از آثار شگفت‌انگیز عیاری تا جذابیت فیلم‌های کیشلوفسکی

غزاله حسین‌پور/ شهرآرانیوز - مازیار میری کارگردان و تدوینگر سینما و تلویزیون در گفت‌وگوی زنده اینستاگرامی با جابر قاسمعلی؛ فیلم‌نامه‌نویس به موضوع فیلم‌نامه‌نویسی پرداخت و گفت فیلم‌نامه یکی از مهم‌ترین ارکان صنعت فیلم‌سازی در جهان است که هزینه‌های زیادی به خود اختصاص می‌دهد: فیلم‌نامه‌نویسی در نگاه اول کار ساده‌ای جلوه می‌کند؛ به گونه‌ای که بسیاری از مردم تصور می‌کنند با ثبت خاطرات روزمره خود، می‌توانند آن را به فیلم تبدیل کنند. این در حالی است که این حرفه هم مانند کارگردانی، طراحی و...، کاری تخصصی است که با آموزش و تمرین بسیار قابل یادگیری است.

 

میری که اولین فیلم بلند خود را در سال ۷۹ برای سینما ساخت، درباره تفکیک وظایف در ساخت یک اثر توضیح داد: به باور من، سینما کار گروهی می‌طلبد. کارگردانی باهوش است که بتواند از انرژی همه اهالی سینما استفاده کند. تخصص و وظیفه فیلم‌نامه‌نویس با کارگردان متفاوت است و باید شغل فیلم‌نامه‌نویسی محترم شمرده شود. در صنعت سینما باید از ایده‌های تازه استفاده کرده؛ در این صورت نتیجه بهتری به دست خواهیم آورد.
به باور میری مهم‌ترین ضعف سینمای ما این است که آن را به معنای کار گروهی و صنعت باور نداریم. این موضوع در کنار عوامل دیگری همچون استفاده نکردن از تجربیات و نظرخواهی از دیگران، باعث می‌شود سینما رشد پیدا نکند: فیلم‌نامه، نطفه یک اثر سینمایی است، اما معمولا در کشور ما زمان کمتری برای نگارش و پرداخت آن درنظر گرفته می‌شود، از افراد متخصص استفاده نمی‌شود و در فیلم‌نامه، مخاطب‌شناسی انجام نمی‌گیرد؛ بنابراین ضعف در این حوزه، نمود بیشتری در اثر نهایی خواهد داشت.

 

شکل‌گیری ایده «قطعه ناتمام» در خراسان
در این گفتگو، میری به مرور کارنامه هنری خود و چگونگی شکل‌گیری و ساخت ایده آثارش پرداخت. او درباره ساخت اولین فیلم بلند سینمایی خود؛ «قطعه ناتمام» خاطرنشان کرد: محمدرضا سرهنگی برای مجموعه «کودکان سرزمین ایران» از من خواست درباره کودکان یک بخش از ایران کار کنم. در همین زمان، فرزاد توحیدی ایده مستندی درباره کودکان جوین که در موسیقی محلی فعالیت می‌کنند، مطرح کرد. در سفری که به خراسان داشتیم، متوجه شدیم بچه‌های آن منطقه به موسیقی‌های امروزی روی آورده‌اند. سفر دوم را به جست‌وجوی کسانی که این موسیقی‌ها را می‌خواندند و نسل به نسل منتقل می‌کردند، پرداختیم. متوجه شدیم مادران آن منطقه حافظان اشعار هستند، اما این اشعار به مرور فراموش می‌شوند. همین ماجرا به طرح اولیه فیلم «قطعه ناتمام» تبدیل شد.
این کارگردان پس از توصیف مراحل شکل‌گیری فیلم‌های «به آهستگی»، «پاداش سکوت» و «کتاب قانون»، چگونگی ساخت یک اثر به گونه‌ای که درگیر ممیزی نشود را بیان کرد: به باور من باید به اندازه‌ای که می‌توانیم و می‌دانیم یک فیلم قابل نمایش است، سکانس‌ها را بسازیم تا به واقعی بودن تصاویر نیز ضربه‌ای وارد نشود. بهتر است کنجکاوی بیننده را به کار گیریم تا آنچه ساخته نشده را تصور کند. به واقع یک فیلم‌ساز باهوش، تصور بیننده را وارد داستان می‌کند.

 

پایان باز به شرط آگاهی فیلم‌ساز
 به گفته میری، اگر کارگردان از پایان کار خود آگاه باشد، درنظر گرفتن پایان باز برای اثر، کار مثبتی است. کارگردان «سعادت‌آباد» افزود: درست بودن یا نبودن پایان باز، بستگی به چگونگی فیلم دارد. باز گذاشتن پایان یک اثر به دلیل ناآگاهی، کار درستی نیست؛ اما در صورتی‌که قصد به‌کارگیری تخیل بیننده را داشته باشیم، اتفاق مثبتی است.
کارگردان «حوض نقاشی» همچنین درباره تأثیرپذیری از هنرمندان دیگر در خلق آثارش گفت: من از افراد زیادی در طول زندگی کاری آموختم و می‌آموزم. یادگیری و آموزش در سینما، هیچ‌گاه تمام نمی‌شود. از دیدن فیلم‌های همه همکارانم درس می‌گیرم. اما فیلم‌سازی کیانوش عیاری همیشه برایم شگفت‌انگیز بوده است. اگر سینمای ایران را گران‌بها بدانیم و از کنار هم کار کردن لذت ببریم، این سینما به جایی می‌رسد که همه به آن افتخار خواهیم کرد. در میان کارگردانان خارجی نیز همواره با دیدن آثار کریشتوف کیشلوفسکی اهل لهستان لذت می‌برم. به طور کلی سینمای اروپا و بلوک شرق برایم جذاب‌تر است.

میری که باور دارد سینما، صبوری، استقامت و تلاش می‌طلبد، به هنرآموزان و تازه‌کاران در این عرصه توصیه کرد: در این حوزه، مدام باید یاد گرفت. اگر به‌روز نباشید، به‌زودی به کناری رانده خواهید شد. سینما کار گروهی است. امروزه برپایی کلاس‌های فیلم‌نامه‌نویسی شانس بزرگی است. هنرآموزان باید با فیلم‌سازان حرفه‌ای کار کنند تا تجربه به دست آوردند.