چراغ قرمز، اهرمی برای مدیریت ترافیک

عادل نجفی | شهرآرانیوز؛ بعضی از اتفاقات و جریانات پیرامون زندگی ما این روز‌ها آن قدر ساده و بدیهی به نظر می‌رسند که نقش و اهمیت آن‌ها را فراموش می‌کنیم. چراغ‌های راهنمایی و رانندگی یکی از این موارد در زندگی شهری هستند. سبز، زرد و قرمز برای شهروندان دنیای معاصر تنها ۳ رنگ عادی نیستند. برای شهروندان ابرشهر‌هایی مثل نیویورک و توکیو یا روستا‌ها و مناطق کوچک تری در آفریقا یا آسیای پهناور ۳ رنگ چراغ‌های راهنمایی به بخشی از زندگی روزمره تبدیل شده اند. البته همیشه این طور نبوده است. حتی این روز‌ها در جهان هوشمند و یکپارچه نیز وجود این چراغ‌ها در مراکز شهری مورد سؤال قرار گرفته است، اما نقش برجسته آن‌ها در مدیریت جریان ترافیک فشرده در تقاطع‌ها انکارناپذیر است.

۱۰ دسامبر ۱۸۶۸، برابر با ۲۰ آذر ۱۲۴۷ خورشیدی، به عنوان تاریخ رسمی تولد نخستین چراغ راهنمایی و رانندگی جهان ثبت شده است. چراغ اول در لندن و در میدانی به نام میدان پارلمان روشن شد. سیستم تازه متولدشده از ۲ علامت سیار متصل به بازو‌های محوری تشکیل شده بود که با یک اهرم دست کاری می‌شدند، سیستمی که پیش از آن برای علائم هشداری در مسیر راه آهن استفاده شده بود. اما این چراغ عمری چندان طولانی نداشت و کمتر از ۲ ماه پس از راه اندازی، بر اثر انفجار سیستم روشنایی آن، به عمر خود و افسر پلیسی که با آن کار می‌کرد پایان داد.

 

جهان و تقاطع‌های آن باید ۴۶ سال دیگر صبر می‌کردند تا با گسترش استفاده از الکتریسته به عنوان منبع جدید انرژی چراغ‌های راهنمایی و رانندگی، شاهد نصب نخستین چراغ‌های دورنگ در کلیولند ایالات متحده باشند. در دهه ۲۰ میلادی، حوالی ۱۳۰۵ خورشیدی، دیترویت و نیویورک به چراغ‌های قبلی علاوه بر سبز و قرمز، رنگ زرد را نیز اضافه کردند. به عبارت دقیق تر، آنچه امروز به عنوان چراغ‌های مرسوم فرماندهی تقاطع‌های می‌شناسیم، دارای ریشه‌ای آمریکایی هستند. پس از ایالات متحده و به تدریج در دهه‌های ۲۰ و ۳۰ میلادی، پاریس، برلین، میلان، رم و خود لندن به عنوان مبدع اولین چراغ، نخستین شهر‌های اروپایی‌ای بودند که چراغ‌های جدید را روشن کردند.

 

در آسیا نیز شهر توکیو، پایتخت ژاپن، در سال ۱۹۳۱ برابر با ۱۳۱۰ خورشیدی نخستین چراغ کنترل تقاطع‌ها را فعال کرد. کنترل ترافیک خودرو‌ها آن قدر با اهمیت جلوه می‌کرد که ۳۳ سال پس از راه اندازی اولین چراغ راهنمایی و رانندگی در سال ۱۹۵۵، برابر با ۱۳۳۴ خورشیدی، بالاخره علایم ویژه تردد عابران پیاده نیز به آن‌ها افزوده شد و بالاخره از سال ۱۹۷۴ میلادی، برابر ۱۳۵۳ خورشیدی، کشور‌های جهان برای هماهنگی و تنظیم مقرارت به یکپارچه سازی فرامین و معانی آن‌ها دست زدند.

به طور کلی، بررسی قوانین راهنمایی و رانندگی در کشور‌های مختلف نشان می‌دهد اگر خودروی در هر زمانی پس از روشن شدن چراغ قرمز وارد تقاطع شود، راننده آن مرتکب تخلف شده است. این تخلف علی رغم تعریف ساده و آسانی که دارد، در سال ۲۰۱۸ موجب مرگ دست کم ۸۴۶ تن و در مجموع ۹۰۰۰ تن در یک دهه گذشته در تقاطع‌های آمریکا شده است. نکته حائز اهمیت در آمار تلفات چنین تخلفاتی نوع قربانیان آن است.

 

عابران پیاده، دوچرخه سواران و سرنشینان دیگر خودرو‌ها بیش از رانندگان خودرو‌های متخلف جان خود را در این سوانح از دست می‌دهند. در همان سال ۲۰۱۸، بیش از ۱۳۹ هزار تن بر اثر چنین تصادفاتی از قطع عضو تا جراحات دیگر راهی بیمارستان‌ها شدند. پژوهش بنیاد ایمنی رانندگی در ایالات متحده در سال ۲۰۱۸ نشان می‌دهد ۹۰ درصد رانندگان بی توجهی به چراغ راهنمایی و رانندگی را تخلفی بسیار خطرناک و مرگبار توصیف کرده اند، اما ۳۱ درصد از همان رانندگان گفته اند در یک ماه گذشته دست کم یک بار این کار را کرده اند، یعنی از هر ۳ راننده یک نفر! بررسی‌های آماری همچنین نشان می‌دهد سهم آقایان جوان در وقوع این تخلف از دیگر گروه‌های سنی و بانوان بیشتر است.

اگرچه جهان به سرعت به سوی هوشمندسازی تقاطع‌ها و خودرو‌ها گام برمی دارد، با فراگیری آن همچنان فاصله دارد. امروز و با افزایش خودروها، استفاده از جرایم نقدی از راهکار‌های مسئولان کنترل ترافیک است که در اروپا و آمریکا نرخ‌ها متفاوتی از ۵۰ تا ۵۰۰ دلار برای آن در نظر گرفته اند. البته جریمه نقدی تنها ابزار کنترلی نیست و اضافه شدن نمره منفی به سابقه رانندگان متخلف و اجبار آن‌ها به شرکت دوباره در دوره‌های تعلیم رانندگی نیز در نظر گرفته می‌شود.