شرکت مخابرات خراسان‌رضوی.

جهش در زیرساخت فیبر نوری

اولین مرکز تلفن مغناطیسی استان خراسان، سال ۱۲۹۸، با نصب هفتاد شماره تلفن در شهر مقدس مشهد، تأسیس و مرکز تلفن مشهد نیز سال ۱۳۳۹ با حدود ۲ هزار شماره تلفن افتتاح شد.  «در ابتدای پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی، تعداد تلفن‌های نصب شده در استان خراسان، ۶۴ هزارو ۷۴۷ شماره بود که با برنامه ریزی‌های صورت گرفته در برنامه اول توسعه، به رقم ۱۴۷ هزارو ۱۲۴ شماره رسید.

در مدت زمان اجرای برنامه‌های پنج ساله اول تا سوم توسعه، مجموعه مراکز تلفن خراسان رضوی به ۶۵۵ مرکز و تعداد مشترکان تلفن ثابت به ۸۴۲ هزارو ۲۴۷ نفر افزایش یافت که این رقم اکنون به بیش از ۷ میلیون و ۲۳۹ هزار مشترک تلفن ثابت در شهر‌ها رسیده است. همچنین ۸۷ درصد روستا‌های استان دارای تلفن خانگی، ۷۲ درصد آن‌ها تحت پوشش تلفن همراه و ۵۱ درصد روستا‌ها نیز دارای اینترنت پرسرعت هستند. 

عملکرد نصب سوئیچ از ابتدای برنامه سوم به میزان بیش از ۴۱۷ هزار شماره بود که با نصب‌های انجام شده تاکنون به بیش از یک میلیون و ۱۴۶ هزار شماره افزایش یافته است». این آمار را مهندس حسن آذری نصرآباد، مدیر مخابرات منطقه خراسان رضوی، اعلام می‌کند و‌ می‌گوید: شرکت مخابرات خراسان رضوی از سال۱۳۸۸ طبق اصل۴۴ قانون اساسی، از دولتی به خصوصی تبدیل شد و درحال حاضر بیش از ۷ میلیون و ۸۰۰ هزار مشترک ثابت و سیار را پوشش می‌دهد.  

به گفته او، شرکت مخابرات ایران با دارا بودن بزرگ‌ترین زیرساخت‌های ارتباطی کشور (شبکه فیبر نوری)، متعهد به برقراری یک میلیون و۲۵۰هزار اتصال فیبر نوری تا پایان سال ۱۴۰۴ است که در این میان، سهم مخابرات منطقه خراسان رضوی، اتصال ۵۵هزار مشترک خانگی و تجاری استان به فیبر نوری است؛ البته در سال‌های گذشته حدود ۲۰هزار اتصال فیبر نوری در خراسان رضوی برقرار شده بود که با آغاز نهضت ۵۵هزار اتصال نوری، ۵۵هزار مشترک دیگر به فیبر نوری متصل خواهند شد؛ یعنی در طول یک سال، ۵/۲ برابر این زیرساخت گسترش خواهد یافت. از این ۵۵ هزار اتصال، ۷۰درصد مربوط به شهر مشهد و مابقی ویژه شهرستان‌های استان خواهد بود و هزینه هر اتصال به طور میانگین ۸۰میلیون ریال است.  

آذری با بیان اینکه برنامه شرکت مخابرات ایران در راستای اقتصاد دیجیتال و هوش مصنوعی، هجرت از کابل مسی به سمت فیبر نوری (در حوزه تلفن ثابت) و حرکت به سوی اینترنت ۵G (در حوزه تلفن همراه) است، شرط تحقق انقلاب صنعتی چهارم را، دارا بودن یک زیرساخت قوی می‌داند که مخابرات استان، خود را متعهد به ایجاد آن کرده است.  مدیر مخابرات منطقه خراسان رضوی ادامه می‌دهد: این شرکت با بیش از نهصد مرکز و ۲ میلیون مشترک در حال خدمت رسانی به مردم این استان است.

۱۷ هزار کیلومتر شبکه فیبرنوری در خراسان رضوی

او وجود ۱۷ هزار کیلومتر فیبر نوری در سطح استان را سرمایه‌ای بزرگ معرفی می‌کند و‌ می‌گوید: تمام شهر‌های استان به همراه هزارو ۲۸۲ روستا تحت پوشش فیبر نوری هستند. همچنین در حال حاضر ۷۵۰ سازمان و شرکت در استان به فیبر نوری متصل‌اند. در حوزه دیتا نیز پس از استان تهران، بیشترین ارتباط مراکز تجاری را داریم و نکته مهم این است که شبکه تجمیع دیتا در استان ما به طور کامل اجرا شده است.

مخابرات ایران؛ آنچه بود، آنچه شد

گرچه تلفن ثابت برای نخستین بار در سال ۱۲۶۹ هجری شمسی یعنی فقط چهارده سال پس از اختراع تلفن (در سال ۱۸۷۶ میلادی) وارد ایران شد و مشهدی‌ها به عنوان سومین شهروندان ایران پس از شهروندان تبریز و تهران، در سال۱۲۸۱ امتیاز ساخت و بهره برداری تلفن را دریافت کردند، اما مطالعه دوره توسعه مخابرات در ایران از سال۱۲۶۹ تا ۱۳۵۷ نشان می‌دهد که در این سال ها، رشد چشمگیری در حوزه ارتباطی کشور رخ نداده است و شاید اگر خط تلفن باقی مانده از نیرو‌های متفقین بعد از ترک تهران در دهه ۲۰شمسی نبود، توسعه خطوط تلفن در پیش از انقلاب اسلامی از آنچه رخ داد، هم کمتر می‌بود، اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی با وجود همه محدودیت‌ها و تحریم‌های ظالمانه غرب، نسل نخبه و انقلابی توانستند محدودیت‌ها را درهم بشکنند و به تولید داخلی برخی تجهیزات تخصصی دست یابند.  از همان ابتدای ورود فناوری ارتباطات تلفنی به کشور،  عرضه خدمات تلفنی دراختیار بخش خصوصی بود.

مرداد ۱۳۰۸ به موجب مصوبه‌ای، این امور به وزارت پست، تلگراف و تلفن، واگذار شد و دولت سهام شرکت‌های خصوصی را خریداری کرد و «شرکت سهامی تلفن ایران» تأسیس شد.  پس از شهریور ۱۳۲۰ و هم زمان با خروج متفقین از کشور، دولت، خطوط جدید تلفن را که آن‌ها در ایران تأسیس کرده بودند، خرید و سال ۱۳۴۵ نخستین کارخانه تولید تجهیزات مخابراتی در کشور تأسیس شد، با این حال ایران در دهه‌های ۴۰ و ۵۰ توسعه چندانی در حوزه مخابرات نداشت؛ تقریبا در روستا‌ها تلفنی وجود نداشت و در حوزه شهری پایتخت هم تعداد معدودی از افراد تلفن ثابت داشتند، این در حالی بود که در همین تاریخ (۱۰جولای ۱۹۶۲میلادی)، اولین ماهواره مخابراتی دنیا، با هدف انتقال مکالمات تلفنی، به فضا پرتاب شد. 

 سرانجام هنگام پیروزی انقلاب اسلامی، یک شرکت ژاپنی فعال در شیراز و شرکت زیمنس آلمان، تنها شرکت‌های فعال در حوزه ارتباطی کشور بودند و حدود ۸۰۵هزار مشترک تلفن ثابت در بین جمعیت ۳۵میلیون نفری آن زمان وجود داشت. از بین روستا‌های کشور نیز فقط ۳۰۰ تا ۴۰۰روستا به تلفن دسترسی داشتند، آن هم در حد یک خط تلفن مشترک در مرکز روستا.

 اما با گذشت بیش از چهار دهه از انقلاب، حالا انبوهی از شرکت‌های دانش بنیان داخلی در حوزه ارتباطات مشغول فعالیت هستند. در حوزه زیرساخت‌های ارتباطی نیز، شبکه فیبرنوری کشور که حکم شاهرگ‌های حیاتی شبکه ارتباطی را دارد، به بیش از ۷۰هزار کیلومتر رسیده است. تعداد روستا‌های تحت پوشش را نیز، شرکت مخابرات ایران و یک شرکت خصوصی به بیش از ۵۵هزارو۱۳۵روستا و ۴میلیون اشتراک روستایی رسانده‌اند و هیچ روستای با جمعیت بیش از بیست خانواری در کشور وجود ندارد که به تلفن دسترسی نداشته باشد.

در ادامه حتما بخوانید هم‌افزایی در راستای تحقق ۵۵هزار اتصال فیبر نوری در خراسان رضوی

مهم‌ترین پروژه‌های در دست اجرای مخابرات خراسان رضوی

۱. با اجرای پروژه ‌ها‌ی عملیاتی استان، زیرساخت‌های ارتباطی لازم برای «تغییرات سریع فناوری» که مشخصه انقلاب صنعتی چهارم است، در خراسان رضوی مهیا می‌شود.

۲. اجرای پروژه انتقال استان

این پروژه برای توسعه ظرفیت ارتباطی بین شهرستان‌های اصلی استان و مشهد است. برای اجرای آن، قراردادی بین مخابرات ایران با شرکت تولیدکننده داخلی تجهیزات مخابراتی به ارزش حدودا ۵۳۰ میلیارد تومان منعقد شده که قرار است ۳۴ نود (نقطه) تجهیزات از این شرکت خریداری شود. با اجرای این پروژه، ظرفیت ارتباطی بین شهرستان‌های استان سه برابر می‌شود.

۳. اتصال ۵۵ هزار فیبر نوری

تا پایان سال ۱۴۰۴،  ۵۵ هزار فیبر نوری، اجرا و تحویل متقاضیان داده خواهد شد.

پروژه اجرای فیبر نوری برای تقویت پهنای باند روستا‌ها در قالب دو فاز از سال ۱۴۰۰ شروع شده است که در فاز نخست آن، ۵۷ سایت و مرکز مخابراتی در سطح استان به فیبر نوری تجهیز شده‌اند و پروژه برای ۴۱ سایت در قالب فاز ۲ ادامه دارد.

۴. فاز ۹ موبایل

این پروژه، اجرای سایت‌های جدید برای بهبود و ارتقای پوشش دهی تلفن‌های همراه را شامل می‌شود.

۵. ایجاد مراکز دیتاسنتری در مشهد

دیتاسنتر یا مرکز داده، محلی برای قرارگیری سرور‌ها در آنجا، برای ارائه سرویس‌های متنوع از قبیل سرویس نمایش ویدئو، فضای ذخیره سازی، ایمیل و... به مشترکان و سازمان هاست. یک مرکز دیتاسنتری در سال‌های قبل راه اندازی شده است و یک مرکز دیگر در حال اجرا در شهر مشهد است.