علیرضا وفایی نیا | شهرآرانیوز - تاکنون به فکر خرید ارزهای دیجیتالی مثل بیت کوین افتاده اید؟ میدانید برای خرید این ارز باید چه کار کنید و به کجا مراجعه کنید؟ در سالهای گذشته، تورم بالای موجود در کشور خیلی از مردم را به فکر سرمایه گذاری در حوزههای مختلف با هدف حفظ ارزش پولشان کشانده است.
یکی از بازارهای تازه و جذابی که بخشی از سرمایه گذاران به سمتش جذب شده اند بازار ارزهای دیجیتال است. جهانی بودن نوسانهای این بازار و وابسته نبودن آن به تصمیمها و سیاستهای محلی، جذابیت آن را برای افراد بسیاری افزایش داده است، اما هنوز خیلی از مردم نمیدانند که چطور میتوانند سرمایه خود را به رمزارز تبدیل کنند. در کنار آن، شرکتهای زیادی هم در کشور در این زمینه فعال نیستند. در این بین، استارت آپ مشهدی «
همتاپی» یکی از شرکتهایی است که با هدف پاسخ به این نیاز مردم، بستری برای معاملات قانونی ارزهای دیجیتال ایجاد کرده است.
تحریم مالی، جرقه رفتن به سمت رمزارزها
سید محمدعلی دبیری، بنیان گذار همتاپی، قبل از ورود به حوزه پولهای دیجیتال در زمینه تأمین تجهیزات پالایشگاهی فعال بود و چالشهای مالی موجود در آن فضا، جرقه اولیه شکل گیری استارت آپ همتاپی بود: «زمانی که مسئول تأمین تجهیزات پالایشگاهی بودم، همیشه برای مراودههای مالی برای خرید تجهیزات از دیگر کشورها مشکل داشتیم. سال ۹۳ متوجه شدیم بعضی شرکتها در ژاپن و آمریکا با ارزهای دیجیتال تسویه حسابهای خود را انجام میدهند. اینجا بود که ایده اولیه کار روی ارزهای دیجیتال به عنوان ابزار پرداخت بین المللی در ذهن من شکل گرفت.
ابتدا به صورت آزمایشی و برای انجام مراودههای مالی خود از این بستر استفاده کردم و پس از مدتی تصمیم به ایجاد یک کسب و کار بر مبنای ارزهای دیجیتال گرفتم. در گام اول، سال ۹۴ مجموعه «سلام کریپتو» را راه اندازی کردم که هدف آن بیشتر تأمین ارزهای دیجیتال برای کارخانهها و صرافیها در حجم بالا بود. از طرفی، در سالهای گذشته، تقاضای مردم عادی برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال بیشتر شده است، اما هنوز در کشور مجموعه کاملی که چنین خدماتی را به کاربران بدهد وجود ندارد. صرافیهای بین المللی هم معمولا به کاربران ایرانی خدمات نمیدهند. به همین دلیل، از اوایل سال ۹۸ تصمیم گرفتم با ایجاد استارت آپ همتاپی، پلتفرمی برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال برای مردم ایجاد کنم.»
وضعیت بلاک چین در دنیا
در همه جای دنیا زمانی که فناوری نوظهوری ایجاد میشود، تا مدتی خلأهای قانونی در زمینه آن وجود دارد. به گفته دبیری، فناوری بلاک چین هم از این قاعده مستثنا نبوده است: «یکی از چالشهای بلاک چین و در کل، همه فناوریهای نوین در دنیا نبود قوانین مناسب و نیاز به قانون گذاری تازه است. اما کشورهای پیشرو مثل ژاپن یا انگلیس به جای اینکه مانع از رشد این مدل فناوریها شوند، تلاش میکنند با سرعت بیشتری آنها را قانونمند کنند. در بیشتر کشورهای پیشرفته دنیا هیچ ممنوعیت قانونیای در زمینه بلاک چین وجود ندارد و برخی از آنها موفق شده اند قوانین جامعی درباره این فناوری تدوین کنند. ما هم در انجمن بلاک چین ایران، در کنار انجمن فین تک و نظام صنفی رایانه ای، ۳ تشکلی هستیم که محوریت تدوین طرح جامع صرافیهای ارزهای دیجیتال را برای بانک مرکزی انجام میدهیم و در تلاشیم با مطالعه روی قوانین موجود در دنیا، سند جامع استفاده از رمزارزها در اقتصاد ایران را هم تدوین کنیم.»
مرجعی برای تبادلات رمزارز
همتاپی از نیمه دوم سال ۹۸ در پارک علم و فناوری خراسان شروع به کار کرد. بنیان گذار این استارت آپ تحریم کاربران ایرانی از سمت مجموعههای بزرگ خرید فروش رمزارز در دنیا و نبود مجموعه داخلی که خدمات کاملی در این زمینه به مردم ارائه دهد را دلیل اصلی ایجاد این کسب وکار میداند: «حدود یک سال کار تحقیقاتی انجام دادیم و تلاش کردیم پلتفرمی جامع ایجاد کنیم که مهمترین خدماتی را که مجموعههای بزرگ دنیا دارند به کاربران خود ارائه دهیم. برای اولین بار در ایران، ساختار فنی کامل کیف پولهای بلاک چینی را پیاده کردیم.
تلاش کردیم در این مسیر از زیرساختهای مجموعههای بزرگ کپی نکنیم و همه بسترهای فنی را خودمان ایجاد کنیم تا در آینده امکان توسعه آن فراهم باشد. در حدود یک ماهی که این استارت آپ به طور رسمی به فاز تجاری رسیده است، کاربران هم میتوانند به طور مستقیم رمزارزها را خریداری کنند و هم میتوانند در تالار معاملات، با هم مبادلههای ارزهای دیجیتال را انجام میدهند.»
دنیای رمزارزها هرروز در حال بزرگتر شدن است و هزاران نمونه از پولهای دیجیتال تا امروز ایجاد شده اند، اما به گفته مدیر همتاپی، این استارت آپ در گام اول تنها روی مهمترینها دست گذاشته است: «۷ رمزارز اصلی را که بیشترین تقاضا را در بین کاربران دارند پوشش داده ایم و تا انتهای سال تلاش میکنیم تعداد این رمزارزها را به ۱۵ برسانیم. در یک ماه گذشته، موفق شدیم حدود هزار کاربر داشته باشیم و در رقابت استارت آپی که در هفته پژوهش انجام شد، به عنوان استارت آپ برتر استان انتخاب شدیم. هم چنین با توجه به اینکه ممکن است خیلی از مردم در زمینه خرید و فروش رمزارزها اطلاعات کاملی نداشته باشند، در همتاپی تلاش میکنیم در کنار ارائه خدمات خرید و فروش، مسئله آموزش را هم در نظر بگیریم و بتوانیم راهکارهای استفاده اقتصادی از رمزارزها را آموزش دهیم.»
ضعف قوانین، پاشنه آشیل بلاک چین
ضعف در قوانین یکی از چالشهای اصلی فعالان بلاک چین در کشور است و مشخص نبودن ساختار مشخص برای آن، فعالان این حوزه را با سردرگمیهای مختلفی روبه رو کرده است. دبیری با تأیید این مسئله، روند شکل گرفته درباره تدوین قوانین بلاک چین در یک سال گذشته را مثبت میداند: «تا سال گذشته وجود چندصدایی و ناهماهنگی در قوانین مربوط به رمزارزها خیلی زیاد بود. خوشبختانه امسال به علت تشکیل انجمنهای صنفی مختلف، فضا رو به بهبود است. الان این تشکلها با نظارت بانک مرکزی در حال تدوین سند سامان دهی معاملات ارزهای دیجیتال هستند.
به نظر میرسد قانون گذاران تا اندازهای متوجه شده اند که امکان جلوگیری از توسعه این فناوری وجود ندارد و به جای تلاش برای بستن آن، به دنبال ایجاد چارچوبهای مشخص برای آن هستند.» روزانه تنها در کشورهای منطقه ما تبادلات مالی یک رمزارز (تتر) در حدود ۱۰ میلیون دلار است. بنیان گذار همتاپی حجم معاملات رمزارزها در کشور را هم چشمگیر میداند: «در مطالعات کمیسیون فاوای اتاق بازرگانی، معاملات روزانه رمزارزها در ایران حدود یک میلیون دلار است.
این آمارها نشان دهنده اقبال مردم به استفاده از رمزارزهاست. همین موضوع هم باعث شده است قانون گذاران رویکرد مثبت تری به این موضوع پیدا کنند. البته یکی از بزرگترین چالشها مشخص نبودن نهاد تصمیم گیر اصلی در این حوزه بود. مجلس به طور مستقل برای خود مصوباتی داشت که با مصوبات دولت در مواردی متضاد بود. از طرفی، قوه قضائیه و شورای عالی امنیت ملی هم در این زمینه نظرهایی داشتند که در مجموع باعث ایجاد چندصدایی و سردرگمی فعالان حوزه رمزارزها شده بود. البته خوشبختانه از ابتدای امسال، میتوان گفت همه نهادها به این جمع بندی رسیده اند که مسئله ایجاد چهارچوب برای فناوری بلاک چین باید در سیاست گذاریهای بانک مرکزی حل شود.»
چگونگی دور زدن تحریمها
اگر اهل دنبال کردن خبرهای فناوری باشید، احتمالا بارها شنیده اید که یکی از کاربردهای رمزارزها کمک به دور زدن تحریمهای مالی است، اما چگونه؟ دبیری سازوکاری را که به دورزدن تحریمها به کمک رمزارزها منجر میشود این گونه تشریح میکند: «در معامله پولهای دیجیتال به شبکهای از بازیگران مالی نیازمندیم. اعضای این شبکه میتوانند تولیدکنندههای مختلفی باشند که کالای خود را صادر کرده اند و به واسطه آن، خطی اعتباری در خارج از کشور دارند. تحریمهای مالی به آنها اجازه نمیدهد پولشان را با استفاده از سیستم بانکی به داخل کشور انتقال دهند.
از طرفی، افرادی را داریم که در داخل ایران قصد خرید رمزارز دارند. حالا اینجا شبکه تولیدکنندههایی که با آنها در ارتباط هستیم با سرمایه خود در خارج از کشور رمزارز خریداری میکنند و ما این رمزارزها را به مشتریهای داخلی انتقال میدهیم. با این روش، هم صادرکنندهها میتوانند به راحتی داراییهای خارج از کشور را بدون مشکلی از بابت تحریمها به داخل کشور بیاورند و هم کاربران داخلی به راحتی میتوانند رمزارزهای موردنیاز خود را خریداری کنند. این فرایند در واقع یک چرخه است که در نهایت، به توسعه صادرات کشور کمک میکند.»
کلاهبرداران در کمین اند
فناوریهای تازه در کنار همه فرصتهایی که ایجاد میکنند، تهدیدهایی هم همراه خود دارند که باید به آنها توجه شود. یکی از تهدیدهایی که در حوزه رمزارزها با آن روبه رو بوده ایم، سوءاستفاده از اسم آنها برای مقاصد کلاهبردارانه است. دبیری در این زمینه به شرکتهای پانزی و هرمی اشاره میکند که در سالهای گذشته برای فریب مردم از اسم رمزارزها استفاده میکنند: «شرکتهای کلاهبرداری هرمی و پانزی از سالها قبل در کشور و دنیا وجود داشته اند.
این روزها به دلیل جذاب شدن ارزهای دیجیتال و تازگی آن ها، شاهد ایجاد شرکتهای کلاهبرداری هستیم که در حال سوءاستفاده از نام فناوری بلاک چین هستند. در واقع، در این مدل شرکتها خبری از خرید و فروش رمزارز نیست و تنها با پوشش نام آن ها، از مردم ناآگاه کلاهبرداری میشود. نمونههای مختلفی مثل «کینگ مانی» و «بیکسبی کوین» در سالهای گذشته ایجاد شده اند که تنها نام ارزهای دیجیتال را دارند و عملکرد آنها میتواند باعث ضربه به اعتماد مردم به حوزه بلاک چین شود. در واقع، اعتبار رمزارزها قربانی این مدل شرکتها شده است و جامعه بلاک چین کشور نیز خواهان برخورد با آنها است. یکی از طرحهایی که در انجمن بلاک چین خراسان برای مقابله با کلاهبردارن مطرح کردیم ایجاد مرجعیت تخصصی برای تعیین اعتبار رمزارزهای مختلف بود. با ایجاد چنین مرجعیتی، مردمی که قصد خرید و فروش رمزارزها را دارند میتوانند به راحتی و با مراجعه به یک پایگاه داده مشخص، درباره اعتبار آنها تحقیق کنند و گرفتار شرکتهای کلاهبردار نشوند.»
حرکت به سمت بازارهای منطقهای
هنوز یک ماه بیشتر از آغاز فاز تجاری استارت آپ همتاپی نمیگذرد، اما در همین مدت، این کسب و کار مشهدی موفق به جذب هزار مخاطب شده است و بنیان گذار آن از برنامههای آینده آن برای تبدیل شدن به مرجع تبادل رمزارز در کشور خبر میدهد: «چشم انداز ما تا آخر امسال، رسیدن به ۲۰ هزار مخاطب است. هدفمان برای سال آینده هم تبدیل شدن به بزرگترین بستر معامله ارزهای دیجیتال در کشور است.
در ادامه هم با توجه به اینکه اقدامات گستردهای برای توسعه زیرساختهای خود داشتیم، میخواهیم به صنایع مختلف با هدف تعامل مالی گستردهتر با دنیا سرویس بدهیم. در همین زمینه هم مذاکرههایی با اتاق بازرگانی انجام داده ایم تا با صادرکنندگان ارتباط بیشتری برقرار کنیم و به آنها تسهیلات مالی ارائه دهیم. برای سال ۱۴۰۰ هم قصد داریم در بازارهای منطقهای مثل عراق و افغانستان که مثل کشور خودمان با تحریمهای مالی مختلف روبه رو هستند خدمات ارائه کنیم. جدا از حوزه رمزارزها، به موضوع قراردادهای هوشمند هم ورود جدی تری خواهیم داشت تا بتوانیم در این زمینه نیز به کسب و کارها خدمات بدهیم.»
پیش نیازهای ورود به حوزه بلاک چین
فناوری بلاک چین یکی از حوزههای نوظهوری است که هنوز جای کار بسیاری دارد. دبیری مطالعه تخصصی در این زمینه را یکی از اولویتهای اصلی برای افرادی میداند که قصد دارند استارت آپی در این حوزه ایجاد کنند: «به افرادی که میخواهند استارت آپی در زمینه رمزارزها ایجاد کنند توصیه میکنم که قبل از شروع کار، مطالعه فراوانی درباره این فناوری داشته باشند.
در مجموع، فناوری بلاک چین در کنار هوش مصنوعی و اینترنت اشیا، در ۵ سال آینده ۳ بستر کسب و کاری برتر دنیا خواهند بود. به طور کلی هم، مشهد پس از تهران، دومین شهر پیشرو کشور در زمینه توسعه استارت آپها به شمار میرود. نقش حمایتی نهادهایی مانند پارک علم و فناوری خراسان در این وضعیت اهمیت زیادی دارد و میتواند الگوی حرکتی خوبی برای رشد شرکتهای نوپا ایجاد کند.»
به گفته بنیان گذار همتاپی، مشکل اصلی خیلی از شرکتهای نوپا نداشتن تجربه کافی برای راهبری کسب وکار خود است: «این مشکل به ویژه در وضعیت اقتصادی این روزها در صورتی که مدیریت نشود، میتواند به سادگی باعث نابودی شرکت نوپا شود. زمانی که از حمایت از استارت آپها صحبت میشود، شاید نخستین چیزی که به ذهن خیلیها میرسد حمایتهای مالی باشد، اما به نظر من مهمترین کمکی که نهادهای مختلف میتوانند به این کسب وکارها بکنند ارائه مشاورههای تخصصی و تدوین راهبرد است.
این کار در درازمدت میتواند به موفقیت این جنس از کسب و کارها کمک کند. در کنار داشتن گروه خوب و سرمایه، داشتن الگوی رشد از موارد مهمی است که خیلی از اوقات نادیده گرفته میشود. حضور در شتاب دهندهها و پارک علم و فناوری میتواند به استارت آپها و افرادی که میخواهد کسب و کار خود را راه بیندازند کمک کند راهبردهای موردنیاز برای موفقیت خود را با دقت بیشتری تدوین کنند.»