بامداد ۲۳خرداد، نظم جهانی، بار دیگر دربرابر صحنهای ایستاد که میراث خونین تجاوز و بیپروایی نسبت به قواعد بنیادین حقوق بینالملل را به نمایش گذاشت.
حمله هوایی رژیم صهیونیستی به خاک ایران، نهتنها مصداق روشن نقض منشور ملل متحد و اصول شناختهشده حقوق بشردوستانه است، بلکه هشداری جدی به ساختار امنیت جمعی نظام بینالملل محسوب میشود؛ ساختاری که در چنینبزنگاههایی ناکارآمدی یا جانبداری منفعلانهاش هویدا میشود.
در منطق حقوق بینالملل، اصل منع توسل به زور، جایگاه بنیادینی دارد. دولتها، بر اساس ماده۲ منشور ملل متحد، به روشنی از تهدید یا استفاده از زور علیه تمامیت ارضی یا استقلال سیاسی کشورها ممنوعاند.
هرگونه اقدام نظامی که بدون مجوز شورای امنیت و بدون استناد قطعی به اصل دفاع مشروع صورت گیرد، تجاوز محسوب میشود.
حمله اسرائیل به ایران، هیچ توجیه حقوقی مشروعی نداشت؛ نه مجوز شورای امنیت در کار بود و نه دفاع مشروع بهمعنای حقوقی کلمه.
ادعای دفاع پیشدستانه در فقدان حمله مسلحانه ازسوی ایران علیه اسرائیل، با اصول حقوق بینالملل ناسازگار است و محملی برای قانونگریزی فراهم نمیآورد.
ابعاد این تجاوز فقط به نقض صریح حاکمیت ملی ایران محدود نمیشود. هدفقراردادن مناطق مسکونی، ترور فرماندهان و شخصیتهای علمی و نظامی در خاک ایران و جانباختن افراد بیگناه، انتهادادن به حیات خصوصی بدون محاکمه و خارج از صحنه نبرد، نمونه بارز عملیات تروریستی و قتلهای فراقضایی است؛ رفتاری که نهتنها با قواعد حقوق بشردوستانه بلکه با اساسنامه دادگاه کیفری بینالمللی در تضاد کامل قرار دارد. ورود بدون مجوز هواپیماهای نظامی اسرائیل به حریم هوایی ایران نیز برگه دیگری بر دفتر نقض قوانین بینالمللی هوانوردی کشوری افزود.
در نظام مسئولیت بینالمللی دولتها، هر عمل متخلفانهای مستوجب پاسخ و جبران خسارت است. نقض تعهدات بنیادین، ایجاب میکند که جامعه جهانی نهتنها به محکومیت اکتفا نکند، بلکه زمینه را برای اقدام عملی علیه ناقضان فراهم بیاورد.
مجمع عمومی باید تجاوز را با صدای بلند محکوم کند و شورای امنیت، مطابق فصل هفتم منشور، وظیفه دارد این رفتار را تهدیدی علیه صلح و امنیت بینالملل بداند و اقدامات لازم اعم از تحریم و تدابیر تنبیهی را در پیش بگیرد.
دراینمیان، حق دفاع مشروع ایران سبقهای روشن و قانونی در حقوق بینالملل دارد. وقوع حمله مسلحانه، مهمترین شرط توسل به دفاع مشروع را محقق کرده است؛ دفاعی که باید متناسب، فوری و معطوف به دفع تهدید باشد. جهان، در آزمون سخت ایستاده است: آیا قواعد بنیادین منشور ملل متحد را پاس خواهد داشت یا بار دیگر امنیت جمعی را قربانی منافع و مصلحتاندیشی خواهد کرد؟ مشروعیت واکنش ایران، نه از سر سیاست، بلکه در متن و جان حقوق بینالملل جاری است؛ دفاع از امنیت ملی، ترجمان حقی است که منشور ملل متحد برای همه اعضا محفوظ داشته است.