بازارگردانان چه نقشی در ریزش بورس داشتند؟

محسن موسوی‌زاده | شهرآرانیوز؛ دیروز در پایان کار بازار سرمایه، سهام شاخص کل با افت ۵۵هزارو۸۰۵واحدی (۷/۳ درصد) در ارتفاع یک‌میلیون‌و۴۲۸ هزار واحدی ایستاد. در معاملات دیروز که در آن اکثر نماد‌های شاخص‌ساز با صف فروش به کار خود پایان دادند، سه نماد فارس، فملی و فولاد بیشترین تأثیر منفی را بر شاخص کل گذاشتند.

 

همچنین به‌دلیل حجم گسترده صف فروش در اکثر نمادها، نسبت خریداران به فروشندگان بسیار اندک بود و به همین دلیل، ارزش معاملات نسبت‌به روز دوشنبه نصف شد و به ۷ هزار میلیارد تومان رسید.
هرچند برخی کارشناسان افق پیش‌روی بازار سرمایه را مثبت ارزیابی می‌کنند، افت ۸۷ هزار واحدی بورس در دو روز گذشته، سبب ایجاد نگرانی‌هایی دربین سهام‌داران بازار سرمایه شده است.

 

این روز‌ها سهام‌داران حقیقی، نگران تکرار ریزش بورس در تابستان هستند و همین مسئله سبب تشدید خروج سهام‌داران حقیقی از بازار شده است. نوسان اخیر بورس نشان می‌دهد که این روز‌ها دیگر زیان‌دهی فقط منحصر به افرادی که در تابستان وارد بازار سرمایه شدند، نیست، بلکه دامنه این زیان‌دهی به افرادی که در بهار امسال وارد بورس شده‌اند، نیز رسیده است.

در همین راستا، به سراغ برخی از سهامداران مشهدی در بازار سرمایه رفتیم تا نظر آن‌ها را جویا شویم. محمد فتاحی‌مهر در گفتگو با خبرنگار ما، با گلایه از از بین رفتن سرمایه‌اش در بورس می‌گوید که حدود ۱۷۰ میلیون تومان در اواخر خرداد وارد بازار کرده است، اما اکنون سرمایه‌اش به حدود ۷۰ میلیون تومان رسیده است، با این‌حال حمید رضا افشاری که ۱۰۰ میلیون تومان در مرداد وارد بازار کرده است، به ما می‌گوید که حالا سرمایه‌اش به ۲۵ میلیون تومان رسیده است.

 

این فرد می‌افزاید: آن زمان همه می‌گفتند بهترین کار وارد شدن به بورس است؛ چون به‌زودی طلا، مسکن و خودرو زمین می‌خورد. او هم مقداری وام گرفته و وارد بازار سرمایه کرده است. اما حالا نه‌تن‌ها خبری از سود نیست، بلکه باید اقساط وام خود را نیز ماه‌به‌ماه بپردازد. درواقع با احتساب سود وام، زیان او بیشتر از رقم فعلی است، با این‌حال مسعودضیایی که در بهمن سال گذشته، ۵۰۰ میلیون تومان با فروش خانه‌اش وارد بورس کرده است، می‌گوید که در مرداد سرمایه‌اش به ۸۰۰ میلیون تومان رسیده بود.

 

او در زمان ریزش بازار، حدود ۶۰۰ میلیون تومان از بازار خارج کرده، اما اکنون ۲۰۰ میلیون تومان سرمایه‌ای که در بورس باقی گذاشته، به حدود ۴۵ میلیون تومان رسیده است، با این حال حسین بیات، یکی دیگر از سهام‌داران، می‌گوید که دید بلندمدت‌تری به بورس دارد و حتی برخی روز‌ها دیگر بازار را روزانه بررسی نمی‌کند. او می‌گوید بعد از نوسانات شهریور، دیدش به بازار سرمایه تغییر کرده است، اما درعین‌حال می‌گوید دوستانی دارد که تا ۸۰ درصد هم در بازار سرمایه دچار ضرر شده‌اند. به گفته او، تصمیم احساسی افراد در زمان ریزش ارزش سهام، سبب می‌شود که بر میزان ضرردهی آن‌ها افزوده شود.

بررسی فضای مجازی نیز به‌خوبی نشان‌دهنده نگرانی سهام‌داران حقیقی است. بر این اساس، یکی از سهام‌داران بورس درتوییتر نوشته است: «بازارگردانی غیراصولی و نوسان گرفتن از سهام‌داران حقیقی به قیمت ناامید کردن مردم، از اینکه بتوانند در بورس سودی کسب کنند. نتیجه: از بین رفتن آستانه تحمل مردم و خروج از بازار سرمایه.»

 

دیگری هم نوشته است: «تن‌ها دلیل ریزش بورس، تأمین منابع برای کسری بودجه، یارانه و امثالهم و نوسان‌گیری از جیب مردمه.» کاربردیگری هم گفته است که «علت ریزش، ادامه دخالت دولت و سازمان بورس در معاملات است. ما که بازارگردان ندیدیم، شما دیدی، سلام برسون.» و یکی از فعالان فضای مجازی هم با انتقاد از افرادی که سهام‌داران را به صبر و نگاه بلندمدت به بورس دعوت می‌کنند، نوشته است: «مثال این روزای بورس مثل فردی هست که ته چاه افتاده، بهش می‌گن صبر کن تا طناب بیاریم!»

برایند نظرات سهام‌داران نشان می‌دهد که آن‌ها دولت، خصولتی‌ها و شرکت حقوقی و بازگردانان را مقصر ریزش‌های اخیر می‌دانند. این افراد معتقدند که به‌تازگی اصطلاحی تحت عنوان ساعت ۱۲ در بازار متداول شده است. نظری که معتقد است حقیقی‌ها تا ساعت ۱۲ ظهر اقدام به خرید نمی‌کنند تا صف‌های فروش، تشدید شود و بعد از کاهش ارزش سهام، شروع به خرید به‌صورت قطره‌چکانی می‌کنند.

امیر زندنژادطهرانی، کارشناس بازار سرمایه، در گفتگو با خبرنگار ما، فروش سهام توسط حقوقی‌ها و برخی شایعات سیاسی و رفتار بازارگردانان را سه دلیل ریزش روز‌های اخیر بورس بیان می‌کند و می‌گوید: اگر اخبار کلی سیاسی را بررسی کنیم، متوجه می‌شویم که اکنون برایند مطالب منتشرشده به نفع رشد بورس است. اکنون انتخاب بایدن، قطعی شده است و دیگر فردی از برخورد نظامی در منطقه صحبت نمی‌کند.

 

روند رشد قیمت‌های جهانی نیز نشان می‌دهد که بورس ظرفیت رشد را دارد، بااین‌حال در روز‌های گذشته رفتار‌های احساسی و هیجانی و همچنین نوع ورود بازارگردانان به بازار، سبب شد تا روند ریزش بورس تشدید شود. به گفته او، این روز‌ها بازارگردانان به‌گونه‌ای عمل می‌کنند که بتوانند سهامی را که در کف قیمتی خریده‌اند، در سقف قیمتی به سهام‌داران بفروشند.

 

همین مسئله سبب می‌شود آن‌ها در زمان ریزش بازار به‌گونه‌ای رفتار کنند که بتوانند با قیمت‌های کمتری سهم‌ها را خریداری کنند. این کارشناس ادامه می‌دهد: به‌عنوان مثال این افراد یک سهام را در سقف ۴۱۰ تومان می‌فروشند و در کف قیمتی ۳۶۰ تومان خریداری می‌کنند و دوباره همین سهام را با قیمت ۳۸۰ تومان به سهام‌داران می‌فروشند. این رفتار بازارگردانان با نفس فعالیت آن‌ها در بازار بورس همخوانی ندارد. بر این اساس به نظر می‌رسد که باید در دستورالعمل فعالیت بازارگردانان به‌منظور جلوگیری از این اقدامات، تجدیدنظر صورت بگیرد.

این کارشناس بازار بورس درباره آینده بازار می‌گوید: بازار ظرفیت رشد را دارد، بااین‌حال به نظر می‌رسد تا پایان دولت فعلی، بورس نتواند بیشتر از شاخص یک‌میلیون و ۸۰۰ هزار واحد افزایش بیابد. بازار برای رفتن به بالاتر از شاخص ۲ میلیون، نیاز به تزریق سرمایه سنگینی دارد که تحقق این مسئله، کمی سخت است.

همچنین محمد خبری‌زاد، کارشناس بازار سرمایه، در گفتگو با تجارت‌نیوز، درباره دلیل نزولی شدن روند بازار سهام گفته است: با وجود اینکه قیمت‌های جهانی افزایش پیدا کرده و خبر‌های خوب به بازار سهام مخابره شده بود، روند بازار سهام به‌دلیل نوسان‌گیری برخی بازارگردان‌ها نزولی شد و اعتماد از بین رفت. در جریان معاملات دیروز، حقوقی‌ها حدود ۱۰ درصد عرضه داشتند که رقم درشتی نبود، اما برخی بازارگردان‌ها در کف قیمتی، سهام خریدند و با مثبت شدن رنج سهم‌ها در معاملات دیروز، عرضه سنگین انجام دادند.