سرخط خبرها

جوشیدن حول محور عَلَم

  • کد خبر: ۴۵۹۶۸
  • ۱۶ مهر ۱۳۹۹ - ۱۰:۱۶
جوشیدن حول محور عَلَم
جوش علم، سنت دیرینه مردمان مهدی‌آباد است که نسل به نسل و سینه به سینه طی این ۱۳۰ سال برگزار شده و ماندگار مانده است.
مهدیه مینا | شهرآرانیوز؛ حدود ۱۳۰ سال پیش اهالی روستای «مهدی‌آباد» که در نزدیکی منطقه «نوق» در شهر کرمان زندگی می‌کردند، به هوای تغییر شرایط زندگی و رونق کشاورزی به سمت خراسان حرکت کردند و در محلی در نزدیکی بولوار توس امروزی سکنی گزیدند. آن‌ها نام روستای جدید را به یاد دیار و موطن خود، «مهدی آباد» گذاشتند. اهالی مهدی‌آباد علاوه بر نام روستای خود و ایل و تبارشان، سنتی دیرینه را نیز که در ایام سوگواری محرم به یاد امام حسین (ع) و علمدار او، حضرت عباس (ع) برگزار می‌کردند، با خود به روستای جدید آوردند.
 
«جوش علم»، سنت دیرینه این مردمان است که نسل به نسل و سینه به سینه طی این ۱۳۰ سال برگزار شده و ماندگار مانده است. برگزارکنندگان این مراسمِ شورانگیز و حماسی، به تبعیت از پدران خود، هر شب آن را بعد از اتمام مراسم سوگواری و سینه‌زنی دهه اول برگزار می‌کنند و با خواندن نوحه و ذکر مصیبت صحرای کربلا، یاد و خاطره این ایام و سنت دیرپای خود را زنده نگه می‌دارند. این مراسم چیزی حدود ۷ یا ۸ دقیقه طول می‌کشد و جزو زیباترین آیین‌های ماه محرم محسوب می‌شود. اصل برگزاری این مراسم مخصوص روز تاسوعاست و یادآور بی‌قراری حضرت زینب (س) پس از شهادت برادرش عباس (ع). به همین دلیل نوحه و مداحی خاص آن، ذکر مصیبت‌های حضرت زینب (س) است در صحرای کربلا، هنگامی که به دنبال پیکر نازنین برادرش می‌گردد.
 
«جوش علم» نامش را از وصف جوش و خروش و بی‌قراری سوگواران حضرت عباس (ع) گرفته است؛ سوگوارانی که به دور علمی که نماد و نشانه اوست می‌گردند و عزاداری می‌کنند. در این مراسم عَلَمی در مرکز جمعیت قرار می‌گیرد و حاضران، از پیشکسوت‌ترین و بزرگ‌ترین آن‌ها تا کم‌سن‌سال‌ترین‌ها، به ترتیب به صورت دایره‌وار دور آن می‌ایستند. از آنجا که اجرای حرکات دست‌ها و پا‌ها در این مراسم بسیار دقیق و حساس است، برای حفظ نظم و از هم نپاشیدن حلقه، پیشکسوت‌ها در ابتدای آن قرار می‌گیرند. بعد از شروع مراسم اولین نفر با دست چپش کمر نفر بعدی‌ای را که در سمت چپ قرار دارد می‌گیرد و در همان حال با دست راست شروع می‌کند به سینه‌زنی و این ترتیب تا انتهای حلقه ادامه می‌یابد. حرکت برداشتن پا‌ها هم بسیار خاص است و آدم را یاد سوگواری‌ها و سینه‌زنی‌های اهالی بوشهر و خوزستان می‌اندازد. با اینکه بعضی حرکات شبیه هم هستند؛ اما آوا و نوحه و شکل سینه‌‍‌زنی «جوش علم» از سوگواری‌های بوشهری متفاوت است. «جوش علم» از همان صد و اندی سال پیش که اهالی مهدی‌آباد برگزارش می‌کردند، نسل اندر نسل به‌صورت خویشاوندی ادامه داشته و تا امروز برقرار بوده است.
 
طی این سال‌ها این آیین علاقه‌مندان زیادی پیدا کرده و به مرور در محدوده محله امام هادی گسترش یافته است. هرسال با فرا رسیدن ایام محرم، اهالی محله امام هادی (ع)، دهه اول را بسیار پرشور برگزار می‌کنند و در روز عاشورا نیز تمام مساجد محله، با جمعیتی بالغ بر ۲۰۰ نفر در محل گلزار شهدای بحرآباد دور هم جمع می‌شوند و به سینه‌زنی و نوحه‌خوانی می‌پردازند. در انتهای مراسم، آیین «جوش علم» با همراهی سوگواران حسینی به نحو باشکوهی برگزار می‌شود. علاوه بر حرکات دست‌ها و پاها، نوحه خواندن هم ریتم و ضرباهنگ ویژه‌ای دارد. به‌گونه‌ای که همانند جوشیدن، در ابتدا آهسته و آرام آغاز می‌شود و با نزدیک شدن به پایان مراسم و کوچک و کوچک‌تر شدن حلقه حول محور علم، با ذکر نام امام حسن (ع)، امام حسین (ع) و حضرت رضا (ع)، با فریاد حیدر حیدر سوگواران، تندتر و کوبنده‌تر و حماسی‌تر می‌شود.
 
محمد رضایی بحرآبادی، رئیس شورای اجتماعی محله امام هادی (ع)، یکی از افرادی است که در کنار پدر و خویشاوندان خود از زمانی که به یاد می‌آورد در انتهای حلقه «جوش علم» ایستاده است و حالا که ۳۳ سال دارد به ابتدای حلقه نزدیک‌تر شده است. او از خاستگاه و تاریخچه این مراسم برای ما صحبت کرد و آیین زیبا و منحصر‌به‌فرد آن را برایمان به تصویر کشید و گفت: «نکته‌ای که باید به آن اشاره کنم این است که در این مراسم ما تلاش می‌کنیم با گفتن و شنیدن از این مراسم و آموزش سنت‌های آن، یاد و خاطره نیاکانمان را زنده نگه‌داریم. پدربزرگ‌های ما این آیین را به ما انتقال دادند و ما هم برای حفظ و انتقال آن به فرزندانمان تلاش خواهیم کرد؛ زیرا آیین «جوش علم» ریشه در تاریخ و هویت ما دارد و یاد و خاطره و پیام عاشورا را در قلب‌های ما زنده نگه می‌دارد».
گزارش خطا
ارسال نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
پربازدید
{*Start Google Analytics Code*} <-- End Google Analytics Code -->