نگاهی به وضعیت مجتمع های میان راهی در خراسان رضوی | کمین مرگ در جاده‌های بی‌سرپناه
نگاهی به وضعیت مجتمع های میان راهی در خراسان رضوی که کمبودشان جاده ها را برای سفر پرخطر کرده است.
به گزارش شهرآرانیوز؛ در قلب شبکه گسترده راه‌های خراسان‌رضوی، با طولی نزدیک به ۱۱۹هزار کیلومتر، یک کمبود آشکار خودنمایی می‌کند؛ به گواه آمار اداره‌کل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای خراسان‌رضوی، فقط ۶۷ مجتمع خدماتی‌رفاهی در این استان فعال هستند، درحالی‌که استاندارد‌های سازمان راهداری حکم می‌کند به ازای هر پنجاه کیلومتر، باید یک مجتمع وجود داشته باشد.
این یعنی تا رسیدن به رقم مطلوب ۲ هزارو ۳۸۰ مجتمع، ۲ هزارو ۲۸۶ مجتمع کم داریم! این کمبود، با وجود ۴۰۴میلیون تردد جاده‌ای در سال ۱۴۰۳ و آمار نگران‌کننده ۱۳۳۵ فوتی ناشی از تصادفات پارسال در جاده‌های استان، بیش از پیش احساس می‌شود. مجتمع‌های بین‌راهی نه‌تنها می‌توانند خستگی رانندگان را کاهش دهند و از حوادث تلخ بکاهند، بلکه با ارائه خدمات رفاهی و اقامتی، آرامش و ایمنی مسافران را تضمین می‌کنند.
فعالیت ۶۷ مجتمع بین راهی در استان
متولی ساخت مجتمع‌های رفاهی بین راهی چه ارگانی است؟ چالش ما برای پیگیری موضوع از همین جا شروع می‌شود. فعالان حوزه‌های مختلف آستان قدس رضوی، سازمان راهداری و حمل ونقل جاده‌ای و میراث فرهنگی و گردشگری، هرکدام گفت‌و‌گو درباره این موضوع را به عهده دیگری می‌گذارند.
بالاخره فرزاد فولادی، رئیس اداره بازرگانی و سرمایه گذاری اداره کل راهداری و حمل ونقل جاده‌ای خراسان رضوی، می‌پذیرد که صحبت کند. او همان ابتدا می‌گوید: اولین گام را برای احداث مجتمع‌های خدماتی ورفاهی بین راهی، سازمان راهداری برداشت. این موضوع برمی گردد به سال۱۳۸۴. آن زمان دولت خودش می‌ساخت و بهره برداری می‌کرد. اما بعد‌ها ساخت آن به سرمایه گذاران بخش خصوصی واگذار شد و باید طبق ضوابطی که ما اعلام می‌کنیم، پیش بروند؛ البته این مجموعه‌ها براساس خدماتی که می‌دهند، به چهار دسته تقسیم بندی می‌شوند و همه آن‌ها ظرفیت پذیرایی زائران را دارند.
او از تیمی متشکل از ستاد اقامه نماز، دانشگاه علوم پزشکی، شرکت نفت و اداره کل راهداری یاد می‌کند که درباره مکان یابی برای ساخت این مجتمع‌ها تصمیم می‌گیرند و توضیح می‌دهد: در این زمینه، جنبه‌های متفاوت بررسی می‌شود؛ موضوعاتی مثل اینکه محل مدنظر چقدر حادثه خیز است یا کشش تجاری دارد و....
فولادی یادآوری می‌کند: مجتمع‌ها متناسب با نیاز زائران ساخته شده‌اند. اما در طول سال ها، هم به لحاظ طراحی، توسعه یافته‌اند و هم تعداد آن ها. حاصل تلاش این سال‌ها ساخت ۶۷ مجموعه است و شش مجتمع دیگر هم در حال ساخت هستند که امید می‌رود آن‌ها نیز تا آخر سال به بهره برداری برسند.
کنجکاوی مان درباره فاصله استاندارد بین مجتمع ها، او را وامی دارد تا توضیح در این باره را هم از قلم نیندازد: میانگینی که سازمان راهداری و حمل ونقل جاده‌ای برای هر مجتمع بین راهی در نظر دارد، هر پنجاه کیلومتر است، اما با این الگو در استان نمی‌شود کار کرد. اگر بخواهیم در تمام محور‌ها این فاصله را مدنظر قرار دهیم، تعداد مجتمع‌ها زیاد می‌شود، درحالی که برنامه ما براساس محور‌هایی است که تعداد زائران بیشتری دارد. معمولا جانمایی براساس درجه مشخص می‌شود.
فاصله مجموعه‌های درجه یک هر چهل کیلومتر است و به ترتیب مجتمع‌های درجه ۲، هر سی کیلومتر فاصله دارند و مجموعه‌هایی با درجه پایین تر، فاصله شان کمتر می‌شود. اما قانون از چند سال گذشته تغییر کرده است؛ اینکه از رمپ خروجی یک مجتمع تا رمپ ورودی مجتمع بعدی، به فاصله هزارو ۸۰۰ متر امکان ساخت مجموعه وجود دارد. اما معمولا سرمایه گذاران زیر بار این قانون نمی‌روند. طبیعی هم هست؛ چراکه صرفه اقتصادی ندارد؛ وقتی خودرو در یک مجتمع کار سوخت گیری را انجام می‌دهد، معمولا نیازی به توقف مجدد ندارد.
فولادی می‌گوید: درجه بندی مجتمع‌ها براساس امکانات و خدماتی است که برای رفاه زائران درنظر گرفته شده است؛ البته داشتن سرویس بهداشتی و نمازخانه و جایگاهی برای سوخت، بین تمام آن‌ها مشترک است، اما در مجموعه‌های درجه یک، ظرفیت‌ها بیشتر است و به عنوان مثال، فضا و باندی برای فرود هلی کوپتر هم درنظر گرفته شده است.
ساخت مجتمع؛ به شرط امکان اقامت
فولادی موضوع اسکان و اقامت را جزو اولویت‌ها در ساخت مجتمع‌ها می‌داند و می‌گوید: تلاش می‌کنیم شرایط را به گونه‌ای آماده کنیم که زائران ترغیب شوند در این مجموعه ها، دست کم یک شب اقامت کنند. او ادامه می‌دهد: درحال حاضر پرونده‌های مربوط به ساخت مجتمع‌ها درصورتی که امکان اقامت را لحاظ نکرده باشند، تأیید نمی‌شود. درصدد هستیم برای مجتمع‌هایی که ازقبل ساخته شده‌اند، هم این قانون را اعمال کنیم، حتی درصدد هستیم در این مجموعه‌ها اتاق مادر و کودک هم جانمایی کنیم.
فولادی هم مثل خیلی‌های دیگر، آستان قدس رضوی را جزو نهاد‌های موفقی می‌داند که رضایت زائران را به دست آورده است و می‌گوید: متولی این مجموعه‌ها باید ارگان‌هایی مثل آن‌ها باشند که به دنبال سودآوری نیستند و ما هم در اختصاص جایگاه سوخت و... همراهی شان می‌کنیم و می‌خواهیم پای کار بیایند؛ به خصوص در محور سبزوار و نیشابور که محوری کویری است و متقاضی برای سرمایه گذاری خیلی کم است.
سخت گیری برخی نهاد‌ها برای دراختیار قرار دادن زمین، جزو چالش‌هایی است که مانع ورود خیلی‌ها به این حیطه می‌شود؛ اینکه به فرض از آن‌ها ضمانت نامه می‌خواهند که ظرف مدت مقرر، ساخت این مجموعه را به پایان برسانند. فولادی با پیش کشیدن این موضوع می‌گوید: اگر مجموعه‌هایی مثل آستان قدس رضوی و شرکت مهندسی راه و ابنیه بزرگراه شرایط را آسان کنند، قطعا آمار متقاضیان سرمایه گذار بیشتر می‌شود.
مشوق‌هایی برای سرمایه گذاران
میانگین هزینه ساخت مجتمع‌ها بین ۳۰ تا ۶۰ میلیارد تومان است که افراد متقاضی براساس بنیه اقتصادی که دارند، می‌توانند عهده دار ساخت یکی از آن‌ها شوند؛ طبق قانون، همه مجموعه‌ها به بخش خصوصی و سرمایه گذار واگذار شده است و هیچ مجتمعی، دولتی نیست. ترغیب سرمایه گذاران، نیاز به مشوق‌هایی دارد که رئیس اداره بازرگانی و سرمایه گذاری اداره کل راهداری استان به برخی از آن‌ها اشاره می‌کند و شامل ساخت آسفالت رمپ ورود و بازسازی آن‌ها در صورت استهلاک می‌شود.
علاوه بر این، مجتمع‌هایی که ساختشان ۵۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته باشد، برای گرفتن وام معرفی می‌شوند که مبلغ آن، بین ۸ تا ۱۵ میلیارد تومان است. به این‌ها اضافه کنید ارائه مجوز جایگاه سوخت که یکی از عناصر درآمدزا برای سرمایه گذاران است.
او ادامه می‌دهد: جانمایی مجتمع‌های خدمات رفاهی در برخی محور‌ها به منظور کاهش آمار حوادث، ضروری است؛ به عنوان مثال در محور کمربند سبز که از چناران تا فریمان است، هیچ مجموعه رفاهی وجود ندارد و رانندگان خودرو‌های سنگین، بار‌ها اعلام کرده‌اند که این مسیر را با هراس و ترس پشت سر می‌گذارند، درحالی که متولی این حوزه، آستان قدس رضوی است. علاوه بر این در محور‌های منتهی به مرزها، این نیاز به شدت احساس می‌شود. حساسیت این موضوع با ورود خودرو‌ها از کشور‌های دیگر بیشتر می‌شود. به این‌ها اضافه کنید محور‌ها و مسیر‌های مشهد به شاهرود، نیشابور به سبزوار و سبزوار به کاهک که آخرین حوزه استحفاظی در استان را شامل می‌شود.
به گفته او، یکی دیگر از چالش‌ها برای سرمایه گذاران، گرفتن استعلام از مجموعه‌های مختلف (وزارت جهادسازندگی، سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری و...) است که باید این روند تسریع و تسهیل شود.
فولادی می‌گوید: نظارت بر عملکرد مجتمع ها، هر هفته یک بار، برعهده تیمی شامل ستاد اقامه نماز، سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و... است.
آستان قدس رضوی؛ متولی ۲۱ مجتمع
سجاد صفرزاده، مدیر مجتمع‌های میان راهی آستان قدس رضوی است. او از قابلیت‌های بالقوه‌ای حرف می‌زند که در مجموعه‌های خدماتی و رفاهی بین راهی نهفته است. می‌گوید: این مجموعه ها، علاوه بر پاسخ دهی به نیاز‌های روحی و آرامش و امنیت، می‌توانند آمار مرگ ومیر‌های ناشی از حوادث جاده‌ای را کاهش دهند.
به گفته صفرزاده، پیشینه ساخت این مجتمع‌ها در آستان قدس رضوی به سال۱۳۷۷ برمی گردد؛ البته آستان قدس هدف دیگری از احداث بنا‌ها داشت و بیشترین تمرکزش بر فراهم سازی تسهیلات اقامه نماز بود و خدا را شکر، فضای مناسبی را فراهم کرده است تا میهمانان حضرت هنگام طی کردن این مسیر، با خاطری آسوده فرایض دینی خود را انجام دهند و در مکانی امن و مناسب به تسهیلات و امکانات رفاهی و بهداشتی دسترسی پیدا کنند.
دیهوک، فیض آباد، کاهک سبزوار، خضری، قائن، خوسف، دشت گلستان، بردسکن، بشرویه، دامغان، بجستان، چناران و تربت جام و... ۲۱مجتمع میان راهی هستند که در هفت استان منتهی به مشهد مقدس فعالیت می‌کنند و علاوه بر خدمات رفاهی، برنامه‌های فرهنگی مختلفی برای زائران درنظر گرفته‌اند و درکنار این ها، مجموعه‌ای هم در استان گلستان در حال ساخت است.
صفرزاده می‌گوید: بیش از ۹۰ درصد زائرانی که به مشهد مقدس می‌آیند، از مسیر‌های جاده‌ای تردد می‌کنند و کمتر از ۱۰ درصد تردد ریلی و هوایی دارند و به همین دلیل ارائه خدمات جاده‌ای دارای اهمیت است، ضمن اینکه این مجتمع‌ها نقش فرهنگی و گردشگری و... را هم ایفا می‌کنند. در چند سال اخیر مدیران ارشد نگاه ویژه‌ای به آن‌ها داشته‌اند و توسعه آن‌ها همیشه مدنظر بوده است.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
