سرمایه‌ای ماندگار تا آن دنیا | نمازهای مستحبی را بشناسیم و با آداب خودش بخوانیم

حمیده ذاکری | شهرآرانیوز؛ نماز‌های مستحبی همچون هدیه و صدقه‌ای هستند که انسان درکنار نماز‌های روزانه واجب به قصد و نیت نزدیک شدن به پروردگار و جلب خشنودی او اقامه می‌کند. نماز‌های مستحب به تعبیری، هدیه و عطایی هستند که خداوند و اولیای الهی و بزرگان دینی به ما ارزانی کرده‌اند. در حدیث آمده است که نماز‌های نافله به‌منزله هدیه‌ای از جانب صاحبش هستند و درهرصورت پذیرفته می‌شوند. (مجتبی کلباسی، یکصد پرسش و پاسخ درباره نماز، ج ۲۲، ص ۱۲۳).

در ادامه، انواع نماز‌های مستحب و نماز‌های مستحب در یک شبانه‌روز را معرفی خواهیم کرد.

نماز‌های مستحب تکمیل‌کننده‌اند

امام باقر (ع) در روایتی فرموده‌اند: «نمازی که بنده به‌جا می‌آورد، گاهی نصف و گاهی یک‌سوم و گاهی یک‌چهارم و گاهی یک‌پنجم آن بالا برده می‌شود؛ زیرا بالا برده نمی‌شود مگر آن نمازی که با توجه و حضور قلب باشد؛ مردم مأمور به انجام نماز‌های مستحب شده‌اند تا نقص نماز‌های واجب آنان توسط مستحبات، جبران شود». (بحارالانوار، ج ۷۸، ص ۲۸).

با انجام نوافل، بنده بهتری باشیم

امام‌صادق (ع) در حدیثی از پیامبر اکرم (ص) نقل کرده‌اند که پیامبر از خداوند عزوجل چنین نقل کرده است: «بنده من با نافله و کار‌های مستحبی، قرب مرا می‌جوید تا اینکه او را دوست بدارم و هنگامی که او را دوست داشتم، گوش او می‌شوم که با آن می‌شنود و چشم او می‌شوم که با آن می‌بیند و زبان او می‌شوم که با آن سخن می‌گوید و دست او می‌شوم که با آن قهر خود را ابراز می‌کند». (اصول کافی، ج‌۲، ص ۳۵۲، ح ۷).

ویژگی‌های مشترک نماز‌های مستحب به شرح زیر است

• باید با وضو خوانده شوند.
• اذان و اقامه ندارند.
• می‌توان در حال نشسته، خوابیده و در حال حرکت آن را به‌جا آورد.
• می‌توان بخشی از آن را ایستاده و بخش دیگر را نشسته خواند.
• حرف زدن، خوردن و آشامیدن در هنگام ادای نماز اشکال دارد.
• دو رکعتی هستند، غیر از نماز وتر که یک رکعت است.
• خواندن سوره بعد از حمد لازم نیست؛ مگر اینکه دستور خاصی داشته باشد؛ مانند نماز غفیله.
• می‌توان بخشی از یک سوره یا چند سوره کامل را بعد از حمد خواند.
• سجده سهو و نماز احتیاط در آن وضع نشده است.
• اگر سهو به ارکان نماز مانند رکوع و سجده اضافه شود به نماز ضرری نمی‌رسد.
• قطع کردن اختیاری آن جایز است.
• به نیت ازدست‌رفتگان می‌توان خواند.
• می‌توان دیگران را در ثواب آن شریک کرد.
• در هنگام شک در تعداد رکعت‌ها، می‌توان بنا را بر هر رکعتی گذاشت و نماز را ادامه داد.

چند نوع نماز مستحب داریم؟

• نماز‌های نافله دارای انواع متعددی هستند که یا برای امور خاصی خوانده می‌شوند یا خواندنشان برای زمان‌های خاصی توصیه شده است.
• گاه نماز مستحبی پیش از انجام عملی یا به نیت کار خاصی توصیه شده است؛ مانند نماز برای استخاره، نماز شکر، نماز زیارت، نماز تهیت و....
• برخی نماز‌ها برای دستیابی به هدف خاصی خوانده می‌شوند؛ مانند نماز برای طلب روزی، نماز باران، نماز حاجت و....
• برخی نماز‌های نافله را باید در زمان معین یا وقت مشخصی خواند؛ مانند نافله‌های روزانه که شامل نماز غفیله، نماز شب‌های ماه مبارک رمضان، نماز شب و... می‌شود.
• نماز‌هایی که خواندنش برای شخص خاصی توصیه شده است مانند نماز به نام چهارده معصوم (ع).
• نماز‌هایی که به نام برخی یاران پیامبر (ص) و یاران ائمه (ع) وارد شده است مانند نماز جعفر طیار.

چگونه نماز شب بخوانیم؟

نماز شب یازده رکعت است. بافضیلت‌ترین بخش نماز شب، نماز شفع و وتر است. توصیه شده است دعای دست نماز وتر را طولانی‌تر کرده، در آن برای چهل مؤمن استغفار کنیم. برای نماز شب، می‌توان به نماز شفع و وتر اکتفا کرد و در هنگام نبودن وقت، تنها نماز وتر را خواند. مسافر و کسی که خواندن نماز شب برای او سخت است، می‌تواند نماز شب را در اول شب به‌جا آورد. لازم نیست همه یازده رکعت را پشت‌سر هم به‌جا آوریم.

نماز نافله در سفر

نافله‌های روزانه که نماز واجبشان در سفر شکسته خوانده می‌شوند؛ مثلا نماز‌های ظهر و عصر ساقط‌شده و نماز نافله شب، صبح و مغرب را می‌توان به‌جا آورد.

در ادامه حتما بخوانید حکم شرعی نماز خواندن همسایه مسجد در منزل

چگونه نماز‌های نافله روزانه را بخوانیم؟

به‌طور کلی نماز‌های مستحب (نافله) به‌صورت دو رکعت‌دو رکعت خوانده می‌شوند؛ مگر نمازی که باید به‌صورت دیگری خواند؛ مانند نماز وتر که یک رکعت است.

هر دو رکعت با یک تشهد و سلام خوانده می‌شود.‌

می‌توان نماز‌های نافله روزانه را مانند سایر نماز‌های مستحب، نشسته خواند، اما بهتر است نمازگزار دو رکعت نافله نشسته را یک رکعت حساب کند.

نافله‌های روزانه را بشناسیم

همان‌طور که گفتیم، نافله به معنی کار مستحب و نیکوست که بر انسان واجب نیست، به معنی غنیمت و عطا نیز آمده است. نافله‌های روزانه، نماز‌های مستحبی هستند که هر روز خوانده می‌شوند. هریک از نماز‌های واجب برای خود چند رکعت نافله دارند که قبل یا بعد از آنها خوانده می‌شوند. تعداد رکعت‌های نافله‌های روزانه در غیر روز جمعه، ۳۴ رکعت است. در روز جمعه، شانزده رکعت به نافله ظهر و چهار رکعت به نافله عصر اضافه می‌شود.