بازدید استاندار خراسان رضوی از طرح‌ها و پروژه‌های عمرانی و ورزشی مشهد و گلبهار + عکس (۱۵ آبان ۱۴۰۳) عراقچی در نشست خبری با همتای پاکستانی خود: به شکلی حساب‌شده و دقیق به تجاوز رژیم صهیونیستی پاسخ می‌دهیم پزشکیان ماده واحده «نحوه تعیین سهمیه مناطق داوطلبان آزمون سراسری در سال ۱۴۰۴» را ابلاغ کرد (۱۵ آبان ۱۴۰۳) الکترال تعیین کننده رئیس‌جمهور آینده آمریکا سخنگوی قوه قضائیه: پلیس بین‌الملل نسبت به استرداد مرجان شیخ الاسلامی اقدام کرده است | آخرین وضعیت پرونده ۲ خانم خبرنگار + فیلم دیدار رسمی وزیران امور خارجه ایران و پاکستان آخرین اخبار انتخابات ریاست جمهوری آمریکا | ترامپ رقیب را به تقلب متهم کرد رئیس مجلس خبرگان رهبری: گشایش اقتصادی در دستور کار دولت باشد جنبش عدم تعهد تجاوز رژیم صهیونیستی به ایران را محکوم کرد مذاکره واشنگتن و ریاض درباره توافقنامه امنیتی بدون حضور اسرائیل تأثیر بنیادین هوش مصنوعی بر جلوه‌های بصری فیلم‌ها دیدار عراقچی و فرمانده ارتش پاکستان در اسلام آباد سخنگوی دولت: موضوع دختر علوم تحقیقات امنیتی نیست نخستین شمارش رسمی آرا در انتخابات آمریکا؛ ترامپ و هریس مساوی شدند انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴ آمریکا رسما آغاز شد + فیلم بیش از ۲۹۰۰ مستند متقاضی حضور در «سینماحقیقت» هجدهم فرمانده نیروی هوایی ارتش: هیچ عقب‌نشینی‌ای در برابر جنگ سخت دشمن نشان نخواهیم داد برگزاری اجلاسیه رسمی مجلس خبرگان رهبری (۱۵ آبان ۱۴۰۳) معاون هماهنگ‌کننده پدافند هوایی ارتش از منطقه شمال شرق بازدید کرد (۱۵ آبان ۱۴۰۳) دیدارهای جداگانه وزیر ارتباطات ایران با رؤسای جمهور کوبا و ونزوئلا در هاوانا و کاراکاس دستگیری ۶ نفر و هلاکت ۴ تروریست در جنوب سیستان و بلوچستان اوکراین مدعی شد: ۱۱ هزار نیروی کره شمالی به کمک روسیه آمدند کاهش ارزش نرخ دلار در آستانه انتخابات ریاست جمهوری درخواست آمریکا از ایران برای عدم پاسخ به رژیم صهیونیستی تعداد شهدای لبنان به ۳ هزار و ۲ نفر رسید (۱۴ آبان ۱۴۰۳) شمار نظامیان زخمی رژیم صهیونیستی به پنج هزار و ۲۶۱ نفر رسید پیش‌نویس قطعنامه جدید آتش‌بس در غزه روی میز شورای امنیت تا رفع فیلترینگ فقط یک روز باقی‌ مانده است؟
سرخط خبرها

سیاست خارجی و تنگناهای اقتصادی

  • کد خبر: ۳۳۳۹۸
  • ۱۸ تير ۱۳۹۹ - ۱۲:۴۱
سیاست خارجی و تنگناهای اقتصادی
علیرضا طوسی‌رضوانی‌ - مدرس دانشگاه و کارشناس سیاسی
سیاست خارجی مجموعه اصول، اهداف، خط‌مشی‌ها، گرایش‌ها و راهبرد‌هایی است که هر دولت در رابطه با دولت‌ها و دیگر بازیگران بین‌المللی به‌منظور دستیابی به‌حداکثر منافع ملی با توجه به‌حداقل هزینه‌ها و دفع ضرر‌های احتمالی به‌کار می‌برد. طراحی و تدوین سیاست خارجی با اتکا به مؤلفه‌ها و متغیر‌های متعددی، چون مبانی فکری نظام سیاسی، ماهیت نظام بین‌الملل، نحوه نگرش هیئت‌حاکمه، توانایی‌ها و امکانات کشور، نیاز‌های عینی جامعه، موقعیت جغرافیایی و فرهنگ سیاسی جامعه پایه‌ریزی می‌شود. مسلما توجه به مؤلفه‌های یادشده و درک و شناخت صحیح از آن‌ها، در طراحی و اجرای سیاست خارجی امری حیاتی تلقی می‌شود و در مقابل، غفلت از هر کدام، نتایج زیان‌باری به‌همراه خواهد داشت.
به‌طورکلی شناخت صحیح از ماهیت نظام بین‌الملل و اینکه چه منطق و گفتمانی بر فضای جهانی حاکم است، بسیار مهم است. بر این اساس، نادیده‌انگاشتن تغییر و تحولات نظام بین‌الملل و تفاوت گفتمان‌ها، لغزشی فاحش در سیاست خارجی محسوب می‌شود. همچنین در طراحی سیاست خارجی، همه مؤلفه‌ها و متغیر‌های آن را باید با هم و در کنار هم در نظر گرفت. توجه به برخی و غفلت از برخی دیگر، خطایی راهبردی و آسیبی است که همواره در کمین مسئولان و طراحان سیاست خارجی بوده است؛ به‌ویژه غفلت مسئولان از دو عامل «نیاز‌های عینی جامعه» و «توانایی‌ها و امکانات کشور» در اولویت‌بندی مؤلفه‌های سیاست خارجی، رویدادی شایع و رایج است که پیامد‌های ناگواری را به دولت‌ها تحمیل کرده است.
سیاست خارجی در کشور ما نیز از این قاعده مستثنا نیست. اگر با رویکردی انتقادی و آسیب‌شناسانه آن را ارزیابی کنیم، خواهیم دید که گاهی در طراحی سیاست خارجی و نحوه اجرای آن، به نیاز‌های واقعی جامعه و میزان توان و امکانات کشور در قیاس با سایر مؤلفه‌ها، توجه کمتری می‌شود. منظور از نیاز‌های واقعی، نیاز‌های اقتصادی و معیشتی جامعه و مراد از امکانات و توانایی‌ها، بضاعت و توان بالفعل کشور در مقابله با چالش‌ها و بحران‌های داخلی و خارجی است.
کشور ما درگیر مشکلات و تنگنا‌های اقتصادی کم‌سابقه‌ای است و بدون شک، عوامل خارجی و بیرونی سهم د‌رخورتوجهی در تشدید آن بحران‌ها داشته‌اند. به‌سبب تنش‌های موجود در روابط خارجی و مسئله تحریم‌ها، تجارت خارجی برای ما بسیار پرهزینه و حتی ناممکن شده است. مسدودشدن راه‌های ارتباط مستقیم با بازار‌های مالی جهان و تحریم‌های بانکی موجب شده است بازگشت منابع ارزی ناشی از صادرات به کشور، در عمل مختل شود. هزینه‌های نقل و انتقال منابع مالی، از اعداد تک‌رقمی به رقم بی‌سابقه ۳۵ درصد رسیده است.
همچنین بحران ارزی کنونی، مستقیما متأثر از تنش‌ها و بحران‌های موجود در روابط خارجی است. واضح است که محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها و مسائلی، چون قرارگرفتن در فهرست سیاه اف‌ای‌تی‌اف تأثیر منفی بر منابع ارزی کشور داشته است. طبیعی است که در چنین شرایطی، تأمین ارز و مدیریت منابع ارزی برای بانک مرکزی دشوار شود و این در حالی است که ایران منابع ارزی قابل توجهی در کشورهایی، چون چین، کره‌جنوبی، امارات متحده عربی و... دارد و همین محدودیت‌ها و موانع، امکان ورود این منابع به کشور را دشوار کرده است. تداوم این شرایط، مسلما به گسترده‌ترشدن دامنه بحران اقتصادی منجر خواهد شد و احتمال تعمیق و تشدید بحران‌های اجتماعی و حتی امنیتی و سیاسی را افزایش خواهد داد.
به‌بیان دیگر، اگر از منظر نقش و تأثیر سیاست‌خارجی بر اوضاع اقتصادی به مسئله بنگریم، می‌توان گفت که در طراحی سیاست‌خارجی، توجه ما به دو مؤلفه «نیاز‌های عینی جامعه» و «امکانات و توانایی‌های کشور» کاهش یافته است؛ بنابراین لازم است قابلیت انعطاف‌پذیری سیاست‌خارجی و دیپلماسی را با توجه بیشتر به دو عامل یادشده ارتقا دهیم؛ اقدامی که مستلزم تجدیدنظر در نحوه طراحی سیاست‌خارجی، تعیین اهداف راهبردی و روش‌های دیپلماسی است.
قطعا منظور از تجدیدنظر در اینجا عقب‌نشینی یا انصراف از اصول و آرمان‌های نظام جمهوری اسلامی نیست؛ بلکه مقصود، پرهیز از هزینه‌های غیرضروری و رفتار‌های هیجانی در سیاست‌خارجی و همچنین تعاون و هم‌گرایی بیشتر با نظام بین‌المللی به‌قصد اجتناب از انزوای سیاسی و اقتصادی است. این اقدام ضروری و بایسته می‌تواند به‌میزان قابل ملاحظه‌ای از تنگنا‌ها و فشار‌های اقتصادی بکاهد و به نظام سیاسی و مردم فرصت تجدید قوا بدهد.
گزارش خطا
ارسال نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
پربازدید
{*Start Google Analytics Code*} <-- End Google Analytics Code -->