نام استاد | سخنی درباره دکتر جلال خالقی مطلق
یوسف بینا
دکتر جلال خالقی‌مطلق در جایی گفته است: «در تصحیح شاهنامه معجزه نکردم، شاید در سال‌های بعد نسخه‌ای پیدا شود که بتوان براساس آن شاهنامه بهتری تصحیح کرد؛ با این حال من تمام تلاش خود را انجام دادم تا شاهنامه‌ای قابل‌قبول ارائه دهم.» این جمله استاد را بگذارید کنار جمله دیگری از او که گفته است: «فردوسی ۳۰ سال برای نگارش شاهنامه رنج برد و من ۴۰ سال برای تصحیح و ویرایش آن کار کردم.»
وقتی با توجه به این ۲ جمله و نیز توجه به اینکه باز به‌قول استاد، فردوسی با آفرینش شاهنامه رشته ازهم‌گسیخته ملیت ایرانی را به‌هم گره زده است و مهم‌ترین عامل حفظ هویت ایرانی در میان صد‌ها بد حادثه و آشوب زمانه است»، می‌توانیم به اهمیت کار سترگ استاد بزرگی همچون دکتر جلال خالقی‌مطلق پی ببریم. نه اینکه شاهنامه‌های چاپ‌شده قبلی کاملاً باطل و بلااستفاده باشند، نه اینکه اهمیت شاهکار فردوسی در آن‌ها آشکار نباشد، نه اینکه هویت ایرانی و فرهنگ ملی ما در آن چاپ‌ها خدشه‌دار شده باشد، بلکه مهم این است که وقتی می‌گوییم شاهنامه فردوسی مهم‌ترین سند ادبی و فرهنگی و تاریخی و هویتی ما ایرانی‌هاست، باید به‌عنوان یک ایرانی بتوانیم نسخه چاپ‌شده درست و کامل و بی‌نقصی از آن را بخوانیم تا ببینیم ادبیات و فرهنگ و تاریخ و هویت ما چیست و در چه قالبی جاودانه شده است. تا پیش از آنکه استاد خالقی‌مطلق شاهنامه فردوسی را نسخه‌شناسی و تصحیح و چاپ کند، مهم‌ترین چاپ‌های حماسه ملی ایران در خارج از ایران و توسط غیرایرانی‌ها منتشر شده بود.
شاهنامه‌پژوهان انگلیسی در هند، ژول‌مول فرانسوی در فرانسه، پژوهشگران بنیاد شرق‌شناسی فرهنگستان علوم اتحاد جماهیر شوروی در مسکو و... مهم‌ترین کسانی بودند که درباره نسخه‌های خطی شاهنامه فردوسی پژوهش کردند و حماسه ملی ایرانیان را انتشار دادند. از سوی دیگر، اصیل‌ترین و معتبرترین نسخه‌های خطی شاهنامه فردوسی نیز در کتابخانه‌ها و موزه‌های کشور‌های دیگر نگهداری می‌شود و از این رو نام شهر محل نگهداری ضمیمه آن‌ها شده است؛ نسخه فلورانس، نسخه‌های کتابخانه و موزه سلطنتی لندن، نسخه پاریس، نسخه دهلی، نسخه سن‌ژورف لبنان و...؛ شاید سرگذشت غم‌انگیز و پر از غربت نسخه‌های اصیل و معتبر شاهنامه فردوسی در تاریخ کشور ما غریبانه‌تر از سرگذشت ابرمردی است که به‌تن‌هایی توانست بار بزرگی به‌عنوان نجات فرهنگ و تمدن و هویت یک ملت را بر دوش بکشد و «فردوسی» لقب بگیرد.
امروز نیز وقتی به نیم‌قرن کوشش‌های جلال خالقی‌مطلق در شناختن و شناساندن متن دقیق شاهنامه فردوسی به ایرانیان می‌نگریم، علاوه بر اظهار شگفتی در برابر مجاهدت علمی بی‌نظیر این استاد، باید احترامی به‌بزرگی یک ملت بزرگ به او بگذاریم، زیرا او در جایگاهی ایستاده است که بخشی از فرهنگ امروز ایرانی مدیون اوست؛ او که در نیم‌قرن گذشته با گردآوری و مطالعه دقیق بیش از ۵۰ نسخه خطی شاهنامه فردوسی و بررسی علمی حدود ۳۰۰ هزار بیت منسوب به فردوسی، مهم‌ترین چاپ انتقادی حماسه ملی ایران را منتشر کند و متن پیراسته شاهنامه فردوسی را در معرض نگاه ایرانیان و جهانیان قرار دهد. هیچ پژوهشگری معصوم از خطا و هیچ اثری خالی از خطا نیست و نخواهد بود، اما اگر حتی در آینده پژوهشگران دیگری بیایند و متن پیراسته‌تری از شاهنامه تهیه کنند، باز هم نام استاد خالقی‌مطلق در تاریخ ایران ماندگار و جایگاه والایش در ردیف بزرگان این مرزوبوم خواهد بود.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
