به گزارش شهرآرانیوز، سیگار دوباره به صحنهی مد و فرهنگ غرب بازگشته است. سلبریتیهایی مثل سابرینا کارپنتر، چارلی ایکسسیایکس، گوئینت پالترو و دوآ لیپا با سیگار در عکسها و مناسبتها دیده میشوند. حتی حساب اینستاگرامی Cigfluencers با دهها هزار دنبالکننده به بازنمایی چهرههای سیگاری قدیمی و جدید میپردازد. در همین حال، برای نخستین بار در دو دهه، آمار سیگار کشیدن در انگلستان روند افزایشی نشان داده است؛ تحقیق دانشگاه کالج لندن میگوید از سال ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۴ مصرف سیگار در جنوب انگلستان ۱۰ درصد رشد داشته است.
این بازگشت تناقضی بزرگ دارد و آن این است که تقریباً همه میدانند سیگار سرطانزا و مرگآفرین است. با این حال نسل Z، که به آگاهی و عقلانیت معروف است، به آن روی آورده. چرا؟ پاسخ را باید در ترکیبی از مد، هویت اجتماعی، فشارهای روانی و جذابیت نوستالژیک جستوجو کرد.
مقاله نویس تلگراف در تعریف تجربه شخصیاش میگوید پدرش روزی ۶۰ نخ سیگار میکشید و در نهایت بر اثر بیماری قلبی ناشی از همین عادت درگذشت. او به فرزندانش وعده داده بود اگر سیگار نکشند به آنها جایزه میدهد. نویسنده به این قول پایبند ماند، اما جایزه هیچوقت از طرف پدرش به او داده نشد. با این حال، سیگار همیشه در زندگی اجتماعیاش به چشم آمده، چه در مهمانیها و چه گفتوگو با غریبههایی که با یک نخ سیگار شروع میشوند. او هرگز سیگار نکشیده، ولی حسرت عضویت در «باشگاه سیگاریها» را داشته؛ جمعی کوچک و صمیمی که چراغی مشترک در بین آنها یخ روابطشان را آب میکند.
ایوو ولاف، استاد روانشناسی رفتاری، این پدیده را آیینی میداند. او میگوید: «سیگار کشیدن یک آیین تعلق اجتماعی است. بیرون رفتن، آتش خواستن و تقسیم دود، بهانهای برای پیوستن به جمع است. به همین دلیل ترککردن یا هرگز نکشیدن، نوعی حذف از این حلقه محسوب میشود.
نویسنده این مقاله میگوید سیگاریها اغلب بامزه، پرانرژی و بیپردهاند. البته عاداتی مثل ترک میز جمعها برای کشیدن سیگار یا کسانی که پول خرید سیگار دارند، اما باز هم سیگارشان را از دیگران میگیرند روی اعصاب حتی سیگاریها میرود.
چرا افراد هنوز به کشیدن سیگار تمایل دارند؟ در جهان مد، سیگار نماد شیکپوشی و یاغیگری است. خیلیها ترجیح میدهند در حال سیگار کشیدن دیده شوند تا اینکه سیگار الکترونیکی با طعم میوهای در دست بگیرند. در میان بزرگسالان، سیگار الکترونیکی «بچگانه» یا «پلاستیکی» به نظر میرسد، در حالی که سیگار حالتی کلاسیک دارد. سریالها و فیلمهایی مثل «پیکی بلایندرز» یا «سالتبرن» هم این تصویر را تقویت کردهاند.
اما بازگشت سیگار فقط به نسل Z محدود نیست. بسیاری از افراد ۵۰ و ۶۰ ساله هم دوباره سراغش رفتهاند، بعضی با توجیه «راه فرار از استرس». بحرانهای جهانی، فشار هزینههای زندگی و حتی همهگیری کرونا، دلایل دیگری برای پناه بردن به نیکوتین بودهاند. جامعهشناسان میگویند نسلهای قدیمیتر تحمل ریسک بیشتری دارند و نسلهای جوانتر هم آیندهی دور را جدی نمیگیرند؛ بنابراین خطرات سلامتی برایشان انتزاعی است.
سیگار در این فضا نقش «شیکِ ضدسلامتی» پیدا کرده یعنی شورشی علیه دنیای بیشازحد سالم و تصفیهشده. برای برخی نسل Z، سیگار نمادی از بلوغ و هویت است. برای برخی دیگر، نوعی نوستالژی دهههای گذشته؛ همانطور که دههی ۹۰ میلادی دوباره در مد و موسیقی زنده شده است.
با این حال، واقعیت پزشکی غیرقابل انکار است و سیگار عامل هفتاد درصد سرطانهای ریه است و سالانه ۷۶ هزار نفر در بریتانیا به دلیلش میمیرند. روی هر بسته نوشته شده که به قلب، ریه و گردش خون آسیب میزند، و حتی میتواند اختلال نعوظ ایجاد کند.
جارد اویات، مدیر صفحه Cigfluencers، سیگار را مثل «شلوار جین آبی» میداند، چیزی که از هر موج مد جان سالم به در برده است. به باور او و برخی تحلیلگران، احیای سیگار نتیجهی ترکیبی از نارضایتی اقتصادی، فشارهای پسا کرونا و میل به لذتگرایی است. وقتی خانه و امنیت مالی برای نسل جوان دور از دسترس است، چرا نباید به سیگار پناه ببرند؟
راه مقابله با این بازگشت چیست؟ کارشناسان میگویند سرزنش مستقیم افرادی که به سیگار روی آوردهاند نتیجهای ندارد. باید هنجارها را بیزرقوبرق تغییر داد یعنی با کاهش نمایش سلبریتیهای سیگاری، حذف نشانههای ظاهری مثل فندک و زیرسیگاری، بازطراحی فضاهای عمومی برای شکستن حلقهی اجتماعی سیگاریها و تأکید بر هزینههای اقتصادی این عادت. یک پاکت مارلبورو گلد در انگلیس بیش از ۱۶ پوند قیمت دارد، یعنی صدها پوند در سال.
در پایان، نویسنده این مقاله به یاد جشن تولد ۲۱ سالگیاش میافتد؛ جایی که سیگار را در دست گرفت، اما هرگز روشن نکرد. حالا که موج تازهای از سیگار در حال شکلگیری است، خوشحال است که تسلیم نشد. سیگار همچنان جذاب به نظر میرسد، اما واقعیت مرگبارش را نمیتوان نادیده گرفت.