بیمه بیکاری و اخراج غیر ارادی | دل‌مشغولی‌های کارگران و یافتن شغل جدید بعد از کرونا

نجمه سرباز/شهرآرانیوز، از زمان شیوع کرونا تاکنون، کارگران زیادی از جمله رسمی و غیررسمی درآمد حداقلی خود را از دست داده‌اند و نزدیک به یک میلیون کارگر رسمی بیکار شده و در صف دریافت بیمه بیکاری چشم به واریزی مقرری اندک خود دوخته‌اند! سهم ماهانه هر کارگر از بیمه بیکاری، در خوشبینانه‌ترین نگاه ۸۲۵ هزار تومان به‌مدت ۳ ماه است.

با این حال خراسان رضوی علاوه بر اینکه در وضعیت قرمز شیوع کرونا به سر می‌برد، از نظر نرخ بیکاری نیز وضعیت مشابهی دارد. گویا میزان تاب‌آوری و مقاومت کارفرمایان و نیرو‌های کارگری در برابر امنیت و ثبات شغلی خود به صفر رسیده است، زیرا در این مدت کارگرانی هستند که برای همیشه کار خود را از دست داده‌اند و از آخرین واریزی مقرری بیمه بیکاری دولت که تا اول خردادماه بوده است، در رسته بیمه بیکاری تأمین اجتماعی قرار می‌گیرند و خودبه‌خود از آن وضعیت اضطرار خارج می‌شوند.

طبق گزارش پژوهشکده آمار، شیوع ویروس کرونا و تأثیر آن بر کسب‌وکار‌ها و بنگاه‌های تولیدی کشور باعث شد تا ۳۰ درصد واحد‌های تولیدی در اسفند و فروردین‌ماه دست‌کم یک نفر را تعدیل کنند و در اردیبهشت‌ماه نیز ۷ درصد دست‌کم یک نفر را تعدیل کردند.

کرونا بیشترین تأثیر را بر کسب‌وکار‌های اقتصادی و تعطیلی اجباری واحد‌های تولیدی گذاشته است. در همین حال بیمه بیکاری به‌عنوان یکی از حمایت‌های تأمین اجتماعی است که کارگر پس از بیکارشدن و به‌عنوان جبران ضرر مالی به‌طور ماهانه تا زمان یافتن کار جدید دریافت می‌کند تا بتواند دردی از درد‌های زندگی خود را دوا کند.

در همین حال حسن سروری، مدیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی مشهد، در گفتگو با شهرآرانیوز با بیان اینکه بیمه بیکاری مهم‌ترین چتر حمایت اجتماعی از کارگران در شرایط امروز جامعه است، گفت: بیکاری را می‌توان مهم‌ترین عامل فقر و شکاف طبقاتی در جامعه دانست که پیامد‌های منفی برای شخص بیکار و اجتماع به بار می‌آورد. از جنبه فردی بیکاری باعث بروز مشکلاتی از قبیل افسردگی، انزوای اجتماعی، از خود بیگانگی و از جنبه اجتماعی باعث افزایش جرائم، ناامنی، رکود اقتصادی و افت مهارت نیروی کار می‌شود که هزینه‌های مادی و معنوی زیادی را به جامعه تحمیل می‌کند.

وی با تأکید بر اینکه یکی از راهکار‌های دولت‌ها برای جلوگیری از بروز این معضلات توسعه سیاست‌های حمایتی است، افزود: پرداخت بیمه بیکاری از قانون‌های حمایتی محسوب می‌شود که قانون‌گذار تلاش کرده است با پرداخت آن از کارگرانی که به‌صورت غیر ارادی از کار اخراج و طبق قانون مستحق دریافت بیمه بیکاری شناخته شده‌اند، حمایت کند. زیرا یکی از دل‌مشغولی‌های بسیاری از کارگرانی که شغل خود را از دست داده‌اند یا در آستانه از دست‌دادن آن قرار دارند، چگونگی پیداکردن شغل جدید و تأمین هزینه‌های زندگی است.

تاریخچه بیمه بیکاری در کشور

به گفته وی در همین راستا، بیمه بیکاری در ایران طبق شرایط و ضوابط خاصی از سال ۱۳۶۶ به مرحله اجرا در آمد که پس از ۳ سال اجرای آزمایشی، در سال ۱۳۶۹ این قانون به‌صورت دائمی درآمد.

وی با اشاره به حمایت‌های بیمه بیکاری خاطرنشان کرد: این بیمه برای این راه‌اندازی شده است تا چنانچه بیمه‌شده مشمول قانون کار و تأمین اجتماعی بدون میل و اراده خود بیکار شد، بتواند درصورت معرفی از سوی واحد‌های تعاون، کار و رفاه اجتماعی و احراز شرایط قانونی، از سوابق پرداخت حق بیمه از حمایت بیمه بیکاری برخوردار شود.

۹۰۲۲ نفر در مشهد مشمول مقرری بیمه بیکاری هستند

طبق آخرین آمار تا پایان خردادماه امسال ۲۶۰ هزار نفر مقرری‌بگیر بیمه بیکاری در کل کشور داشتیم که مدیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی مشهد تعداد مقرری‌بگیران بیمه بیکاری در مشهد را تا پایان خردادماه امسال ۹۰۲۲ نفر اعلام کرد و گفت: در همین مدت ۲۵۵ نفر از طریق خوداظهاری، آموزش ندیدن، نبود حضوروغیاب و همچنین شناسایی اشتغال پنهان، قطع مقرری شده و ۸۵ نفر نیز دوباره به کار مشغول شده‌اند.

وی ادامه داد: دراین‌باره نیز برای مهارت‌آموزی نیروی انسانی بازار کار در ۳ ماه امسال ۲۴۱ مقرری‌بگیر در مشهد به کلاس‌های آموزش فنی‌حرفه‌ای معرفی شده‌اند تا پس از کسب مهارت‌های لازم دوباره جذب بازار کار شوند.
به گفته وی، براساس قانون بیمه بیکاری، چنانچه بیمه‌شده‌ای به‌علت تغییرات ساختار اقتصادی کارگاه مربوط و به تشخیص وزارتخانه مربوط و تأیید شورای‌عالی کار، بیکار موقت شناخته شود و همچنین بیمه‌شدگانی که به‌علت حوادث غیرمترقبه مانند سیل، زلزله، جنگ و آتش‌سوزی بیکار شوند، می‌توانند از مقررات این قانون استفاده کنند.

وی خاطرنشان کرد: تشخیص ارادی‌بودن یا غیر ارادی‌بودن بیکاری بیمه‌شده برعهده کمیته‌ای متشکل از نمایندگان این سازمان و اداره کار و امور اجتماعی محل اشتغال بیمه‌شده است. شعب سازمان تأمین اجتماعی در سراسر کشور با بررسی پرونده فرد بیکار، محاسباتی را انجام می‌دهند و میزان و مدت پرداختی را مشخص می‌کنند.

گفتنی است مقرری بیمه بیکاری افراد واجد شرایط از روز اول بیکاری بیمه‌شده قابل پرداخت است و همچنین مدت دریافت مقرری بیمه بیکاری جزو سوابق پرداخت حق بیمه بیمه‌شده محسوب می‌شود.

تسهیلات حمایتی برای کارفرمایان و کارگران

مدیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی مشهد در ادامه، مدیریت در پرداخت منابع صندوق بیمه بیکاری و بسترسازی برای جذب مقرری‌بگیران از سوی کارفرمایان را از اهداف حائز اهمیت این اداره کل دانست و افزود: از عوامل رکود بازار کار و کاهش تولید در بخش‌های مختلف صنعت، بروز و شیوع ویروس کرونا بود که به‌صورت یک همه‌گیری جهانی در دنیا منتشر شد و صدمات و لطمات جبران‌ناپذیری را به اقتصاد جهان تحمیل کرد.

به گفته وی، شیوع این ویروس در کشور موجب رکود اقتصادی و بروز برخی مشکلات در بنگاه‌های اقتصادی شد که با رهنمود‌های مقام معظم رهبری و درایت و تلاش مسئولان، این صدمات به حداقل ممکن کاهش یافت و کارفرمایان و کارگرانی که در اثر بروز این بحران آسیب دیده بودند، توانستند با برخورداری از تسهیلات حمایتی در مقابل مشکلات به‌وجود آمده مقاومت کنند و چرخ‌های اقتصاد کشور را به گردش درآورند.

سروری در ادامه افزود: عامل دیگر مشکلات اقتصادی اجرای تحریم‌های ناجوانمردانه اقتصادی علیه کشور ما بود که بدون شک موجب بیکاری تعداد زیادی از نیرو‌های کار شد و به همین دلیل ما با جدیت به‌دنبال بازگرداندن منابع صندوق بیمه بیکاری به چرخه تولید هستیم تا از این طریق فرصت‌های شغلی جدید ایجاد شود و زمینه اشتغال دوباره مقرری‌بگیران فراهم آید.

ماده ۶ قانون تأمین اجتماعی چه می‌گوید؟

وی در ادامه با بیان اینکه بیمه‌شدگانی که به‌علت بروز حوادث غیرمترقبه از قبیل سیل، زلزله جنگ، آتش‌سوزی و... بیکار می‌شوند، با معرفی واحد کار و امور اجتماعی محل از مقرری بیمه بیکاری استفاده کنند، افزود: در همین حال صاحبان حرفه‌ها و مشاغل آزاد، اتباع خارجی، خویش‌فرمایان، بازنشستگان و از کارافتادگان کلی مشمول بیمه بیکاری نیستند.

وی در ادامه با اشاره به ماده ۶ قانون تأمین اجتماعی درباره بیمه بیکاری گفت: بیمه‌شدگان بیکار در صورت احراز شرایط زیر استحقاق دریافت مقرری بیمه بیکاری را خواهند داشت:

‌الف - بیمه‌شده قبل از بیکارشدن حداقل ۶ ماه سابقه پرداخت بیمه داشته باشد. مشمولان تبصره ۲ ماده ۲ این قانون از شمول این بند مستثنا می‌باشد.

ب - بیمه‌شده مکلف است در یک ماه (۳۰ روز) از تاریخ بیکاری با اعلام مراتب بیکاری به واحد‌های کار و امور اجتماعی آمادگی خود را برای اشتغال‌به‌کار تخصصی یا مشابه آن اطلاع دهد. مراجعه پس از ۳۰ روز با عذر موجه و با تشخیص هیئت حل اختلاف تا ۳ ماه امکان‌پذیر خواهد بود.

بیشتر بدانیم:

شرایط بیمه‌شدگان بیکار که استحقاق دریافت مقرری بیمه بیکاری را دارند:

مشمول قانون کار و تأمین اجتماعی باشند.

حتما به‌صورت غیر ارادی بیکار شده باشد.

مستمری‌بگیر بازنشسته یا ازکارافتاده کلی نباشند.

بیمه‌شده قبل از بیکارشدن دست‌کم ۶ ماه سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشد.

در زمره صاحبان حرفه‌ها و مشاغل آزاد و بیمه‌شدگان اختیاری نباشد.

بیمه‌شدگانی که به‌دلیل حوادثی مانند سیل، زلزله و آتش‌سوزی بیکار شدند، نیاز به داشتن حداقل سابقه بیمه ندارند و می‌توانند بیمه بیکاری دریافت کنند.

مبلغ بیمه بیکاری

مبلغ مقرری بیمه بیکاری ۵۵ درصد آخرین حقوق دریافتی می‌باشد. به‌شرطی که از حداقل دستمزد کمتر نباشد و در واقع این مبلغ روزانه محاسبه می‌شود و برای افراد متأهل نیز به‌ازای هر نفر زیر پوشش بیمه‌شده، ۱۰ درصد از حداقل دستمزد بیکاری اضافه می‌شود.

مدت پرداخت مقرری بیمه بیکاری به بیمه‌شدگان واجد شرایط، به سابقه پرداخت حق بیمه از سوی آنان بستگی دارد و در هر صورت مدت پرداختی حق بیمه از ۶ تا ۵۰ ماه است که این میزان متغیر است و بر مبنای متأهل و مجرد بودن تعیین می‌شود. مسلما حق بیمه بیکاری متأهل‌ها به نسبت مجرد‌ها بیشتر است.

در هر صورت مدت آن از ۳۶ ماه برای بیمه‌شدگان مجرد و ۵۰ ماه برای بیمه‌شدگان متأهل و متکفل بیشتر نیست.

به‌عبارتی کارگران مجرد مشمول قانون بیمه بیکاری حداقل ۶ ماه و حداکثر ۳۶ ماه و کارگران متأهل و متکفل حداقل ۱۲ ماه و حداکثر ۵۰ ماه به نسبت سابقه کاری و بیمه‌پردازی می‌توانند از مقرری بیمه بیکاری استفاده کنند.

مبلغ بیمه بیکاری برای افراد مجرد

کسانی که ۶ تا ۲۴ ماه حق بیمه پرداخت کرده باشند تا ۶ ماه، افرادی با ۲۵ تا ۱۲۰ ماه پرداختی حق بیمه تا ۱۲ ماه، ۱۲۱ تا ۱۸۰ ماه حق بیمه پرداختی تا ۱۸ ماه، ۱۸۱ تا ۲۴۰ ماه حق بیمه پرداختی تا ۲۶ ماه و کسانی که ۲۴۱ ماه به بالا حق بیمه پرداخته باشند تا ۳۶ ماه بیمه بیکاری دریافت می‌کنند.

مبلغ بیمه بیکاری برای متأهلان

کسانی که ۶ تا ۲۴ ماه حق بیمه پرداخت کرده باشند تا ۱۲ ماه، افرادی با ۲۵ تا ۱۲۰ ماه پرداختی حق بیمه تا ۱۸ ماه، ۱۲۱ تا ۱۸۰ ماه حق بیمه پرداختی تا ۲۶ ماه، ۱۸۱ تا ۲۴۰ ماه حق بیمه پرداختی تا ۳۶ ماه و کسانی که ۲۴۱ ماه به بالا حق بیمه پرداخته باشند تا ۵۰ ماه بیمه بیکاری دریافت می‌کنند.