راند تازه رقابت تلویزیون‌های اینترنتی بر سر تولید سریال و برنامه‌های اختصاصی

ایمان فروزان‌نیا  | شهرآرانیوز؛  اگر تا قبل از این رقابت بر سر دوبله اختصاصی بهتر یا تعرفه اشتراک کمتر و ترافیک رایگان اینترنت بود، حالا رقابت تلویزیون‌های اینترنتی بر سر تولید سریال و برنامه‌های اختصاصی است.

 

 

تلویزیون‌های اینترنتی یا دقیق‌تر بگویم سرویس‌های پخش ویدئو به درخواست بیننده، این روز‌ها آن‌قدر جای خودشان را در زندگی مردم باز کرده‌اند و به‌واسطه تبلیغات پرحجمشان آن‌قدر توی چشم هستند که سخت می‌شود باور کرد تا همین پنج‌شش‌سال پیش هیچ خبری از آن‌ها نبود.

 

مثل خیلی از عرصه‌های دیگر، تلویزیون‌های اینترنتی هم در ایران درگیر دوقطبی هستند. نماوا و فیلیمو حالا ۲ برند قدر هستند که مخاطبان میلیونی دارند. هردو این سرویس‌ها متعلق به بخش خصوصی هستند و کارشان را سال ۹۳ شروع کرده‌اند.

 

نماوا از اواخر سال ۹۲ و اوایل ۹۳ با سرمایه‌گذاری شاتل روی شرکتی به نام سرزمین شاتل پا به این عرصه گذاشت. خدمات آن هم بیشتر روی مشترکان شاتل متمرکز بود، ولی در عین حال، برای مشتریان دیگر شرکت‌های اینترنتی هم قابل استفاده بود. در سال‌های اخیر نماوا رشد درخور توجهی نسبت به رقیبان مشابه خود داشته و توانسته است با سرمایه‌گذاری خود را به یکی از ۲ بازیگر اصلی بازار ویدئوی اشتراکی وی‌اودی تبدیل کند. فیلیمو، اما بخشی از صباایده و مجموعه‌ای است که آن را با آپارات بیشتر می‌شناسیم. این سرویس در سال۱۳۹۳ راه‌اندازی شد. آپارات، دیگر محصول شرکت صباایده، حالا مدت‌هاست پربازدیدترین سایت ایرانی است.

 

ضعف صدا‌وسیما در تولید محتوای جذاب از یک طرف و نبود بحث کپی‌رایت از طرف دیگر (البته برخلاف تصور عموم، این سرویس‌ها برای برخی محتوا‌های خارجی حق کپی‌رایت می‌پردازند) از قبل باعث اقبال مردم به این سرویس‌ها شده بود و شیوع گسترده ویروس کرونا در سراسر کشور و تعطیلی سینما‌ها کاتالیزوری شدند تا مخاطبان بیشتر از قبل به این ۲ پلتفرم مراجعه کنند. حالا میلیون‌ها کاربر در سراسر ایران ترجیح می‌دهند به‌جای خرید سی‌دی یا دانلود اینترنتی، با هزینه مقرون به‌صرفه خرید اشتراک، عضو نماوا یا فیلیمو شوند و به صد‌ها هزار محتوای موجود در این پلتفرم‌ها دسترسی داشته باشند.

 

بگذارید ببینیم این ۲ رقیب اصلی عرصه وی‌اودی چه امتیازاتی برای مخاطبانشان مهیا می‌کنند. اولین مزیت این است که در هردو پلتفرم می‌توانید فیلم و سریالی که دوست دارید، تماشا یا دانلود کنید. فیلیمو و نماوا برای فیلم‌هایشان دوبله اختصاصی دارند و یک قابلیت جالب نماوا، دیدن فیلم به‌صورت دوزبانه یا تغییر زبان و زیرنویس است.

 

دیدن فیلم و سریال (ترافیک) نماوا برای مشترکان شاتل، ایرانسل، مبین‌نت، پارس‌آنلاین، های‌وب، داتک، پیشگامان و داده‌پردازی فن‌آوا رایگان است و مشترکان همراه اول و رایتل می‌توانند نیم‌بها در این پلتفرم فیلم و سریال ببینند. ترافیک فیلیمو برای بیشتر شرکت‌ها رایگان است و به‌غیر از این شرکت‌هایی که اسمشان آمد، مشترکان صبانت، همیارنت، آواگستر، دیده‌بان و شبدیز هم می‌توانند از فیلیمو بدون کم‌شدن حجم اینترنت فیلم ببینند. البته فیلیمو برای مشترکان شاتل، رایتل، همراه اول و ایرانسل نیم‌بهاست. هزینه اشتراک یک‌ماهه نماوا یا فیلیمو ۳۵ هزار تومان برای مشتریانشان آب می‌خورد، ولی در خرید اشتراک‌های بلندمدت‌تر قیمت این ۲ پلتفرم رقابتی می‌شود.

 

نیاز به توضیح بیشتر نیست برای اینکه بفهمیم هردو سرویس مشغول توسعه روابط خود با خدمات‌دهندگان ارتباطی مانند شرکت‌های اینترنتی و اپراتور‌ها هستند و هردو سبد اپراتوری و محتوایی متنوعی دارند. هردو سرویس با سطح تعرفه‌ای مشابه و بسیار مقرون‌به‌صرفه نسبت به دیگر مدل‌های تماشای محتوا (خرید دی‌وی‌دی یا حتی دانلود اینترنتی) درعمل مدل ارزان و قابل‌دسترسی برای مشترکان ایجاد کرده‌اند. رقابت اصلی این سرویس‌ها تا چندوقت قبل در هزینه استفاده از سرویس و ترافیک اینترنت بوده است. یکی از مهم‌ترین مزیت‌های دیدن فیلم و سریال از طریق سرویس‌های وی‌اودی، کاهش هزینه تماشاست، اما این مزیت حالا دیگر در رقابت آن‌قدر قابل اتکا نیست.

 

پیش از این به‌سختی می‌شد تفاوتی بین محتوا‌های این ۲ پلتفرم پیدا کرد و بیشتر فیلم‌ها و سریال‌هایی که در طول یک سال اخیر در نماوا و فیلیمو منتشر شده، محتوای مشترک داشته است. در این وضعیت، شاید برای مخاطب فقط بحث ترافیک اینترنت مصرفی اهمیت پیدا می‌کرد، اما با پررنگ‌شدن نقش این ۲ پلتفرم در زندگی مردم، فضایی رقابتی بین نماوا و فیلیمو ایجاد شد و نماوا تصمیم گرفت با انتشار محتوا‌های اختصاصی، قدم اول را بردارد. این ۲ پلتفرم وقت پخش سریال «هیولا» فهمیدند که ارزش محتوای اختصاصی چقدر است (آن زمان بعد از کلی خبر ضد و نقیض، هیولا از هردو وی‌اودی پخش شد).

 

حالا نماوا با برنامه اختصاصی «همرفیق» با اجرا و کارگردانی شهاب حسینی و نویسندگی سروش صحت و سریال «قورباغه»، ۲ برگ برنده در مقابل رقیبش رو کرده است. گفته می‌شود ساخت این ۲ برنامه برای نماوا ۱۰۰ میلیارد تومان آب خورده است. نماوا چندوقت قبل سریال اختصاصی «سال‌های دور از خانه» به کارگردانی مجید صالحی را هم در فهرست برنامه‌های قابل تماشا از این پلتفرم قرار داده بود.

 

فیلیمو در پاسخ از پخش اختصاصی سریال «خوب، بد، جلف» با بازی پژمان جمشیدی و سام درخشانی خبر داده و پخش برنامه «دیرین دیرین» به کارگردانی علی درخشی را هم شروع کرده است تا به این ترتیب مخاطبان را به سمت خود بکشاند. فیلیمو پیش‌تر ۲۳ میلیارد تومان هم برای ساخت سریال «نهنگ آبی» سرمایه‌گذاری کرده است و ساخت یکی از پرخرج‌ترین سریال‌های ایرانی را در کارنامه خود دارد. خبر‌های تأییدنشده‌ای وجود دارد که فیلیمو دوباره دست‌به‌جیب شده است تا به کمک بهرام رادان یک تاک‌شو پرزرق‌وبرق در مقابل همرفیق شهاب حسینی بسازد.

 

باید بنشینیم و ببینیم فیلیمو می‌تواند با پخش محتوا‌های طنز با «همرفیق» و «قورباغه» رقابت کند؟ بدون‌شک وجود ستاره‌هایی مثل نوید محمدزاده، صابر ابر، سحر دولتشاهی، هومن سیدی و... «قورباغه» را به یک کار متفاوت و پرمخاطب تبدیل می‌کند و درمقابل محصولات کمدی همواره مخاطب خودشان را دارند و شاید همین قضاوت را سخت کند.

 

اما این اولین و آخرین رقابت بین ۲ پلتفرم نماوا و فیلیمو نیست و بازی تازه آغاز شده است. خبر‌های غیررسمی زیادی درباره تلاش این ۲ پلتفرم برای انتشار محتوا‌های اختصاصی همچنان به گوش می‌رسد. نتیجه هرچه باشد، این ۲ پلتفرم وارد یک رقابت جدی و پرهزینه شده‌اند.

جاذبه پلتفرم‌های پخش ویدئو به درخواست بیننده، کدام کارگردان‌های مشهور را به سمت خود جلب کرده است؟ مسیری که صنعت فیلم و سریال ایران در آن حرکت می‌کند، درست شبیه مسیری است که چندین سال قبل صنعت فیلم و سریال آمریکا تجربه کرده است. با روی کار آمدن شبکه نتفلیکس و استقبال مردم از آن، کارگردان‌های مشهور دنیا ترجیح دادند در کنار ساخت سریال و فیلم سینمایی برای فروش در گیشه، فیلم‌های اختصاصی برای پخش در نتفلیکس بسازند. بد نیست اول نگاهی داشته باشیم به مهم‌ترین کارگردان‌هایی که با شروع عصر طلایی جدید تلویزیون در آمریکا به نتفلیکس و دیگر وی‌اودی‌ها پیوسته‌اند و بعد هم وضعیت سینمای خودمان را مرور کنیم.

 

دیوید فینچر با سریال «خانه پوشالی» و «شکارچیان ذهن» نقش مهمی در اعتباردادن و بالابردن کیفیت سریال‌های نتفلیکس داشته و به‌تازگی هم یک فیلم سینمایی به نام «mank» برای نتفلیکس ساخته است. ریدلی اسکات، کارگردان فیلم‌های معروفی مثل «گلادیاتور» و «بیگانه» با سریال «raised by wolves» پا به عرصه پلتفرم‌های پخش ویدئو به درخواست بیننده گذاشته است. مارتین اسکورسیزی افسانه‌ای فیلم پرهزینه «مرد ایرلندی» را در نتفلیکس ساخت و سریال «vinyl» و سریال «شیطان در شهر سفید» را هم در فهرست تولید این شبکه دارد. خواهران واچوفسکی (خالقان ماتریکس) با ساخت سریال «sense۸» که بعد از فصل دوم تولیدش متوقف شد، از چهره‌های معروفی هستند که از فعالیتشان در وی‌اودی‌ها استقبال نشده است. در نقطه مقابل، ۲ برادر دیگر، یعنی برادران کوئن، فیلم «تصنیف آخر باستر اسکراگز» را در نتفلیکس ساختند که جوایز متعددی گرفت و تحسین منتقدان را به همراه داشت. آلفونسو کوآرون هم فیلم «roma» را برای نتفلیکس ساخت که احتمالا می‌دانید اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسی‌زبان سال ۲۰۱۸ را از آن خود کرد. اگر از چارلی کافمن هم که احتمالا با فیلم‌های «جان مالکوویچ بودن»، «اقتباس» و «درخشش ابدی یک ذهن پاک» او را می‌شناسید، نام ببریم، تقریبا فهرستمان کامل می‌شود. کافمن امسال برای نتفلیکس فیلم خوب و دیدنی «من به پایان دادن به اوضاع فکر می‌کنم» را ساخته است. همین‌طور که می‌بینید، فهرست بلندبالایی از نام‌های بزرگ سینمای دنیا را می‌توانیم ردیف کنیم که حالا از سازندگان صاحب‌نام این شبکه‌ها هستند.

 

در ایران هم ماجرا مشابه جلو می‌رود. همین امروز که درحال مطالعه این مطلب هستید، کلی کارگردان ایرانی با قرارداد‌های مختلف برای نماوا و فیلیمو درحال ساخت سریال هستند. از سعید آقاخانی که سریال «شاخ آفریقا» را در دست تولید دارد و پیمان قاسم‌خانی که مراحل آخر سریال «خوب، بد، جلف» را پشت سر می‌گذارد، تا منوچهر هادی با «عاشقانه ۲» و هومن سیدی که سریال «قورباغه» اش بدجور اسیر سانسور شده و این هفته برای چندمین‌بار پخشش به تأخیر افتاده است. به‌نظر می‌رسد مخاطب میلیونی این پلتفرم‌ها آن‌قدر وسوسه‌کننده است که بعد از کرونا و با بازشدن سینما‌ها هم بعید است موج ساخت سریال شبکه نمایش خانگی فروکش کند.