مدح علی(ع)، اصالت تشیع است

سیزدهم رجب یا ایام پرماتم ۱۹ تا ۲۱ رمضان هر سال، بهانه‌ای است تا ذکر فضائل امیرالمومنین (ع)، کلام رایج و نقل محافل شود. با این حال، اصل بحث این است که نباید فضائل مولا منحصر در یک بازه زمانی باشد. این‌ها مواردی است که باید در طول سال در جلسات و برنامه‌ها ما جریان داشته باشد. شما دیدید که رهبر معظم انقلاب نیز سه روز قبل در دیدار نوروزی خود، به تشکل‌های فرهنگی و چهره‌های اثرگذار توصیه کردند که سال ۱۴۰۴، سال تمرکز بیش‌تر بر نهج‌البلاغه و معارف علوی باشد. حالا چرا می‌گوییم این یک ضرورت است؟ در این یادداشت درباره آن صحبت خواهیم کرد.

اساساً گفتن از فضائل قیاسی امیرالمومنین (ع) برای جوامع درجه پایین است. گاهی یک امت به‌قدری بیچاره می‌شود که برای تشخیص حقانیت مولا ناچار است ایشان را کنار معاویه بگذارد و مقایسه کند.

در چنین مواقعی است که برخی شاخصه‌ها مثل اینکه چه کسی زودتر مسلمان شد، چه کسی عالم‌تر، شجاع‌تر، مجاهدتر یا عابدتر است و یا چه کسی ارج و قرب بیشتری نزد پیامبر (ص) داشته است، موضوعیت پیدا می‌کنند.

با این حال، بحث بسیار فراتر از این حرف‌هاست و احادیث ائمه اطهار پس از امیرمؤمنان (ع) حکایت از سطحی بالاتر دارند. مثلاً گفته می‌شود که محبوب‌ترین بنده مخلوق برای پروردگار، مولا علی (ع) بود.

اصلاً معیار ایمان و نفاق براساس عمل آقاست و براساس آیه مباهله، از حضرت به‌عنوان نفس پیامبر (ص) یاد می‌شود. شما ببینید در روایت آمده شخصی آمد خدمت پیامبر (ص) و از ایشان سوال کرد چه کسی را بیش از همه دوست دارند. آقا رسول خدا (ص) مثلاً از یک شخصی نام بردند. مرد پرسید پس علی (ع) چه و حضرت پاسخ داد «أنَّما سَألتَنی عَنِ النَّاس وَ لَم تَسألَنی عن نَفسی» یعنی پرسیدی چه کسی از مردم را دوست دارم، اما علی (ع) از مردم نیست، علی نفس من است.

موضوع این انطباق هویت خیلی مهم است. در میان فضائلی که از امیرمؤمنان (ع) روایت می‌شود، بخش اعظم این ویژگی‌ها از کلام رسول خدا (ص) است. البته این یک رابطه متقابل است و دقیق‌ترین شناخت‌نامه از وجود اقدس پیامبر اکرم (ص) نیز از لسان قدسی امیرالمومنین (ع) صادر شده است.

به قول ابن ابی‌الحدید، هیچکدام از صحابه پیامبر (ص) به اندازه علی (ع) از رسول خدا (ص) روایت و شرح حال ندارد. همین هم می‌شود که رسول اکرم (ص) به مولا امیرالمومنین (ع) می‌فرماید «یاعلی (ع)، جز تو کسی مرا نشناخت و جز من کسی تو را نمی‌شناسد».

به این دلیل وقتی فضائل مولا به خصوص از قول پیامبر (ص) نقل می‌شود، این آینه‌ای از ارتباط تنگاتنگ رسول‌الله (ص) با نفس خود است که پیش چشم مخاطب تجلی می‌یابد.

شما می‌بینید این ذکر مستمر فضائل مولا در سیره همه امامان معصوم و حتی وجود اقدس امام زمان (عج) تکرار شده است. مثلاً یک نمونه آشکار همان ماجرای خطبه شام از لسان مقدس امام سجاد (ع) که تقریباً بیش از ۸۵ درصد از خطبه وصف فضائل امیرالمومنین (ع) است. این خیلی مهم است.

یعنی نه هدف قیام اباعبدالله (ع) را بیان می‌کند، نه می‌گوید چرا قیام کردیم، چرا کشته شدیم، چرا بیعت نکردیم، حرف حساب ما چیست. فقط می‌گوید «أَنَا ابْنُ مَنْ ضَرَبَ بَیْنَ یَدَیْ رَسُولِ اللَّهِ بِسَیْفَیْنِ وَ طَعَنَ‏ بِرُمْحَیْنِ» یعنی من پسر عل‌ابن ابی‌طالب هستم که جلوی پیامبر (ص) با دو شمشیر و دو نیزه پیکار می‌کرد.

در ادامه حتما بخوانید برپایی ۳ هزار میز افطاری ساده در دو دهه اول ماه رمضان ۱۴۰۳

 یا مثلاً می‌گوید «أَنَا ابْنُ مَنْ قَاصِمُ‏ الْکُفْرِ بِبَدْرٍ وَ حُنَیْن» یعنی من پسر کسی هستم که کفر را در بدر و حنین درهم کوبید. این نکته اعتقادی است. این اصالت تشیع است که مادح مولا باشد.

به همین دلیل هم رهبر معظم انقلاب در سخنرانی نوروزی خود تأکید کردند که تدبر بیشتری بر معارف نهج‌البلاغه صورت بگیرد. سال جدید اگر قرار است مقدمه خیر و برکت برای جامعه ما باشد، باید رنگ‌وبوی علوی داشته باشد.