چرا خبر تشکیل‌نشدن صندوق دارا دوم موجب ریزش بازار شد؟

مسعود سلطانی | شهرآرانیوز؛ ۵۰ میلیون کد بورسی فعال در بازار سرمایه داریم که از این تعداد حدود ۴۰ میلیون کد مربوط‌به افراد تازه‌وارد است. مدیران بورسی نیز مدام به افراد تازه‌وارد بورسی تذکر می‌دهند که در خرید و فروش به چه نکاتی توجه کنند. اما گویا همه فراموش کرده‌اند که با بزرگ‌شدن بازار سرمایه نه‌فقط معامله‌گران، بلکه مسئولان نیز باید تذکر دریافت کنند. اتفاقات ۷ روز اخیر نشان می‌دهد که تا چه اندازه مسئولان و حتی وزیران، معاونان و مشاوران رئیس جمهور به تبعات نظرات سیاسی‌شان در عرصه اقتصاد بی‌تفاوت و حتی ناآگاه هستند.

اتفاقاتی را که موجب ریزش ۷۸ هزار واحدی بورس طی ۲ روز شد می‌توان به این صورت تعریف کرد. وزارت اقتصاد با مصوبه هیئت دولت قصد راه‌انداختن صندوق ETF دارا دوم را داشت، سازمان خصوصی‌سازی هم موافق بود، وزارت نفت بنا به دلایل متعدد مخالفت کرد و تمامی اخبار رسمی کشور طی نیم‌روز دوشنبه تکذیب شد. شوک این خبر ریزش بازار را درپی داشت.

به نظر می‌رسد مسئولان بعد از کسب درک مختصر از تبعات کارشان دیروز تصمیمشان را باز هم تغییر دادند. در همین راستا ساعت ۱۳ دیروز وزیر اقتصاد اعلام کرد صندوق دارا دوم در هفته دولت عرضه خواهد شد. فرهاد دژپسند بیان کرد: مشکلات تاسیس این صندوق حل شده است. همه آحاد ایرانی با کارت ملی تا سقف ۵ میلیون تومان می‌توانند سهام این صندوق را خریداری کنند. سبد سهام این صندوق متشکل از سهام پالایشگاه اصفهان، تهران، تبریز و بندرعباس است.

این خبر درحالی ازسوی وزیر اقتصاد اعلام شد که دیروز شاخص کل بازار بورس با ۶۵ هزار واحد ریزش معادل ۳.۱۶ درصد افت کرد و به سطح زیر ۲ میلیون واحد بازگشت. شاخص کل هم‌وزن نیز با ۱۰ هزار و ۴۱۲ واحد ریزش معادل ۱.۹۸ درصد افت داشت و به سطح ۵۱۴ هزار واحد رسید.

درواقع دعوای میان مسئولان بر سر تشکیل صندوق دارا دوم، موجب نااطمینانی در بازار سرمایه شد به نحوی که دیروز ۳۵۱ نماد در ۲ بازار بورس و فرابورس ریزش قیمت را تجربه کردند. تقریبا تمامی نماد‌های صنعت پالایشگاهی صف فروش را تجربه کردند. دیروز برای ۲۸۳ نماد صف فروشی به ارزش ۱۱ هزار و ۹۴۹ میلیارد تومان تشکیل شد که این رقم به صورت حدودی معادل ارزش کل معاملات دیروز در بازار بورس است و یادآور تجربه صف‌های فروش سنگین در زمان شهادت سردار قاسم سلیمانی. آن زمان خطر احتمال بروز جنگ موجب ریزش وحشتناک در بازار شد و اکنون دعوای میان وزیر نفت و وزیر اقتصاد و ناهماهنگی این دو وزارتخانه با سازمان خصوصی چنین تاثیر منفی‌ای بر بازار گذاشت.
اما انتظار می‌رود با توجه به انتشار خبر تشکیل صندوق دارا دوم و همچنین اعلام فرهاد دژپسند وزیر اقتصاد مبنی بر عرضه صندوق دارا دوم در ۵ شهریور ماه امروز بازار به حالت عادی برگردد و ریزش ۲ روز گذشته جبران شود.

روز یکشنبه ۱۹ مرداد، رئیس سازمان خصوصی‌سازی، اعلام کرد که سهام ۴ شرکت پالایشگاهی تهران، بندرعباس، تبریز و اصفهان درقالب صندوق ETF در ابتدای شهریور، پذیره‌نویسی می‌شود. صبح دوشنبه ساعت ۱۰، سازمان خصوصی‌سازی در اطلاعیه‌ای رسمی این خبر را تکذیب کرد.

هم‌زمان با این اتفاق ۴ نماد پالایشگاهی «شتران»، «شبدندر»، «شبدیز» و «شپنا» با افزایش عرضه و در نتیجه ریزش قیمت مواجه شدند. این موج مثل سونامی به سایر نماد‌های پالایشگاهی سرایت کرد و کم‌کم کل بازار را فراگرفت. اخبار منفی منتشرشده درباره عدم عرضه نماد‌های پالایشگاهی ادامه داشت تا اینکه حدود ساعت ۱۷ دوباره سازمان خصوصی‌سازی اعلام کرد که ۴ نماد پالایشی مذکور تنها به‌صورت بلوکی یا افزایش سهام شناور عرضه خواهد شد و هیچ‌گاه برای این نماد‌ها صندوق ETF تشکیل نمی‌شود.

این خبر در حکم یک تیر خلاص برای بازار سرمایه در ۲ روز دوشنبه و سه‌شنبه هفته جاری بود. درواقع ریشه ریزش بازار طی ۲ روز گذشته را باید در تجربه تشکیل صندوق دارا اول جست‌وجو کنیم. صندوق دارا اول که متشکل از ۵ نماد بانکی و بیمه‌ای بود در مدت محدود موجب رشد قیمت ۵ نماد این صندوق یعنی سهام بانک‌های تجارت، ملت و صادرات و بیمه‌های البرز و اتکای امین شد. به‌عنوان مثال ارزش سهام بانک تجارت از زمان آغاز پذیره‌نویسی صندوق دارا اول یعنی ۱۴ اردیبهشت امسال تاکنون ۱۴۱ درصد رشد کرده است.

این میزان رشد قیمت موجب شد تصوری در میان معامله‌گران بورسی از طرح دولت برای عرضه ۳ صندوق ETF به وجود آید. معامله‌گران بورسی تصور می‌کنند که دولت از سهام خود در شرکت‌های حاضر در این صندوق‌ها حمایت می‌کند تا رشد قیمتی داشته باشند و در نتیجه درآمد دولت از محل آزادسازی سهام افزایش پیدا کند. اینکه آیا واقعا دولت چنین کاری را انجام می‌دهد یا نه، سوالی بی‌پاسخ است. اما وجود این تصور به‌تن‌هایی کافی است که تقاضا در نماد‌های حاضر در صندوق دارا دوم به منظور کسب سود افزایش پیدا کند. پس طبیعی است درصورت تکذیب خبر عرضه صندوق دارا دوم، شاهد ریزش قیمت و افزایش عرضه در نماد‌های این صندوق باشیم.