نگاهی به رمان «از گورب خبری نیست» نوشته ادواردو مندوسا

«از گورب خبری نیست» یکی از مهم‌ترین رمان‌های ادواردو مندوسا، نویسنده اسپانیایی، و نخستین اثر اوست که به زبان فارسی ترجمه شده است.

فرشاد جابرزاده | شهرآرانیوز- مندوسا نویسنده‌ای است که علاقه خاصی به تجربه فضا‌ها و سبک‌های مختلف ادبی دارد و این تجربه گرایی او کارنامه ادبی اش را مملو از سبک‌ها و ژانر‌های مختلف کرده است. برای نمونه، نخستین رمان او «حقیقت درباره پرونده ساولتا» اثری سیاسی اجتماعی است و در رمان دیگرش «هزارتوی زیتون ها» او به سراغ پارودی نویسی رفته است. «از گورب...» نیز اثری در ژانر علمی تخیلی است که به شیوه یادداشت نویسی روایت می‌شود، اثری که شاید بتوان آن را عجیب‌ترین عنوان در کارنامه نویسنده اش دانست و درباره سفر تحقیقاتی ۲ آدم فضایی به کره زمین و گم شدن یکی از آن هاست.

اولین مسئله‌ای که باید راجع به این رمان متذکر شد این است که نوشته مندوسا به هیچ وجه آن آینده نگری و پیچیدگی‌های خاص آثار علمی تخیلی را ندارد. پس نباید با انتظارات معمول از این ژانر سراغ آن رفت. نویسنده سعی می‌کند با استفاده از بستر ژانر، کنایات و انتقادات خود را به اسپانیای پسا ژنرال فرانکو و در حال گذار به عصری جدید بیان کند. راوی داستان برای پیدا کردن همراهش، گورب، آدم فضایی گمشده، وارد شهر می‌شود. او نخست از مواجهه با انسان‌ها و عملکرد جسمانی و ذهنی آن‌ها متعجب می‌شود و در ادامه، هنگامی که می‌فهمد پول مهم‌ترین دارایی در این جهان است، با استفاده از توانایی ویژه خود، حسابی بی نهایت و تمام نشدنی در بانک باز می‌کند. مندوسا طبقه ضعیفی را به تصویر می‌کشد که محکوم به فناست و غنی‌ای که معتاد به تلاش بی وقفه برای افزایش حساب خود است.

اما نباید تصور کرد «از گورب...» تنها در همین مسائل خلاصه می‌شود. همانند بسیاری از آثار این ژانر، مندوسا خلاقیت‌های منحصربه فردی در پرداخت شخصیت‌ها و موقعیت‌های مختلف داستان ارائه می‌دهد. مثلا از توانایی‌های آدم فضایی او قدرت تغییر چهره است تا جایی که می‌تواند لحظه‌ای پاپ واتیکان و لحظه‌ای دیگر نخست وزیر اسپانیا باشد! نویسنده چنین بن مایه‌ای را در راستای پیام خود به کار می‌گیرد. او می‌کوشد تضاد شخصیتی و فساد برخی سیاست مداران مستبد را نشان بدهد.

این رمان در ارجاعات فرامتنی بسیار غنی است و این گونه می‌نماید که مترجم هم با آوردن پانویس‌های متعدد توانسته است این ارجاعات را به مخاطب فارسی منتقل سازد. مندوسا با بهره گیری از زبان طنز خوانندگان اثر خود را با زشتی‌های روزگار روبه رو می‌کند. رمان او به رغم محوریت مکانی کشور اسپانیا در آن، اثری جهان شمول است که ماجرای آن می‌تواند در هرجای دنیا روایت شود.