روایتی از سنگینی شیوع بیماری کرونا بر شانه‌های عصر بازار امت مشهد

میترا صدر | شهرآرانیوز؛ در این شماره شهرآرامحله به عصر بازار امت آمدیم. بازاری با قدمت حدود دو دهه که در بولوار امت و حاشیه بوستان امت برپا می‌شود. بازار فردوسی و مغازه‌های رنگ و وارنگ سی متری طلاب و ایثار، مشتری‌ها را به سمت خودش کشیده و در نهایت شیوع کرونا هم ضربه سنگینی بر پهلوی این بازار زده است، اما باز هم روزی دست خداست و کار ادامه دارد. شهرداری هم تصمیم گرفته است تا اجاره یک ماه گذشته را دریافت نکند و نکرده است. غرفه‌داران این بازار اغلب سرپرست خانوار یا از اقشار کم درآمد هستند و چشمشان به فروش این عصر بازار است.

 

در همان نگاه اول متوجه تفاوت بازار با گذشته می‌شوم. تقریبا تعداد غرفه‌ها نصف شده است، البته تمیز و مرتب و نه مثل زمان‌های دور که درهم و برهم بود. به بساط‌ها نگاه می‌کنم، بیشتر غرفه‌داران این عصر بازار پوشاک می‌فروشند، یک یا دو غرفه هم بدلیجات، اسباب‌بازی و لوازم جانبی تلفن‌همراه دارند، بعضی‌ها هم لوازم مصرفی خانه و آشپزخانه. پیش از این بازار در راسته مفتح بود و در حاشیه بوستان کنار بازار فردوسی قرار داشت، اما افتتاح بازار فردوسی باعث شد بازار به این سو منتقل شود. کسانی که از احوال این منطقه اطلاع دارند می‌دانند که در اصطلاح پاخور این سمت چهارراه خیلی کمتر از راسته مفتح است، ولی چاره‌ای نیست.

 

خانم جوانی که همراه پسر چهارساله‌اش در حال خرید اسباب‌بازی از یکی از غرفه‌داران است، می‌گوید: «هربار که خرید داشته باشم به این عصر بازار می‌آیم. اکنون هم پسرم آمده تا با پولی که دارد خرید کند. قیمت کالا‌ها مناسب است و معمولا برای خرید اسباب‌بازی، حوله و جوراب به اینجا می‌آیم.»
خریدار بعدی زوج جوانی هستند که آن‌ها نیز ساکن محله هستند. آقا می‌گوید: «هر ۱۰ روز به بازار سر می‌زنیم و اجناس مورد نیازمان را تهیه می‌کنیم. قیمت‌ها مناسب است و معمولا اجناس کیفیت خوبی دارد و قیمت آن نسبت به مغازه‌های اطراف مناسب‌تر است.»

 

خانم دیگری که در حال خرید شال و روسری است هم کیفیت و قیمت مناسب را بهانه خرید خود از این بازار می‌داند. آقایی نیز که بچه به بغل به همراه همسرش برای خرید لباس به بازار آمده است قیمت‌های محصولات این بازار را به نسبت کیفیتشان منصفانه می‌داند.
در ادامه این گفت‌وگوها، سراغ قدیمی‌ترین فروشنده بازار یعنی خانم هاشمی می‌رویم. او می‌گوید: «ابتدایی که در این بازار مشغول به کار شدم امکانات امروز را نداشتیم. از ابتدا پوشاک می‌فروختم. بیشتر غرفه‌داران این بازار اجناس خود را از بنکدار‌های ۱۷ شهریور می‌خرند و، چون خریدشان به صورت کلی است با قیمت مناسب‌تر اجناس را می‌خرند و اینجا با سود ناچیز به فروش می‌رسانند.»
شب بازار امت هم بعد از شیوع کرونا دچار آسیب شده و فروشندگان درآمد گذشته را ندارند. خانم هاشمی می‌گوید: «بعد از شیوع کرونا بازار ما هم مثل دیگر بازار‌ها خراب شد، ولی به هر حال همین فروش ناچیز نیز بخشی از هزینه‌های زندگی ما را تأمین می‌کند.»

 

خانم هاشمی برخلاف تعدادی از بانوان این شب بازار که سرپرست خانوار هستند برای تأمین هزینه‌های مالی زندگی به کمک همسرش آمده و در این شب بازار کار می‌کند. او می‌گوید: «بیشتر خانم‌ها سرپرست خانوار‌ها هستند و هزینه زندگی را از این طریق تأمین می‌کنند و تعدادشان هم بیشتر است، ولی بیشتر آقایانی که اینجا حضور دارند، شغل دومی دارند و شب‌ها به بازار می‌آیند.»

یکی از درخواست‌های خانم هاشمی مربوط می‌شود به اجاره‌ای که سازمان میادین برای سامان‌دهی از آن‌ها می‌گیرد: «با توجه به کم شدن فروش و نداشتن درآمد مناسب امیدواریم اجاره را کاهش دهند، البته یک ماه است که اجاره دریافت نکرده‌اند. پرداخت وام برای خرید اجناس جدید نیز به رونق بازار کمک می‌کند با ارائه وام تعداد افراد بیشتری می‌توانند غرفه اجاره کنند و هزینه‌های زندگی‌شان را تأمین کنند. علاوه بر این اگر اجازه دهند مواد غذایی، بهداشتی و لباس زیرزنانه به فروش برسانیم کارمان بیشتر رونق می‌گیرد، چون شب بازار غرفه و سقف ندارد و اجازه نداریم لباس زیر بانوان را به فروش برسانیم. اگر شهرداری اجازه دهد هر غرفه سقف بزند دیگر در سرما و گرما و برف و باران مشکل نداریم.»
غرفه‌دار بعدی طرف گفتگو آقایی است با ۴ سال سابقه فروشندگی پوشاک مردانه. او می‌گوید: «تا قبل از کرونا فروش بازار خوب بود، اما الان آن‌قدر ضعیف شده که باید غرفه‌داری را هم تعطیل کنیم.»

تنها درخواست او از مسئولان بازار این است که نظارت بیشتر روی افرادی باشد که غرفه‌ها را اجاره می‌کنند. می‌گوید: «بسیاری از غرفه‌داران این کار شغل دوم یا سومشان است و درآمد خوبی دارند. مغازه و خانه دارند و با حضور در این غرفه‌ها باعث می‌شوند که ما فروش کمتری داشته باشیم بیشتر آن‌ها خانوادگی در بازار غرفه دارند.»
بعد از صحبت‌های خریداران و فروشندگان سراغ سینا حسینی‌فر، مدیر عصربازار طلاب، می‌رویم. او که در سازمان میادین ۱۰ سال سابقه کاری دارد، می‌گوید: «عصر بازار طلاب حدود ۵۰ غرفه دارد که اغلب آن‌ها پنجشنبه شب‌ها غرفه‌هایشان را دایر می‌کنند، زیرا بیشتر مخاطبان پنجشنبه‌ها برای خرید می‌آیند و بازار در آن روز رونق بیشتری دارد. عمده غرفه‌داران زنان و زنان سرپرست خانوار هستند و با معرفی‌نامه از کمیته امداد خمینی (ره) و بهزیستی، اجاره کمتری پرداخت می‌کنند.»

 

شیوع کرونا باعث شد تا تمام بازار‌ها افت محسوسی را احساس کند. بازار‌های سیار نیز از این قاعده مستثنا نبودند. حسینی‌فر در این باره می‌گوید: «بیشتر بازار‌های سیار سازمان میادین به علت شیوع کرونا افت کردند. به ویژه بازار‌هایی که اطراف حرم بودند و مخاطب آن‌ها زائر بود. با کم شدن سفر بازار‌های اطراف حرم با افت شدیدی روبه‌رو شد، اما بازار‌هایی مثل عصربازار طلاب که بیشتر مراجعان آن محلی هستند کمتر آسیب دیده است، ولی رونق ماه‌ها و سال‌های گذشته را ندارد. با شیوع کرونا و ضعیف شدن بازار‌های سیار سازمان میادین یک ماه است که اجاره‌ای از غرفه‌داران دریافت نمی‌کند و امیدواریم با درمان این بیماری دوباره رونق بازار‌ها برگردد.»